E-materiały do kształcenia zawodowego

Kontrola stanu technicznego działania elementów związanych z ochroną środowiska, emisji spalin i hałasu

MOT.06. Organizacja i prowadzenie procedu obsługi pojazdów samochodowych - Technik pojazdów samochodowych 311513

bg‑orange

Słownik pojęć dla e‑materiału

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
analizator spalin
analizator spalin
Rfq3ci9jhbfNT
Analizator spalin
Źródło: dostępny w internecie: https://www.pexels.com/, domena publiczna.

określa ilości poszczególnych składników spalin w gazach spalinowych wydalanych do otoczenia. W trakcie pomiaru oblicza się ilość składników spalin w mieszaninie gazów spalinowych. Pomiaru dokonuje się na podstawie metod wynikających z własności fizycznych lub chemicznych poszczególnych składników tworzących mieszaniny gazowe

benzyny silnikowe
benzyny silnikowe
RgVvY8KyEWhs5
Benzyny silnikowe
Źródło: dostępny w internecie: https://www.pexels.com/, domena publiczna.

powszechnie stosowane do zasilania silników o zapłonie iskrowym. Posiadają odpowiednią lotność, która jest niezbędna do tworzenia prawidłowej mieszanki paliwowo‑powietrznej. Charakteryzują się liczbą oktanową o wartości 95 lub wyższą

charakterystyki silników
charakterystyki silników

wykreślone zależności różnych parametrów pracy silnika w funkcji innego parametru lub czynnika wpływającego na pracę silnika, sporządzane przy odpowiednich warunkach pracy. Służą między innymi do oceny parametrów dynamicznych oraz ekonomicznych silników w różnych warunkach ich pracy, a także do przekazania informacji o zakresach stosowania silników

common rail
common rail

najczęściej stosowany układ wtryskowy w silnikach o zapłonie samoczynnym i wtrysku bezpośrednim. Jego zaletą jest chwilowa zmiana i dostosowanie ciśnienia w momencie wtrysku dzięki oddzieleniu elementu wytwarzającego ciśnienie od elementu wtryskującego paliwo

cylinder
cylinder

element konstrukcji silnika, wewnątrz którego porusza się tłok i w którym zachodzi spalanie. Ogranicza ruchy tłoka, jest hermetyczną obudową chroniącą przed czynnikami zewnętrznymi

głowica
głowica

górne zamknięcie roboczej przestrzeni cylindra. W połączeniu z tłokiem wyznacza kształt i rozmiar komory spalania

korbowód
korbowód

element układu korbowego łączący tłok z wałem korbowym, przenoszący na wał korbowy siły nacisku gazów spalinowych. Bierze udział w zmianie ruchu postępowo‑zwrotnego tłoka na ruch obrotowy wału korbowego. Jest elementem ruchomym w cylindrze

miernik hałasu
miernik hałasu
R1bdH9mLc8wqN
Miernik hałasu
Źródło: dostępny w internecie: https://www.pexels.com/, domena publiczna.

urządzenie pozwalające na określenie poziomu dźwięku wytwarzanego przez pojazdy samochodowe, a także na określenie głośności sygnału dźwiękowego

moc silnika
moc silnika

wartość uwzględniająca moment obrotowy i prędkość obrotową, która powoduje zdolność silnika do wykonywania pracy w określonej jednostce czasu. Moc silnika mierzy się w watach W lub kilowatach kW

moment obrotowy
moment obrotowy

iloczyn siły stycznej powodującej obrót wału korbowego oraz długości wykorbienia wału korbowego

napęd elektryczny
napęd elektryczny
ROg4yPkfB7kAl
Napęd elektryczny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

można go podzielić na dwie główne grupy: wykorzystujący baterię akumulatorów oraz wykorzystujący ogniwa paliwowe. Wykorzystanie baterii akumulatorów charakteryzuje się zerową emisją podczas ich eksploatacji. Przy stosowaniu ogniwa paliwowego energia potrzebna do zasilania silnika elektrycznego powstaje podczas pracy samochodu. Ogniwo paliwowe to urządzenie, w którym reakcji chemicznej syntezy tlenu i wodoru towarzyszy wytwarzanie prądu elektrycznego

