E-materiały do kształcenia zawodowego

Budowa i eksploatacja instalacji w oparciu o odnawialne źródła energii

BUD.09. Wykonywanie robót związanych z budową, montażem i eksploatacją sieci oraz instalacji sanitarnych - Monter sieci i instalacji sanitarnych 712618, Technik inżynierii sanitarnej 311209;

BUD.20. Organizacja robót związanych z budową, montażem i eksploatacją sieci oraz instalacji sanitarnych - Technik inżynierii sanitarnej 311209

bg‑green

Słownik pojęć dla e‑zasobu

RDnmpq2OLn2y7
Instrukcja korzystania ze słownika Słownik pojęć do e-zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte. Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e-zasobie.
1
anemostaty
anemostaty

urządzenia znajdujące się na końcu kanałów wentylacyjnych. Umożliwiają sterowanie ilością powietrza nawiewanego i odprowadzenie powietrza zużytego. Zbudowane są z uchwytu montażowego i wkręcanego elementu wewnętrznego (talerzyk, grzybek). Anemostaty wykonywane są z tworzywa sztucznego lub metalu i dostępne w różnych wielkościach i kształtach. Ponieważ są widocznym elementem instalacji wentylacyjnej w pomieszczeniu, producenci zwracają uwagę na to, by były atrakcyjne wizualnie.

bezpieczeństwo i higiena pracy
bezpieczeństwo i higiena pracy

zbiór zasad pozwalających zredukować ryzyka obecne w miejscu pracy.

chłodzenie pasywne
chłodzenie pasywne

polega ono na odbiorze ciepła i oddawaniu go do źródła pierwotnego z wykorzystaniem wymiennika ciepła i ogrzewania podłogowego.

COP
COP

współczynnik efektywności pompy ciepła. Pozwala ocenić, na ile urządzenie wykorzystuje ciepło pobrane ze środowiska w stosunku do zużytego prądu. Współczynnik efektywności zależy od rodzaju urządzenia i jego budowy.

czerpnia
czerpnia

urządzenie służące do zasysania świeżego powietrza z zewnątrz. Składa się z kratki, okapu lub daszku oraz kołnierza pozwalającego na połączenie jej z kanałem wentylacyjnym. Może być montowana na ścianie lub w gruncie.

elektrownia wiatrowa
elektrownia wiatrowa

(ang.wind power plant) – urządzenie przetwarzające energię kinetyczną wiatru w energię elektryczną. Składa się z wiatraka i turbiny oraz wyprowadzeń elektrycznych. Ruch obrotowy skrzydeł wiatraka jest przenoszony do generatora w turbinie, gdzie zachodzi przekształcenie energii kinetycznej w elektryczną. Ta energia może być przekazana, za pomocą wyprowadzeń, do sieci elektrycznej

energia geotermalna
energia geotermalna

rodzaj energii pierwotnej, która została zgromadzana w skałach i wodach podziemnych w momencie powstawania Ziemi.

Energia końcowa (EK)
Energia końcowa (EK)

parametr na świadectwie charakterystyki energetycznej budynku określający ilość energii, jakiej potrzebuje dany obiekt w przeliczeniu na jeden metr kwadratowy na rok. Czasem określany jest jako energia handlowa, ponieważ jest to wartość energii, jaką właściciel obiektu musi kupić od dostawcy w formie paliwa lub energii, aby pokryć rzeczywiste zapotrzebowanie na ciepło.

energia słoneczna
energia słoneczna

największe i najbardziej dostępne źródło energii odnawialnej, które z wykorzystaniem ogniw fotoelektrycznych może być wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej, a z wykorzystywaniem kolektorów słonecznych – energii cieplnej.

