E-materiały do kształcenia zawodowego

Budowa i zasady działania pilarki spalinowej

LES.01. Obsługa maszyn stosowanych w gospodarce leśnej – operator maszyn leśnych 834105

Słownik pojęć dla e‑materiału

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik zawiera pojęcia ułożone w kolejności alfabetycznej. Pojęcia zawierają odnośniki do elementów składowych e‑materiału, w których zostały zastosowane. Za pomocą wyszukiwarki „Filtruj pojęcie” można wyszukać odpowiednie pojęcie w słowniku.

1
antyprzecięciowa odzież robocza
antyprzecięciowa odzież robocza

pod warstwą materiału wierzchniego kryje włókna aramidowe – z polimerów, których główną cechą jest bardzo duża odporność na rozciąganie. Są wykorzystywane m.in. do produkcji kamizelek kuloodpornych, a także warstw zabezpieczających w ubraniach dla strażaków, lotników, kierowców rajdowych i astronautów oraz pilarzy.
Odzież antyprzecięciowa dla pilarzy zawiera włókna ułożone na sobie warstwami. Liczba warstw w zależności od modelu i producenta waha się od 7. do 9. Włókna te mają jedno zasadnicze zadanie: wkręcić się w łańcuch i zablokować koło napędowe. Zwykle wygląda to tak: operator pilarki traci kontrolę nad maszyną i rozpędzona piła łańcuchowa uderza w część ciała poniżej pasa. Jeśli operator nie ma odzieży antyprzecięciowej, piła łańcuchowa przebija odzież i najczęściej rani nogi. Jeśli operator nosi odzież antyprzecięciową, piła po rozdarciu wierzchniej warstwy natrafia na długie włókna, które zostają wyszarpane i okręcają się wokół bębna napędowego blokując go i zatrzymując pilarkę. Liczba warstw jest na tyle duża, że piła nie ma kontaktu z ciałem

RY39VqcbrpuvS
Spodnie robocze
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

blokada manetki gazu
blokada manetki gazu

nazywana też blokadą dźwigni gazu, blokadą spustu lub dźwignią bezpieczeństwa; zabezpiecza przed przypadkowym naciśnięciem manetki gazu

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

filtr paliwa
filtr paliwa

jego zadaniem jest ochrona silnika przed wszelkimi zanieczyszczeniami. Obsługa tego filtra  jest zaliczana do obsługi cotygodniowej

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

filtr powietrza
filtr powietrza

jego zadaniem jest ochrona silnika przed pyłem drzewnym; znajduje się tuż pod płytą tylnej górnej obudowy silnika (wyglądem przypomina filtr w odkurzaczu). Powinien być czyszczony po każdym dłuższym użyciu, a w razie zużycia – wymieniony na nowy. Filtr powietrza czyścimy w rękawiczkach gumowych i okularach – goglach miękką szczoteczką lub pędzelkiem oraz środkiem czyszczącym, np. płynem STIHL Varioclean, można też, po zdemontowaniu, opłukać go wodą

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

grzebień
grzebień

inaczej: listwa zębata lub przypora; oddziela dolną część prowadnicy od korpusu pilarki; służy do ustabilizowania oparcia pilarki w drewnie, które zamierzamy przeciąć. Aby ograniczyć drgania przenoszone na ręce operatora, należy oprzeć się grzebieniem o obrabiane drewno

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

hamulec bezpieczeństwa
hamulec bezpieczeństwa

uruchamia się w dwojaki sposób: po pierwsze – bez wiedzy i woli operatora, gdy nastąpi odbicie (odrzut końcówki prowadnicy do góry), po drugie – poprzez celowe zablokowanie lewym nadgarstkiem. Aby zwolnić hamulec, należy dźwignię przyciągnąć do siebie

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

hełm ochronny
hełm ochronny

w kolorach ostrzegawczych (żółtym, pomarańczowym lub czerwonym), wykonany z tworzywa ABS, jest jednym ze środków ochrony osobistej operatora pilarki, obok zintegrowanych z hełmem ochronników słuchu, okularów lub osłony na oczy (zobacz na zdjęciu w słowniku, poniżej hasła „osłona twarzy”). Powinien spełniać wymagania europejskiej normy PN‑EN 397 dla przemysłowych hełmów ochronnych i posiadać aprobatę techniczną FPA. Może być wyposażony w czujnik zużycia przebarwiający się pod wpływem promieniowania UV. Hełm należy wymienić zgodnie z zaleceniem producenta (np. po 2000 roboczogodzin) oraz – zawsze – po uderzeniu, nawet wtedy, gdy nie ma widocznych uszkodzeń