napęd hybrydowy
napęd hybrydowy
RZseWGF7hTOgW
Napęd hybrydowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

występują w nim dwa różne źródła energii: pierwotne (generujące) i wtórne (magazynujące), produkowane przez silnik spalinowy sprzężony z generatorem prądu oraz maszynę elektryczną o pracy odwracalnej, zasilaną baterią akumulatorów, która jest w określonych warunkach doładowywana

napęd turbinowy
napęd turbinowy

gazy spalinowe powstałe w komorze spalania kierowane są na wirnik turbiny osadzony na wale, z którego odbierana jest moc użyteczna silnika. Łopatki turbin muszą być wykonane z materiału odpornego na temperaturę. Dla tego typu napędu charakterystyczne jest zużywanie dużej ilości paliwa

objętość skokowa silnika spalinowego
objętość skokowa silnika spalinowego

objętość skokowa wszystkich cylindrów silnika. Pojemność skokową podaje się w litrach lub centymetrach sześciennych

olej napędowy
olej napędowy

paliwo powszechnie stosowane do zasilania silników o zapłonie samoczynnym. Oleje napędowe charakteryzują się liczbą cetanową o wartości 45-55

płyny eksploatacyjne
płyny eksploatacyjne

płynne substancje wspomagające silnik i jego układy w prawidłowym funkcjonowaniu. Zalicza się do nich m.in. olej silnikowy, płyn chłodzący, płyn hamulcowy, płyn do spryskiwaczy, czynnik klimatyzacji, płyn układu wspomagania

podnośnik samochodowy
podnośnik samochodowy

urządzenie służące do podnoszenia obiektów w pionie na wyznaczoną wysokość. Wyróżniamy podnośniki mechaniczne i hydrauliczne

pompowtryskiwacz
pompowtryskiwacz

w pompowtryskiwaczu pompa wtryskowa oraz wtryskiwacz tworzą całość. Taka budowa pompowtryskiwacza eliminuje przewód wtryskowy, przez co możliwy staje się wzrost ciśnienia wtrysku paliwa oraz lepsze jego rozpylenie

prędkość obrotowa
prędkość obrotowa

określa liczbę obrotów wału korbowego silnika w danej jednostce czasu. Jej podstawowym wymiarem jest liczba obrotów na sekundę (obr./s), jednak ze względów praktycznych podaje się liczbę obrotów na minutę (obr./min). Każdy silnik pracuje w określonym zakresie prędkości obrotowej

silnik czterosuwowy
silnik czterosuwowy

silnik spalinowy, w którym na jeden cykl pracy przypadają cztery suwy: suw ssania, suw sprężania, suw pracy, suw wydechu. Silnik ten realizuje jeden cykl pracy podczas dwóch obrotów wału korbowego

silnik dwusuwowy
silnik dwusuwowy

silnik spalinowy, w którym na jeden cykl pracy przypadają dwa suwy: suw sprężania i suw pracy. Silnik ten realizuje jeden cykl pracy podczas jednego pełnego obrotu wału korbowego

silnik elektryczny
silnik elektryczny

w tego typu silniku energia elektryczna jest zamieniana na pracę bez udziału elementów, które pośredniczyłyby w przekazaniu mocy na koła. Silnik jest umieszczony najczęściej bezpośrednio w połączeniu z osią pojazdu, którą napędza

silnik rzędowy
silnik rzędowy

stosowany w większości samochodów. Cylindry silnika ustawione są jeden za drugim w jednym rzędzie w płaszczyźnie pionowej/skośnej/poziomej. Najczęściej stosowany jest silnik o czterech cylindrach

