E-materiały do kształcenia zawodowego

Naprawa i konserwacja elementów maszyn, urządzeń i narzędzi.

MEC.08. Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi - Ślusarz 722204, Technik mechanik 311504

bg‑turquoise

Słownik pojęć dla e‑materiału

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1

opisy prezentowanych na grafikach obiektów są załączone w treści

dokumentacja techniczno‑ruchowa
dokumentacja techniczno‑ruchowa

w skrócie DTR. Jest to dokument dotyczący określonej maszyny lub urządzenia, który zawiera w swojej treści instrukcje użytkowania, konserwacji, napraw, parametrów, schematy oraz rysunki techniczne wraz ze spisem części oryginalnych i części zamiennych

frezarka
frezarka

jest to rodzaj maszyny do obróbki skrawaniem, wykorzystujący frez jako narzędzie. Maszyna wykonuje proces zwany frezowaniem. Jest w stanie skrawać zarówno powierzchnie płaskie jak i kształtowe np. koła zębate, gwinty. Najczęściej rozróżniane są frezarki pionowe, poziome lub uniwersalne

R9qvPGEw3eQ6Z
kątomierz uniwersalny
kątomierz uniwersalny

to narzędzie służące do pomiaru kątów. Posiada ruchome ramiona z miernikiem kątowym, umożliwiające precyzyjne ustalanie kątów nachylenia i skrętu elementów

klejenie
klejenie

jest to proces, podczas którego uszkodzony element, poprzez wykorzystanie specjalnego rodzaju kleju, jest łączony oraz odpowiednio uszczelniany. Jest to metoda stosowana do naprawy pęknięć o nieregularnych kształtach, a dodatkowo nie ingeruje w wymiary maszyny lub urządzenia, nie zwiększa ich swoją objętością

kołkowanie
kołkowanie

jest to proces pozwalający na naprawę uszkodzonego elementu poprzez wmontowanie odpowiednich kołków z prętów w wywiercone wcześniej otwory naprawianego elementu. Taki sposób skutecznie tworzy powłokę izolacyjną, która spaja pęknięte elementy, ale także chroni przed dalszymi uszkodzeniami

koło zębate
koło zębate

jest elementem w przekładniach zębatych, w których współdziała z innymi kołami zębatymi lub listwą zębatą. Koła te są dość uniwersalne z uwagi na to, że mogą przenosić napęd zarówno w dużych układach jak i małych. Każde z kół posiada określony moduł, ilość zębów, oraz różnorodne średnice, a dzięki tym parametrom możliwy jest odpowiedni dobór koła na potrzeby projektu maszyny lub urządzenia

R1BEdoJ3fSogH
Koło zębate
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
konserwacja
konserwacja

jest to cykliczny proces określonych działań mających na celu zapewnienie oraz utrzymanie maszyn i urządzeń w jak najlepszym stanie technicznym i użytkowym. Zapewnia ciągłą i nieprzerwalną pracę danej maszyny i zapobiega różnorodnym awariom

korpus
korpus

jest to inna nazwa dla obudowy maszyny lub urządzenia. W jego wnętrzu znajdują się inne elementy i podzespoły pozwalające na pracę maszyny. Korpus zapewnia im punkty podparcia oraz ogólną wytrzymałość, szczelność, bezpieczeństwo i izolację od temperatur. Najczęściej wykonany jest w postaci odlewu żeliw lub spawanej blachy

łożysko ślizgowe
łożysko ślizgowe

jest to rodzaj łożyska posiadający panewkę o cylindrycznym kształcie, która może wykonywać swobodne ruchy. Podczas poruszania się tych elementów wytwarzane jest tarcie ślizgowe, dzięki któremu łożysko wzięło nazwę. Jest to element, który nie posiada ruchomych elementów pośredniczących

R1QNfm7PoaPGf
Łożysko ślizgowe
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
łożysko toczne
łożysko toczne

jest to rodzaj łożyska o dwóch pierścieniach, pomiędzy którymi obecne są elementy toczne, mogące przyjmować różne kształty jak kula, walec, stożek czy baryłka. Elementy toczne pomiędzy pierścieniami posiadają powierzchnię styku z bieżnikami, co powoduje obrót tych pierścieni