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

KM
KM

(koń mechaniczny) to jednostka mocy wykorzystywana przy określaniu mocy silników spalinowych; zgodnie z układem SI moc podawana jest w kilowatach (kW): 1 KM = 0,74 kW

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

końcówka montażowa prowadnicy
końcówka montażowa prowadnicy

nazywana też stopką montażową; to część prowadnicy „wchodząca” do pilarki, nieprzeznaczona do cięcia drewna. W zależności od modelu pilarki końcówki różnią się kształtem, szerokością rowka prowadnicy, rozstawem otworów przeznaczonych na dokręcenie prowadnicy do pilarki oraz otworem napinacza piły łańcuchowej

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

linka rozrusznika
linka rozrusznika

element urządzenia rozruchowego nazywany też sznurkiem rozrusznika; linka (60–80 cm długości, 3,2–6 mm średnicy) wykonana ze specjalnego splotu nylonu wysokiej wytrzymałości, zamocowana na bębnie rozrusznika i wyposażona w urządzenie samopowrotowe (sprężynę i kołowrotek linki). Energiczne szarpnięcie uchwytu linki rozrusznika wprawia w ruch koło zamachowe i wał korbowy, wytwarzając jednocześnie prąd wysokiego napięcia potrzebny do wywołania iskry na świecy zapłonowej

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

łańcuch tnący
łańcuch tnący

zębaty element tnący pilarki przesuwający się wzdłuż prowadnicy; tworzą go: ogniwo prowadzące, ogniwa tnące i ogniwa łączące. Zadaniem ogniwa prowadzącego jest przeniesienie napędu na ogniwa tnące piły oraz doprowadzenie oleju smarowego do powierzchni tnących piły i prowadnicy. Zęby ogniw tnących odpowiadają za skrawanie drewna. Ogniwa łączące znajdują się w obu skrajnych rzędach łańcucha piły, łączą wszystkie ogniwa

RJKoKfJXmgd9S
Pilarka spalinowa
Źródło: Pixaby, domena publiczna.

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

łapacz łańcucha
łapacz łańcucha

nazywany też wychwytnikiem lub chwytaczem; zabezpiecza pilarza i osoby znajdujące się w jego bezpośrednim otoczeniu przed uszkodzeniem ciała łańcuchem, który pękł lub wyskoczył z prowadnicy podczas cięcia. Znajduje się pod prowadnicą; jest wykonany z miękkiego metalu lub tworzywa sztucznego, po to by podczas wyłapywania łańcucha nie uszkodzić ogniw prowadzących

RHfTKaq1TLsdd
Pilarka spalinowa z zaznaczonym chwytaczem łańcucha
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

moc silnika
moc silnika

określa pracę silnika wykonaną w danym czasie, informuje, ile momentu obrotowego jest dostępne przy określonej prędkości obrotowej; jest pochodną wartości momentu obrotowego silnika i prędkości obrotowej, przy której ta wartość jest notowana. Moc silnika obliczamy, mnożąc wartość momentu obrotowego przez obroty w danej chwili

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

moduł elektromagnetyczny gaźnika
moduł elektromagnetyczny gaźnika

element sytemu automatycznego sterowania silnikiem zamiast ręcznej korekty gaźnika. Reguluje czas zapłonu i dozuje optymalną ilość paliwa w każdym trybie roboczym

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

napinacz łańcucha
napinacz łańcucha

nazywany też śrubą regulacji napięcia łańcucha – boczną lub przednią. Napinacza używamy, aby uzyskać prawidłowe napięcie łańcucha za pomocą klucza regulacyjnego. Łańcuch powinien obracać się luźno (lekko) na prowadnicy, a na dole nie powinien od niej odstawać więcej niż o 2 mm

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

ochronniki słuchu
ochronniki słuchu

nie tylko chronią przed uszkodzeniem słuchu przez hałas pracującej pilarki spalinowej, ale również zapewniają osłonę przed uderzeniem. Powinny spełniać normę europejską EN‑352‑3 ze średnią wartością tłumienia 27–29 dB. Ich ułożenie można regulować w dwóch pozycjach: aktywnej, gdy zrobi się głośno, i pasywnej, gdy hałas ustanie