silnik spalinowy
silnik spalinowy

urządzenie mechaniczne, które wykorzystuje proces spalania mieszanki paliwowo‑powietrznej w zamkniętej przestrzeni roboczej w celu generowania energii mechanicznej. Składa się z cylindrów, tłoków, korbowodu, wału korbowego, zaworów, układu zapłonowego oraz systemów zasilania i wydechowego. Silniki spalinowe mogą być zasilane różnymi rodzajami paliw, takimi jak: benzyna, olej napędowy, gaz ziemny czy biopaliwa

silnik typu bokser
silnik typu bokser

w tego typu silnikach cylindry są rozstawione po obu stronach wału korbowego w jednej płaszczyźnie. Osie przeciwległych cylindrów są równoległe i przesunięte względem siebie. Tłoki jednej przeciwległej pary poruszają się zawsze w przeciwne strony i jednocześnie osiągają to samo skrajne położenie

silnik typu W
silnik typu W

rozbudowana forma silnika typu V. Tłoki połączone są z jednym wałem korbowym. Silniki typu W dzieli się na silniki z czterema rzędami cylindrów oraz z trzema rzędami cylindrów (klasyczny W)

silnik widlasty (typu V)
silnik widlasty (typu V)

silnik posiadający jedną lub więcej par nierównoległych cylindrów oraz jeden wał korbowy. Stanowiące parę cylindry są ustawione w taki sposób, że ich osie swoim rozchyleniem przypominają literę V

spalanie
spalanie

zjawisko chemiczne polegające na gwałtownym łączeniu się składników paliwa z tlenem. Podczas tego procesu wydzielane są znaczne ilości ciepła. Aby doszło do spalania, musi zostać wytworzona mieszanka palna o określonych proporcjach paliwa i powietrza. Potrzeba też energii, która rozpocznie ten proces

spaliny
spaliny

mieszanina gazów powstających w procesie spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego. Spaliny dzielą się na nietoksyczne (dwutlenek węgla, para wodna, azot, tlen) oraz na toksyczne (tlenek węgla, sadza, tlenki azotu, tlenki siarki, węglowodory)

świeca żarowa
świeca żarowa
R1BIaj1LnpVzg
Świeca żarowa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

służy do ułatwienia rozruchu zimnego silnika oraz wydziela ciepło podczas pracy silnika, przez co zmniejszają zanieczyszczenia i hałas silnika do chwili osiągnięcia przez niego określonej temperatury. Świece żarowe dzieli się na standardowe, szybkiego rozruchu, samoregulujące się oraz ceramiczne. Stosowane są w silnikach z zapłonem samoczynnym

tłok
tłok

jest elementem układu korbowego, który bierze bezpośredni udział w przemianie energii cieplnej w postaci gorących gazów o wysokim ciśnieniu na pracę mechaniczną. Tłoki wykonuje się ze stopów aluminium, żeliwa, stali stopowych

układ chłodzenia
układ chłodzenia

układ, którego zadaniem jest utrzymywanie prawidłowej temperatury podczas pracy silnika oraz wyrównywanie temperatur w różnych miejscach silnika

układ dolotowy
układ dolotowy

doprowadza powietrze do cylindrów silnika. Zawiera filtr powietrza, przewody dolotowe i kolektor dolotowy

układ doładowania
układ doładowania

doprowadza do cylindrów powietrze pod ciśnieniem wyższym niż atmosferyczne, przez co umożliwia lepsze napełnienie cylindra czynnikiem roboczym dzięki zwiększeniu jego gęstości. Rodzaje układu doładowania możemy podzielić na: mechaniczne, mieszane, dynamiczne i turbodoładowanie

układ korbowy
układ korbowy

zmienia ruch posuwisto‑zwrotny tłoka na ruch obrotowy wału korbowego. Budowa układu korbowego zależy od układu i liczby cylindrów

układ oczyszczania spalin
układ oczyszczania spalin

przekształca zanieczyszczenia, które powstały w procesie spalania, w nieszkodliwe spaliny. Na układ oczyszczania spalin składają się katalizatory oraz filtry cząstek stałych. Oba te elementy można zastosować w silniku wysokoprężnym i benzynowym z wtryskiem bezpośrednim