RZQcZE0XFRY2Z
Łożysko toczne
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
metalurgia natryskowa
metalurgia natryskowa

jest to proces nadający powierzchni danego przedmiotu powłokę ochronną, dającą długą żywotność i odporność korozyjną. Dzieli się na płomieniowe, plazmowe, naddźwiękowe, łukowe. Sposób natryskiwania dobierany jest w zależności od potrzeb użytkownika. Proces polega na otoczeniu powierzchni gorącym stopionym metalem

mikrometr
mikrometr

zwany również śrubokrętem mikrometrycznym, to precyzyjne narzędzie pomiarowe wykorzystywane do dokładnego pomiaru grubości, średnicy czy długości elementów. Działa na zasadzie skręcania śruby mikrometrycznej, co umożliwia precyzyjny odczyt pomiaru

napawanie
napawanie

jest to proces, podczas którego dodatkowa warstwa materiału nakładana jest na powierzchnię roztopionej powierzchni. Dzieli się na gazową oraz elektryczną. Napawanie możliwe jest do wykonania na materiale uszkodzonego obiektu i przywraca mu sprawność, a dodanie odpowiednich stopów jest w stanie dodatkowo zwiększyć wytrzymałość naprawianego elementu maszyny lub urządzenia

naprawa
naprawa

jest to seria działań pozwalających na przywrócenie oryginalnej sprawności użytkowej całej maszynie lub pojedynczym komponentom. Naprawa dokonywana jest poprzez wymianę zużytych części na nowe lub poddania ich stosownej regeneracji

naprawa główna
naprawa główna

jest to proces polegający na wymianie lub naprawieniu wszystkich części lub podzespołów, które ulegają zużyciu, tak aby pierwotna funkcjonalność i użytkowość maszyny lub urządzenia została przywrócona

norma
norma

jest to dokument, który tworzony jest przez upoważnione jednostki, określający przepisy oraz zasady, które powinny zostać przyjęte do powszechnego zastosowania. Ich celem jest eliminowanie barier w handlu, zwiększanie bezpieczeństwa wyrobów, rozprzestrzenianie postępu technicznego oraz gwarantowanie odpowiedniej funkcjonalności danym produktom czy usługom

ocena zgodności
ocena zgodności

są to metody postępowania, które wymagane są podczas wprowadzania do użytku i obrotu produktów objętych odpowiednimi przepisami. Jej proces przeprowadzany jest na żądane producenta. Na zakończenie procesu otrzymuje się stosowne zaświadczenie, czyli certyfikat zgodności, który potwierdza, że dany wyrób spełnił wymogi prawne

odbiór maszyny
odbiór maszyny

jest to proces, który następuje przed przekazaniem maszyny lub urządzenia do eksploatacji. Podczas odbioru sprawdzona zostaje jej zgodność z załączoną dokumentacją oraz skuteczność zabezpieczeń. Podczas tego procesu sporządzany jest stosowny protokół odbioru, w którym znajdują się punkty konieczne do sprawdzenia i zapisania. Odbiory maszyny wykonywane są po każdej naprawie oraz gdy maszyna pierwszy raz przyjechała od producenta

pilnik
pilnik

to narzędzie ślusarskie służące do precyzyjnego usuwania materiału z obrabianego przedmiotu, nadając mu pożądany kształt i gładkość

protokół odbioru
protokół odbioru

inaczej protokół zdawczo‑odbiorczy. Jest to dokument potwierdzający wykonania określonych czynności zawartych w umowie dotyczących napraw lub konserwacji danej maszyny czy urządzenia, na którego podstawie sprawdzana jest poprawność wykonania i informacji tam zawartych ze stanem faktycznym

