E-materiały do kształcenia zawodowego

Organizacja i dokumentowanie robót związanych z budową, montażem oraz eksploatacją sieci gazowych

BUD.28. Organizacja i wykonywanie robót związanych z budową i eksploatacją sieci gazowych - Technik gazownictwa 311913

bg‑green

Słownik pojęć

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑materiału zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑materiału, w których zostały użyte. Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e‑materiale.

1
cIndeks dolny n
cIndeks dolny n

jest to oznaczenie nominalnej grubości ścianki, to numerycznie określona grubość ścianki elementu, która jest odpowiednio zaokrągloną liczbą, w przybliżeniu równą fabrycznemu wymiarowi w milimetrach (mm).

C
C

Całkowity współczynnik bezpieczeństwa to wartość liczbowa określona stosunkiem MRS do maksymalnych naprężeń obwodowych w ściance rury. W przypadku rur z tworzyw sztucznych do rozprowadzania paliw gazowych współczynnik bezpieczeństwa powinien być nie mniejszy niż 2 (odwrotnością tej wielkości jest współczynnik projektowy).

Ciąg redukcyjny stacji gazowej
Ciąg redukcyjny stacji gazowej

Zespół urządzeń gazowych do obniżenia i utrzymania ciśnienia gazu na określonym poziomie.

Ciśnienie próby wytrzymałości (STP) (ang. Strength Test Pressure)
Ciśnienie próby wytrzymałości (STP) (ang. Strength Test Pressure)

Ciśnienie wyrażone w MPa, jakiemu poddaje się gazociąg podczas próby ciśnieniowej, mającej na celu sprawdzenie jego wytrzymałości mechanicznej.

Gazociąg
Gazociąg

Rurociąg wraz z przyłączami i wyposażeniem, ułożony na zewnątrz obiektów wydobywających, wytwarzających, magazynujących lub użytkujących paliwa gazowe, służące do przesyłania i rozprowadzania paliw gazowych.  Mogą być wykonane z rur stalowych i tworzyw sztucznych, łączonych za pomocą spawania elektrycznego. Dzieli się je na: gazociągi niskiego ciśnienia, średniego ciśnienia, podwyższonego średniego ciśnienia, wysokiego ciśnienia.

Klasa lokalizacji
Klasa lokalizacji

Klasyfikacja terenu według stopnia urbanizacji obszaru położonego geograficznie wzdłuż rurociągu.

MOP
MOP

Maksymalne ciśnienie robocze (ang. Maximum Operating Pressure) to maksymalne ciśnienie przy, którym sieć gazowa może pracować w sposób ciągły w normalnych warunkach roboczych (normalne warunki robocze oznaczają brak zakłóceń w urządzeniach i przepływie paliwa gazowego).

MRS
MRS

Minimalna wymagana wytrzymałość (ang. Minimum Required Strenght) to prognozowana wytrzymałość hydrostatyczna rur z tworzyw sztucznych po 50 latach ich użytkowania w temperaturze 293,15 ºK (20 ºC) określona na podstawie własności surowca użytego do jej produkcji, wyrażona w MPa.

Obliczeniowe natężenia przepływu gazu
Obliczeniowe natężenia przepływu gazu

to wartości natężeń przepływu, które są obliczane na podstawie różnych czynników, takich jak ciśnienie, temperatura, skład chemiczny gazu i inne. Natężenie przepływu gazu mierzy ilość gazu przemieszczającego się przez dany punkt w jednostce czasu.

Odporność na powolną propagację pęknięć (ang. Slow Crack Growth Resistance)
Odporność na powolną propagację pęknięć (ang. Slow Crack Growth Resistance)

Odporność na powolną propagację pęknięć odnosi się do zdolności materiału do wytrzymania rozwijania się pęknięć w sposób stabilny i kontrolowany w warunkach obciążenia statycznego lub zmęczeniowego. Pęknięcia mogą powoli rozszerzać się przez materiał podczas długotrwałego obciążenia, a ich tempo wzrostu jest zwykle stosunkowo niskie. W miarę jak pęknięcie rośnie, może mieć wpływ na wytrzymałość i trwałość materiału.

Odporność na szybką propagację pęknięć (ang. Rapid Crack Propagation Resistance)
Odporność na szybką propagację pęknięć (ang. Rapid Crack Propagation Resistance)

Odporność na szybką propagację pęknięć odnosi się do zdolności materiału do opóźniania lub zatrzymywania rozwoju pęknięć w warunkach nagłych lub dynamicznych obciążeń. Pęknięcia szybko propagujące się są bardziej niebezpieczne, ponieważ mogą prowadzić do awarii materiału lub konstrukcji w bardzo krótkim czasie. Odporność na szybką propagację pęknięć jest szczególnie ważna w przypadku konstrukcji poddawanych dużym obciążeniom dynamicznym.

Owalność rury
Owalność rury

Różnica między zmierzoną, w tym samym przekroju poprzecznym rury, maksymalną średnicą zewnętrzną a minimalną średnicą zewnętrzną, wyrażona w mm Próba ciśnieniowa gazociągu – zastosowanie ciśnienia próbnego z sieci gazowej, w którym sieć gazowa daje gwarancję funkcjonowania.

Projekt sieci gazowej
Projekt sieci gazowej

To kompleksowy plan opracowany w celu zaprojektowania, zbudowania i zarządzania infrastrukturą gazową w danym obszarze. Ten rodzaj projektu obejmuje wszystkie etapy, począwszy od analizy technicznej i planowania, poprzez rozmieszczenie rurociągów, instalacje, połączenia i inne elementy infrastruktury, aż po uruchomienie i utrzymanie systemu gazowego.