układ recyrkulacji spalin
układ recyrkulacji spalin

stosowany jest w celu zmniejszenia stężenia toksycznych tlenków azotu w spalinach przed dopłynięciem spalin do reaktora katalitycznego. Elementem wykonawczym układu jest zawór recyrkulacji spalin EGR lub AGR, który znajduje się w kanale obejściowym przepływu spalin między kolektorem wylotowym a dolotowym

układ rozrządu
układ rozrządu

to zespół mechanizmów sterujący doprowadzeniem z układu dolotowego do cylindra świeżego ładunku i odprowadzeniem do układu wylotowego gazów spalinowych

układ smarowania
układ smarowania
RiCWs44QuyXAt
Układ smarowania
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

stosowany w celu zmniejszenia tarcia, co ma ograniczyć zużycie elementów. Wprowadza środek smarujący (olej) rozdzielający współpracujące elementy. W tłokowym silniku spalinowym tym środkiem jest olej silnikowy

układ wtryskowy
układ wtryskowy

tworzy mieszankę palną za pomocą wtrysku paliwa pod określonym ciśnieniem do ładunku powietrza. Układ wtryskowy można podzielić na sterowany mechanicznie (wtrysk ciągły) oraz sterowany elektronicznie (wtrysk przerywany)

układ wylotowy
układ wylotowy

układ odprowadzający spaliny z komór spalania oraz oczyszczający je ze szkodliwych składników. Zawiera kolektor wylotowy, tłumiki i rurę wydechową. Znajdują się w nim elementy redukujące emisję spalin

układ zapłonowy
układ zapłonowy

wytwarza iskrę elektryczną pomiędzy elektrodami świecy zapłonowej, przez co zapala mieszankę paliwowo‑powietrzną w silnikach

układ zasilania paliwem LPG
układ zasilania paliwem LPG
RD6YiZquEE63a
Układ zasilania paliwem LPG
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

układ zasilania wykorzystujący paliwo LPG, mieszankę propanu i butanu do zasilania silnika. Paliwo LPG jest przechowywane w zbiornikach i dostarczane do silnika poprzez odpowiedni układ wtryskowy

wał korbowy
wał korbowy

jest elementem układu korbowego zamieniającym ruch posuwisto - zwrotny na ruch obrotowy. Poza tym, wał korbowy napędza różne mechanizmy pomocnicze silnika: mechanizm rozrządu, pompę cieczy chłodzącej, pompę oleju i inne urządzenia zależnie od rodzaju i budowy silnika

wtrysk bezpośredni
wtrysk bezpośredni

układ zasilania paliwem w którym paliwo jest wtryskiwane bezpośrednio do komory spalania. Elementem wykonawczym układu jest wtryskiwacz

wtrysk pośredni
wtrysk pośredni

układ zasilania paliwem, w którym paliwo jest wtryskiwane do kolektora dolotowego

zapłon iskrowy
zapłon iskrowy

powstaje wskutek przeskoku iskry elektrycznej między elektrodami świecy zapłonowej, która powoduje zapłon mieszanki paliwowo‑powietrznej sprężonej w komorze spalania

zapłon samoczynny
zapłon samoczynny

powstaje w wyniku wtrysku paliwa do silnie sprężonego powietrza o wysokiej temperaturze, co prowadzi do samoczynnego zapłonu mieszanki palnej

zawory
zawory

odsłaniają na określony czas wloty do kanałów dolotowych i wylotowych, tak by umożliwić wymianę ładunku w cylindrze. Zawory powinny być wykonane z materiałów żaroodpornych, odpornych na korozję, dobrze przewodzących ciepło

zużycie paliwa
zużycie paliwa

wartość określająca dawkę paliwa potrzebną do pokonana dystansu w odniesieniu do energii, jaka została z niej uzyskana