Energia użytkowa (EU)
Energia użytkowa (EU)

energia rzeczywiście wykorzystywana do ogrzewania, wentylacji i podgrzewania wody użytkowej w danym obiekcie.

energia wiatru
energia wiatru

energia kinetyczna, która zostaje przetworzona w energię elektryczną.

farma słoneczna/wiatrowa
farma słoneczna/wiatrowa

(ang. solar/wind farm) – farmą nazywamy duży obszar pokryty panelami słonecznymi lub elektrowniami wiatrowymi, wytwarzający duże ilości energii elektrycznej

F‑gazy
F‑gazy

fluorowcowe gazy szlachetne stosowane jako czynnik roboczy w pompach ciepła, cechujące się określonym współczynnikiem globalnego ocieplenia GWP (z ang. Global Warming Potential).

fotowoltaika
fotowoltaika

dział nauki i techniki zajmujący się wykorzystaniem promieniowania słonecznego do produkcji prądu elektrycznego

fotomoduł
fotomoduł

bateria słoneczna

generator
generator

urządzenie służące do bezpośredniego przetwarzania energii promieniowania słonecznego na energię elektryczną

globalne ocieplenie
globalne ocieplenie

zjawisko polegające na wzroście średniej temperatury powierzchni Ziemi, m.in. pod wpływem emisji gazów cieplarnianych, takich jak np. CO₂, CH₄, N₂O.

gondola
gondola

maszynownia turbiny wiatrowej, razem z wirnikiem umieszczona jest na wieży; znajdują się w niej elementy generujące turbinę wiatrową

gruntowa pompa ciepła
gruntowa pompa ciepła

urządzenie wykorzystujące energię geotermalną, czyli zasoby energii zgromadzone pod powierzchnią Ziemi. W budynkach mieszkalnych może odpowiadać za podgrzewanie wody, ale również za pasywne chłodzenie w okresie letnim.

jednostka wewnętrzna
jednostka wewnętrzna

urządzenie stosowane w instalacji z pompą ciepła zbudowane m.in. ze skraplacza, pompy obiegowej i zaworu rozdzielającego. W tym miejscu następuje wymiana energii między czynnikiem roboczym a górnym źródłem ciepła. Gdy sprężony czynnik o podwyższonej temperaturze trafia do skraplacza, oddaje ciepło do górnego źródła ciepła (wodzie wykorzystanej później w systemie c.o. lub c.w.u.) i skrapla się, a następnie wraca do zewnętrznej jednostki pompy ciepła. Po przejściu przez zawór rozprężny ciśnienie czynnika roboczego odzyskuje pierwotną wartość.

jednostka zewnętrzna
jednostka zewnętrzna

urządzenie stosowane w instalacji z pompą ciepła zlokalizowane na zewnątrz budynku. Składa się z parownika z wentylatorem, sprężarki i zaworu rozprężnego. Wymiana ciepła zachodzi w parowniku, gdzie czynnik roboczy podgrzewany jest do temperatury parowania, a następnie w postaci pary przechodzi do sprężarki. Pod wpływem wzrastającego ciśnienia zostaje dodatkowo podgrzany i trafia przewodami do jednostki wewnętrznej. Rolą zaworu rozprężnego jest obniżenie ciśnienia czynnika roboczego powracającego z jednostki wewnętrznej.

kanały wentylacyjne
kanały wentylacyjne

łączą centralę wentylacyjną z czerpnią i wyrzutnią. Mogą być wykonane ze stali, aluminium, tworzyw sztucznych (PVC, PE). Łączone są za pomocą redukcji, kolan, trójników itp. Średnice kanałów dobiera się do konkretnej centrali (np. Ø160, Ø250, Ø400) oraz pomieszczeń, w zależności od krotności wymiany powietrza (np. Ø100 mm, Ø135 mm).

kask
kask

część wyposażenia pracownika, chroniąca go przed spadającymi przedmiotami. Jest niezbędna w przypadku, gdy na placu budowy znajduje się więcej niż jedna ekipa budowlana.

kolektor słoneczny
kolektor słoneczny

urządzenie używane do konwersji promieniowania słonecznego na ciepło. W każdym kolektorze zamontowany jest absorber, który pochłania promieniowanie pochodzące ze słońca i zamienia je w ciepło

obuwie robocze
obuwie robocze

część wyposażenia pracownika. Buty powinny posiadać wysoką cholewkę i antypoślizgową podeszwę zapobiegającą poślizgnięciom. Mogą też mieć metalowe noski chroniące przed urazami mechanicznymi spowodowanymi przez spadające narzędzia.