R1SjLg0vxo2gp
Protokól odbioru sprzętu/urządzenia
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
prowadnica
prowadnica

jest to element stanowiący część danego mechanizmu, który pozwala na ruch danej części po określonym prostoliniowym torze. Prowadnice dzielą się na te z tarciem zewnętrznym oraz wewnętrznym, a także na prowadnice o profilach zamkniętych lub otwartych, gdzie potrzebna jest dodatkowa siła, która dociska część poruszaną do prowadnicy

przekładnia cierna
przekładnia cierna

rodzaj przekładni mechanicznej, w której powstaje połączenie cierne na skutek dwóch ruchomych części dociskanych do siebie wzajemnie. Ten rodzaj przekładni ma dobą odporność na zużycie, duży współczynnik sprężystości i małe straty na tarcie wewnętrzne

przekładnia cięgnowa
przekładnia cięgnowa

rodzaj przekładni mechanicznej, w której poprzez cięgno wytworzony jest kontakt między elementem napędzającym a napędzanym. Ten rodzaj przekładni zdolny jest przenosić duże moce, a jej człony mogą być oddalone od siebie o znaczne odległości

przekładnia zębata
przekładnia zębata

rodzaj przekładni mechanicznej, w której zazębiające się wzajemnie koła zębate pozwalają na przenoszenie napędu. Przekładnie dzielone są ze względu na liczbę zębów (jednostopniowe i wielostopniowe), miejsce zazębienia (zewnętrzne i wewnętrzne), rodzaj przenoszonego ruchu (obrotowa i liniowa) oraz miejsce osi obrotu (równoległe, przecinające się wichrowate prostopadłe)

skrobak
skrobak

to narzędzie o ostrym kształcie, zazwyczaj płaskim lub lekko zakrzywionym, używane do usuwania zanieczyszczeń, farby lub nadmiaru materiału z powierzchni metalowych elementów w technice ślusarskiej

skrobanie
skrobanie

jest rodzajem obróbki powierzchniowej, w której, wykorzystując skrobaki, materiał jest skrawany z powierzchni danego elementu. Warstwa wiórów, jaka jednorazowo jest zbierana podczas tego procesu, to 0,01mm. Skrobaniu poddawane są często prowadnice, liniały i kątowniki. Chcąc nadać obrabianej powierzchni lepszego wyglądu możliwe jest wykonanie kostkowania, które tworzy drobne rysy o regularnym wzorze

spawanie
spawanie

łączenie materiałów przez ich nagrzanie i stopienie w miejscu łączenia z dodaniem lub bez dodania spoiwa

sprawdzian
sprawdzian

może przyjmować różne formy, takie jak klocek kontrolny czy specjalny układ pomiarowy, mające na celu sprawdzenie zgodności elementu z wymaganiami technicznymi

struganie
struganie

jest rodzajem obróbki powierzchniowej, w której materiał usuwany jest dzięki wykorzystaniu narzędzi o jednym ostrzu. Ostrze pracuje w ruchu prostoliniowym. Struganie podzielić można na wzdłużne, poprzeczne oraz pionowe

suwmiarka uniwersalna
suwmiarka uniwersalna

to narzędzie pomiarowe stosowane w pracach precyzyjnych. Składa się z ruchomej szczęki, stacjonarnej szczęki oraz noniusza, umożliwiającego precyzyjny odczyt wymiarów elementów mechanicznych

szlifowanie
szlifowanie

jest rodzajem obróbki powierzchniowej, w której, wykorzystując odpowiednie narzędzia ścierne, możliwe jest wygładzenie powierzchni danego materiału uzyskując dość duże dokładności, a także małą chropowatość

tokarka
tokarka

jest to maszyna, która wykonuje proces obróbki skrawaniem za pomocą noża tokarskiego. Maszyna wykonuje proces zwany toczeniem. Jest w stanie obrabiać powierzchnie brył obrotowych jak wałki czy kule. Rozróżniamy tokarki kłowe, uchwytowe, rewolwerowe, tarczowe, karuzelowe, zataczarki czy automaty tokarskie

R1FfLGmmFlmTF
Tokarka uniwersalna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
wały i osie
wały i osie

są to elementy o sztywnej strukturze pozwalające na osadzenie na nich części, które wykonują ruch obrotowy. Gdy przenoszą moment obrotowy są wałami, natomiast, gdy ten moment nie jest przenoszony, są to osie.

wiertarka
wiertarka

jest to urządzenie, które wykonuje proces wiercenia, rozwiercania lub pogłębiania otworów przy pomocy narzędzi zwanych wiertłami. Wiertła posiadają różnorodne średnice, przez co możliwe jest wykonanie otworów o różnych rozmiarach

R1VnQojIdmBwL
Wiertarka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.