Próba hydrauliczna
Próba hydrauliczna

Próba ciśnieniowa wytrzymałości lub szczelności przeprowadzona przy użyciu czynnika ciekłego.

Próba pneumatyczna
Próba pneumatyczna

Próba ciśnieniowa wytrzymałości lub szczelności przeprowadzona przy użyciu czynnika gazowego.

Próba szczelności gazociągu
Próba szczelności gazociągu

To próba przeprowadzona w celu sprawdzenia czy sieć gazowa spełnia wymagania szczelności na przecieki paliwa gazowego.

Próba wytrzymałości gazociągu
Próba wytrzymałości gazociągu

Jest to próba ciśnieniowa gazociągu przeprowadzona w celu sprawdzenia czy dana sieć gazowa spełnia wymagania wytrzymałości mechanicznej.

Reduktor gazowy
Reduktor gazowy

Ma za zadanie przetworzyć wysokie i zmienne ciśnienie wlotowe na niskie i stałe ciśnienie wylotowe. Rozróżniamy: reduktor bezpośredniego działania oraz pośredniego działania z przeponą zaworową lub tuleją zaworową.

SDR
SDR

Znormalizowany stosunek wymiarów (ang. Standard Dimension Ratio) to liczbowe oznaczenie szeregu rur, które jest liczbą zaokrągloną i w przybliżeniu równą ilorazowi nominalnej średnicy zewnętrznej dn i nominalnej grubości ścianki cIndeks dolny n.

Sieć gazowa
Sieć gazowa

Sieć połączonych gazociągów wraz ze stacjami gazowymi, układami pomiarowymi, tłoczniami gazu, magazynami gazu, połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania i dystrybucji paliw gazowych. Dzielimy je w zależności od pełnionej funkcji (przesyłowe, zasilające, rozdzielcze, przyłącza gazowe), ze względu na strukturę (rozgałęźne, pierścieniowe, mieszane).

Spadek ciśnienia w wodociągu
Spadek ciśnienia w wodociągu

to zmniejszenie wartości ciśnienia gazu w trakcie przepływu przez rurociąg. To zjawisko występuje zazwyczaj z powodu oporu, jaki gaz napotyka podczas przemieszczania się przez rurę. Im dłuższy odcinek rurociągu lub im większy przepływ gazu, tym większy może być spadek ciśnienia.

Stacja gazowa
Stacja gazowa

Zespół urządzeń w sieci gazowej spełniającymi oddzielnie lub równocześnie funkcje redukcji, uzdatniania, regulacji, pomiarów i rozdziału paliwa gazowego. Dzielimy je na: redukcyjne, pomiarowe, rozdzielcze. Ze względu na miejsce w układzie sieci stacje gazowe dzielimy na: stacje przyjęcia gazu, pośrednie, obwodowe. Ze względu na rodzaj obudowy na: szafkowe, w budynkach, półotwarte, otwarte, moduły podziemne.

Stacja redukcyjna
Stacja redukcyjna

To stacja gazowa, w skład której wchodzą przewód wejściowy i wyjściowy, armatura odcinająca i filtrująca, urządzenia regulacji ciśnienia gazowego, ciśnieniowy system bezpieczeństwa, urządzenia rejestrujące ciśnienie oraz systemy alarmowe.  Powinna być wyposażona w co najmniej dwa ciągi redukcyjne z regulacją automatyczną, każdy o przepustowości stacji, przy czym jeden z nich powinien być rezerwowy.

Stopień urbanizacji rejonu gazyfikowanego
Stopień urbanizacji rejonu gazyfikowanego

odnosi się do tego, jak bardzo dany obszar jest zurbanizowany, czyli jak dużo terenu zajmują miejsca zabudowane w stosunku do obszarów niezabudowanych. Gazyfikacja natomiast odnosi się do wprowadzenia dostaw gazu do danego obszaru lub regionu.

Strefa kontrolowana
Strefa kontrolowana

Obszar wyznaczony po obu stronach osi gazociągu, w którym operator sieci gazowej podejmuje czynności, w celu monitorowania lub zapobieżenia działalności mogącej mieć negatywny wpływ na trwałość i prawidłową eksploatację gazociągu.

Strefa kontrolowana rurociągu gazowego
Strefa kontrolowana rurociągu gazowego

Pas terenu po obu stronach osi gazociągu ułożonego w ziemi albo nad ziemią , w którym ze względu na bezpieczeństwo eksploatacji gazociągu nie należy wznosić budynków, urządzać magazynów stałych, składów materiałów, sadzić drzew i prowadzić działalności zagrażające gazociągowi i utrudniającej eksploatację.

System kontroli ciśnienia
System kontroli ciśnienia

Połączony system zawierający reduktory ciśnienia, ciśnieniowy system bezpieczeństwa, urządzenia rejestrujące ciśnienie oraz systemy alarmowe i telemetryczne. Powinien uniemożliwiać przekroczenia maksymalnego ciśnienia przypadkowego stanowiącego iloczyn maksymalnego ciśnienia roboczego i odpowiednich współczynników.

Średnie ciśnienie w gazociągu
Średnie ciśnienie w gazociągu

to wartość ciśnienia gazu, która jest obliczana na podstawie pomiarów ciśnienia w różnych punktach gazociągu i uwzględnia się ją jako średnią. To podejście umożliwia uzyskanie reprezentatywnej wartości ciśnienia w danym odcinku gazociągu, biorąc pod uwagę zmienne warunki przepływu i inne czynniki.

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela