Budowa i rozpoznawanie drewna
LES.02. Gospodarowanie zasobami leśnymi – Technik leśnik 314301
Słownik pojęć dla e‑materiału
płaszczyzna uzyskana w skutek przecięcia danej sztuki drewna prostopadle do osi, wyróżniamy czoła: górne (cieńsze) i dolne (grubsze). W przypadku klasyfikacji dłużycy liściastej na sekcje klas jakości możemy mówić o czołach na granicy między sekcjami – mimo braku przerzynki.

Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
na przekroju poprzecznym pnia, w gatunkach wytwarzających twardzieltwardziel (zabarwioną), jest widoczne jako wyraźnie jaśniejsza zewnętrzna strefa przekroju, która zawiera najmłodsze przyrosty roczne. Podstawowa funkcja bielu to przewodzenie wody i soli mineralnych. W początkowym okresie rozwoju drzewa cały przekrój pnia zawiera tylko drewno bielaste. Wraz ze wzrostem w wielu gatunkach drzew zachodzą wewnątrz pnia procesy twardzielowania. Polegają one na zatykaniu światła komórek ksylemu (drewna) przez tkankę miękiszowąmiękiszową oraz na wysycaniu ścian komórkowych przez żywice, garbniki i gumy. W efekcie wewnętrzna część przekroju traci funkcje przewodzenia wody, pełni wówczas wyłącznie funkcję mechaniczną. Tak powstaje zróżnicowanie drewna na biel i twardziel. Nie zawsze da się zauważyć granice między nimi na przekroju pnia, bo twardziel może być niezabarwiona. Pod wpływem czynników patogenicznych u gatunków twardzielowych może powstawać tzw. wewnętrzny biel, uznawany za wadę. Jednocześnie w gatunkach niewytwarzających twardzieli na skutek zjawisk chorobowych może powstać wada zwana fałszywą twardzielą.
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
inaczej: gatunki bielastebielaste, czyli niewytwarzające twardzielitwardzieli: brzoza, grab, klony (jawor, zwyczajny, polny), olcha, osika, grusza, kasztanowiec, leszczyna
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
gatunki liściaste (dąb, jesion, robinia, wiąz), których drewno jest wyraźnie zróżnicowane na wczesne i późne. W drewnie wczesnym występują liczne naczynia o dużym świetle w postaci małych otworów; drewno późne jest ciemniejsze, a światło naczyń znacznie węższe.
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
gatunki liściaste (buk, grab, klon, brzoza, olsza, osika, topola, lipa), których drewno jest mało zróżnicowane. Na przekroju poprzecznym widać granice przyrostów rocznych, ale są one słabo zaznaczone, granice między drewnem wczesnym a późnym są rozmyte.
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
gatunki, które wraz ze wzrostem (wiekiem) rozpoczynają proces twardzielowania (może on się rozpoczynać w różnym wieku). Gatunki te dzielimy ze względu na zabarwienie twardzielitwardzieli na: gatunki o zabarwionej twardzieli (sosna zwyczajna, modrzew, daglezja, cis, jałowiec, dąb, robinia, topola (poza osiką), orzech włoski, czereśnia, śliwa, klon srebrzysty, mahoń, heban), gatunki o zabarwionej i niezabarwionej twardzieli (jesion, wiąz, wierzba), gatunki o niezabarwionej twardzieli ( jodła, świerk, lipa).
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
żywe, cienkościenne komórki o dużych wakuolach; między komórkami miękiszowymi występują przestwory międzykomórkowe. Dzięki słabemu zróżnicowaniu komórek miękiszu mogą z nich powstawać merystemy wtórne. Podstawową ich funkcją jest gromadzenie substancji odżywczych. Na przekroju pnia szczególnie widoczny jest miękisz promieni rdzeniowych, a także miękisz przewodów żywicznych.

Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
tkanki w zewnętrznych partiach korzenia lub łodygi (na zewnątrz od drewna). W młodych częściach tych organów, między skórką a walcem osiowym, występuje kora pierwotna, która składa się z głównie z miękiszumiękiszu zasadniczego lub spichrzowego, a w starszych (na zewnątrz od cylindra miazgimiazgi łykodrzewnej) – kora wtórna złożona głównie z łyka i perydermy.

Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
wtórna tkanka twórcza; występuje jako pokład komórek merystematycznych między łykiem a drewnem roślin, które mają przyrosty wtórne. Podziały komórek kambium prowadzą do powstania drewna i łyka wtórnego.

Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
jedna z wad drewna: podłużne wypukłości w odziomkowej części pnia, wywołuje je wzrost systemu korzeniowego. W napływach korzeniowych odziomkowe przekroje pnia mają falisty kształt. Ta wada obniża wydajność materiałową, w tarcicy powoduje tzw. pozorny skręt włókien, wymaga większego nakładu robocizny przy usuwaniu obróbką ręczną nadmiernych napływów korzeniowych.
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
boczna powierzchnia pnia drzewa.
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
warstwa komórek ksylemu wytworzona w ciągu jednego okresu wegetacyjnego w wyniku działalności komórek merystematycznych miazgimiazgi. W ramach danego przyrostu rozróżniamy drewno wczesne i późne, podział ten jest wyraźny w gatunkach iglastych oraz pierścieniowonaczyniowychpierścieniowonaczyniowych.

Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
na przekroju poprzecznym pnia widoczny w formie małej plamy, ciemniejszej od otaczającego drewna. Otoczony jest najwcześniej utworzonym słojem drewna. W młodszym pędzie składa się z żywych komórek miękiszowych, z czasem jego komórki obumierają i ulegają rozkładowi, a ich miejsce zajmują powietrze, żywica lub inne substancje.
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
wewnętrzna część pnia występująca u gatunków twardzielowych, powstaje wskutek procesu twardzielowania
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
jedna z wad drewna charakteryzująca się znacznym wzrostem średnicy w odziomkowej części strzały w porównaniu z resztą strzały.
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
cecha drzewostanu wynikająca ze stopnia konkurowania koron drzew; w urządzaniu lasu wyróżniamy zwarcie: pełne, umiarkowane, przerywane, luźne.
Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna
substancja wytwarzana najczęściej w drzewach iglastych. Powstaje w komórkach żywicorodnych, a znajduje się w przewodach żywicznych; służy do zabezpieczania ran rośliny.

Makroskopowa budowa drewnaMakroskopowa budowa drewna