ogniwo
ogniwo

(ang. cell) – najmniejszy element będący w stanie przekształcać energię chemiczną w elektryczną (dla ogniw ładowalnych – również odwrotnie). Trzy podstawowe elementy ogniwa to katoda, anoda i elektrolit

ogniwo słoneczne
ogniwo słoneczne

rodzaj ogniwa, w którym wykorzystuje się zjawisko fotowoltaiczne, czyli powstawanie różnicy potencjałów pod wpływem promieniowania świetlnego. Ogniwo słoneczne nie potrzebuje paliwa lub ładowania do tego, aby produkować energię elektryczną. Samo wytworzenie prądu nie pociąga więc za sobą żadnych kosztów. Nie daje też produktów ubocznych ani odpadów, więc pod tym względem jest urządzeniem ekologicznym

okulary ochronne
okulary ochronne

element ubioru ochronnego niezbędnego do wykonywania takich czynności jak cięcie czy szlifowanie.

OZC
OZC

obliczanie Zapotrzebowania Cieplnego. Metoda pozwalająca obliczyć ilość energii cieplnej niezbędnej do zapewnienia komfortu użytkowania danego budynku.

OZE
OZE

odnawialne źródła energii; źródła energii, których wykorzystanie nie powoduje wyczerpywania się źródła energii; należą do nich: energia wód, energia słoneczna, energia wiatru, energia geotermalna, biomasa, biogaz

panel słoneczny
panel słoneczny

(ang. solar cell) – urządzenie przetwarzające energię słoneczną w energię elektryczną. Jego sercem jest materiał półprzewodnikowy, który pochłania światło, w wyniku czego powstają swobodne elektrony, które mogą brać udział w przepływie prądu

Państwowa Inspekcja Pracy
Państwowa Inspekcja Pracy

instytucja powołana do nadzoru i kontroli przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Jest uprawniona do nadzoru i kontroli w tym zakresie, jak i szerzej: przestrzegania prawa pracy. Może współpracować z innymi organami nadzoru i kontroli, np. z Inspekcją Ochrony Środowiska.

Państwowa Inspekcja Sanitarna
Państwowa Inspekcja Sanitarna

instytucja realizująca zadania z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny radiacyjnej, higieny procesów nauczania i wychowania. Sprawuje również kontrolę nad warunkami higieniczno‑sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne.

pojemnościowy podgrzewacz wody użytkowej
pojemnościowy podgrzewacz wody użytkowej

urządzenie stosowane w instalacji z pompą ciepła przechowujące ciepłą wodę użytkową. Zwykle wyposażone jest w grzałkę elektryczną, która może wspomagać podgrzewanie wody, gdy jest taka konieczność. Podgrzewacz pojemnościowy na bieżąco odbiera energię dostarczaną przez pompę ciepła, dlatego ich moc powinna być zbliżona. W pompach ciepła o mocy powyżej 10 kW podgrzewacz jest zwykle zintegrowany z obudową pompy. Wężownica w takim urządzeniu musi mieć długość 2–2,5 m2/kW.

pompy ciepła
pompy ciepła

urządzenia wykorzystujące ciepło niskotemperaturowe ziemi, wody lub powietrza. Działają one w oparciu o cztery procesy fizyczne: parowanie, sprężanie, skraplanie, rozprężanie. Do działania pompy ciepła konieczne jest dostarczenie energii elektrycznej, mimo to technologia znacznie zmniejsza zapotrzebowanie na energię pierwotną.

regulator pompy ciepła
regulator pompy ciepła

urządzenie elektroniczne, które steruje pracą systemu, bazując na danych dotyczących temperatury w różnych punktach systemu oraz zaprogramowanych parametrach pracy. Dzięki temu pompa jest urządzeniem samoczynnym, zdolnym utrzymywać komfort cieplny w budynku. Użytkownik zwykle może korzystać z funkcji programowania dobowego i tygodniowego oraz programowania optymalnego lub ekonomicznego (w zależności od wymaganej intensywności ogrzewania).

rekuperator
rekuperator

urządzenie przez które przepływa strumień zimnego powietrza nawiewanego i w wyniku działania którego usuwane jest powietrze ciepłe. Dzięki specjalnej konstrukcji wymiennika część ciepła z powietrza wywiewanego jest przekazywana do powietrza nawiewanego, jednak nie następuje mieszanie się powietrza.

rękawice robocze
rękawice robocze

element ubioru chroniącego pracownika przed urazami mechanicznymi. W przypadku narażenia na kontakt z gorącą wodą stosuje się odpowiednie rękawice termoizolacyjne.

rura SPIRO
rura SPIRO

okrągły, spiralny kanał wentylacyjny stanowiący kluczowy element konstrukcyjny systemów wentylacyjnych. Pełni funkcję fundamentalną w instalacjach tego typu. Wytwarzana jest najczęściej z blachy ocynkowanej lub aluminiowej.