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

osłona prowadnicy
osłona prowadnicy

zakładamy ją podczas transportu i przechowywania pilarki; chroni prowadnicę i łańcuch przed uszkodzeniami mechanicznymi i zabrudzeniem (obie te części są wysmarowane olejem, a więc zanieczyszczenia łatwo do nich przylegają), a nas przed skaleczeniem zębami łańcucha w czasie, gdy silnik jest wyłączony. Osłona powinna być trochę dłuższa od powierzchni roboczej prowadnicy i wykonana z tworzywa sztucznego

R1LBZvhdAXgOW
Operator pilarki podczas pracy
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

osłona twarzy
osłona twarzy

w kształcie siatkowej przyłbicy, wykonana z nylonu lub ze stali nierdzewnej. Chroni przed wiórami i odpryskami, ale nie zastępuje dodatkowego zabezpieczenia oczu – okularów ochronnych

R10su9nfpahyg
Operator pilarki w kasku
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

pilarz
pilarz

pracownik, który: 
– posiada stosowne, aktualne zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy
– posiada kwalifikacje zawodowe potwierdzone odpowiednim dokumentem
– ukończył z wynikiem pozytywnym szkolenie z zakresu bhp i posiada potrzebne umiejętności wykonywania pracy oraz niezbędną znajomość przepisów i zasad
bhp
– jest wyposażony w środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze spełniające wymagania określone odrębnymi przepisami

R5jhNxcqR7TeK
Operator pilarki podczas pracy
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

podziałka łańcucha
podziałka łańcucha

odległość pomiędzy osiami pierwszego i trzeciego sworznia (nitu), w dowolnym miejscu łańcucha, podzielona przez dwa i wyrażona w calach. Podziałka dla wszystkich elementów układu tnącego (łańcucha, prowadnicy i zębatki – kółka napędowego)

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

prowadnica
prowadnica

wymienny element pilarki służący do utrzymania poruszającego się łańcucha w jednej linii. Długość prowadnicy musi być dobrana do mocy pilarki i zakresu prac. W czasie konserwacji prowadnicy trzeba usuwać kurz z jej rowków, a zęby koła łańcuchowego (na końcu) smarować olejem. Ważne jest też, żeby po każdym ostrzeniu łańcucha zmieniać stronę prowadnicy (góra–dół), dzięki temu jej zużycie będzie równomierne

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

rzaz
rzaz

szczelina w miejscu piłowania drzewa, fragment wyskrawanego drewna. Podczas skrawania powstaje odpad – wiór

R1YOpn74evmJV
Praca pilarki
Źródło: Pixaby, domena publiczna.

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

silnik
silnik

źródło napędu pilarki. Jednocylindrowy, chłodzony powietrzem za pomocą dmuchawy, dwusuwowy lub czterosuwowy silnik spalinowy z zapłonem iskrowym. Zasilany mieszanką paliwową benzyny z olejem, z gaźnikiem lub wtryskiwaczem o konstrukcji umożliwiającej pracę w dowolnym położeniu

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

sprzęgło
sprzęgło

odśrodkowo cierne służy do przeniesienia energii mechanicznej generowanej przez silnik (wał napędowy) do włączenia lub wyłączenia napędu łańcucha (wał napędzany), a także umożliwia jego utrzymanie na biegu jałowym bez konieczności zatrzymywania silnika. Włącza się, zależnie od modelu pilarki, przy prędkości obrotowej silnika 3000–4500 obr./min

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

szpilka mocowania prowadnicy
szpilka mocowania prowadnicy

nazywana też śrubą prowadnicy; wraz z nakrętką zintegrowaną z podkładką służy do przytwierdzania prowadnicy do pilarki. Jej średnica, długość, długość i skok gwintu mogą być różne dla różnych modeli pilarek

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

uchwyt lewej ręki
uchwyt lewej ręki

w pilarkach to przedni uchwyt służący pilarzowi do podtrzymywania i stabilizacji pracującego urządzenia lewą ręką. Służy też do regulacji kąta podcinania. Tzw. kabłąk należy trzymać pełnym uchwytem (kciuk założony pod uchwyt), tak aby podczas odbicia nie wypadł z dłoni

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej

uchwyt sterujący
uchwyt sterujący

nazywany też uchwytem tylnym. W jego obudowę wmontowane są: dźwignia gazu i blokada dźwigni gazu. Uchwyt spełnia także funkcję ochrony prawej ręki

Obsługa pilarki spalinowejDkk47N48LObsługa pilarki spalinowej