SCOP
SCOP

współczynnik efektywności sezonowej pompy ciepła, który pozwala oszacować ilość energii i ciepła dostarczonej do ogrzania budynku w skali roku.

skraplacz
skraplacz

urządzenie odpowiadające za odprowadzenie ciepła pobranego przez czynnik w parowniku oraz ciepła, jakie uzyskał w trakcie procesu sprężania w sprężarce

trójdrożny zawór przełączny podgrzewu wody
trójdrożny zawór przełączny podgrzewu wody

urządzenie stosowane w instalacji z pompą ciepła kierujące czynnik grzewczy do instalacji grzewczej lub podgrzewania wody użytkowej, w zależności od zapotrzebowania. Sterowany jest automatyką pompy ciepła. W pompach o mocy do 15 kW zwykle zabudowany jest wewnątrz urządzenia.

turbina gazowa
turbina gazowa

silnik cieplny, który pobiera energię napędową ze spalin o wysokiej temperaturze

turbina wiatrowa
turbina wiatrowa

urządzenia te mogą mieć różną budowę oraz moc, ale działają na tej samej zasadzie: różnica ciśnień wytworzona na łopatkach wirnika wprawia go w ruch, umożliwiając przekształcenie energii wiatru w energię mechaniczną. Najczęściej spotykane są turbiny poziome z wirnikiem trójpłatowym.

Urząd Dozoru Technicznego
Urząd Dozoru Technicznego

organizacja państwowa utworzona w celu zapewnienia bezpieczeństwa urządzeń i technicznych instalacji podlegających nadzorowi technicznemu.

wirnik
wirnik

urządzenie wytwarzające siłę elektromotoryczną, dzięki czemu generowana jest energia elektryczna; tam dokonuje się zmiana energii wiatru na energię mechaniczną

WT 2021
WT 2021

Wymagania Techniczne 2021. Nowelizacja norm, jakie muszą spełniać nowe budynki. Odnoszą się one do współczynnika przenikania ciepła U oraz zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną Ep.

wyrzutnia
wyrzutnia

urządzenie służące do usuwania zużytego powietrza na zewnątrz budynku. Budowa wyrzutni jest analogiczna do budowy czerpni. Wyrzutnie montuje się na ścianie budynku, w oddaleniu minimum 3 metry od okien.

zasady ergonomii w miejscu pracy
zasady ergonomii w miejscu pracy

zbiór zasad mówiących o optymalnym dopasowaniu zadań do możliwości pracownika, bezpiecznym i efektywny organizowaniu pracy, właściwym doborze narzędzi do zadania oraz sprawnej organizacji pracy.

zasoby geotermalne
zasoby geotermalne

naturalne źródła energii cieplnej pochodzącej z wnętrza Ziemi, które mogą być wykorzystane do produkcji energii elektrycznej lub cieplnej; są to zasoby, które zależą od temperatury, ciśnienia i składu geologicznego w danym rejonie

zbiornik buforowy wody grzewczej
zbiornik buforowy wody grzewczej

urządzenie stosowane w instalacji z pompą ciepła wykorzystywane jako magazyn ciepła gromadzący zapas podgrzanej wody. Dzięki temu urządzeniu pompa włącza się rzadziej, a koszty ogrzewania są mniejsze. Zbiornik buforowy pełniący funkcję magazynu ciepła zwykle ma pojemność nie mniejszą niż 80 l na 1 kW mocy pompy. Mniejsze zbiorniki (10–20 l/kW) pełnią w instalacji rolę sprzęgła hydraulicznego poprawiającego parametry pracy i wydłużającego żywotność pompy.

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela