Słownik pojęć dla e‑materiału

bg‑cyan

absorpcja

proces chemiczny, polegający na pochłanianiu substancji gazowej całą objętością substancji ciekłej lub stałej

E‑book: Budowa i użytkowanie pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduD1CuwsWxvE‑book: Budowa i użytkowanie pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

dozownik

urządzenie do równomiernego wprowadzania w jednostce czasu określonych ilości surowca do urządzenia produkcyjnego

elektrody grafitowe

używane są w łukowych piecach elektrycznych stosowanych w metalurgii i odlewnictwie do produkcji staliwa, żelazostopów i żeliwa. Elektrody grafitowe charakteryzują się niską opornością elektryczną, wysoką wytrzymałością mechaniczną, niską zawartością popiołu, oraz dużą odpornością na występujące w procesie zmiany temperatury. Zużycie elektrod zależy głównie od parametrów pieca, rodzaju topionego materiału, temperatury oraz czasu trwania procesu

gąska

półwyrób uzyskany przez odlanie ciekłego stopu do form o pryzmatycznym kształcie, o znormalizowanych wymiarach i dużej swobodnej powierzchni krzepnięcia, przeznaczony do powtórnego przetapiania

RSUfAOtsTTGWW

Na zdjęciu widoczne są gąski czystego metalu technicznego – miedź. Gąski przypominają budową sztabki. Leżą one na palecie. Po obu stronach są małe, otwarte kontenery na złom. Na kontenerze z prawej strony leży big bag. Przed paletą położona jest łopata. Za paletą zawieszona jest karteczka z napisem. ZŁOM MIEDŹ GĄSKI. — Gąski czystego metalu technicznego - miedź
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

indukcja pola magnetycznego

wytwarzanie pola magnetycznego, które otacza przewodniki, przez które płynie prąd

kadź

zbiornik używany do transportu ciekłego metalu

RHrvLkWWMJYhW

Na ilustracji widoczna jest kadź odlewnicza. Jest to duży obiekt w kolorze szarym, przypominający pojemnik. Stoi ona na podłożu, zwrócona szyjką w prawą stronę. Kadź posiada uchwyt w kształcie ramienia, doczepionego do jej boków. Jest on oświetlony od spodu rozgrzanym stopem, który znajduje się wewnątrz kadzi. — Kadź odlewnicza
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

kadzie suwnicowe

zbiorniki na ciekły metal, transportowane za pomocą suwnic. Mogą być otwarte lub zamknięte

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

Film edukacyjny: Zasady obsługi bieżącej pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDLoaYlFqnFilm edukacyjny: Zasady obsługi bieżącej pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

kadzie syfonowe

zbiorniki na ciekły metal. Zamontowana jest w nich przegroda zapobiegająca mieszaniu się żużla z ciekłym metalem podczas zalewania form

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

kadzie widłowe

małe kadzie ręczne jedno- lub dwuwidłowe, najczęściej blaszane lub żeliwne. Służą do ręcznego zalewania małych form przez dwie lub trzy osoby

R1B4zQB66NT6x

Na zdjęciu widoczna jest kadź widłowa. W górnej części zdjęcia przedstawiony jest czarno biały rysunek. Na dole widać animowany model. Widoczna kadź jest o kształcie zbliżonym do kubka. W górnej części kadzi znajdują się dziubki. Na dole widoczne są widły. Widły są zbudowane z długiej rączki w połowie której znajduje się okrąg w który może wejść kadź. Na końcu rączka rozdziela się tworząc widły. Na końcu końcówki znajdują się niewielkie cylindry. — Kadź widłowa
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

kadzie zatyczkowe

zbiorniki na ciekły metal, używane głównie do odlewania staliwa, wyposażone w otwór spustowy na dnie, dzięki czemu formy zalewane są czystym metalem, bez zanieczyszczeń żużla zbierającego się na powierzchni kadzi

RSeuTBugIz2jc

Na zdjęciu widoczne są dwie kadzie zatyczkowe. Po lewej stornie zdjęcia przedstawiony jest czarno‑biały schemat kadzi. Po prawej jej animowany model. Kadź zatyczkowa jest w formie cylindrycznego pojemnika. Na górze pojemnika znajduje się trójkątny dzióbek. Kadź osadzona jest na dwóch ramionach połączonych u góry belką. Całość elementu jest w kształcie litery: U. Po prawej stronie ramienia znajduje się okrągłe pokrętło. Na przodzie kadzi przymocowane jest małe pomarańczowe ramię. Na jego końcu znajduje się zatyczka. Zatyczka jest w formie podłużnego pręta. Na rysunku technicznym widać że kadź w przekroju przypomina kształtem literę: U z czego boki litery są odchylone od pionu. Na dole kadzi widać otwór kształtem zbliżonym do probówki. Nad nim znajduje się zatyczka w formie pręta. Przestrzeń pomiędzy krawędzią zewnętrzną a krawędzią wewnętrzną kadzi jest w kolorze szarym. — Kadź zatyczkowa
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

koks

materiał wsadowy do żeliwiaków, paliwo uzyskiwane w koksownikach przez proces koksowania węgla kamiennego w piecu koksowniczym z ograniczonym dostępem tlenu, produkt suchej destylacji węgla kamiennego

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

kotlina

część szybu w żeliwiaku, zamknięta od dołu drzwiczkami dennymi, wypełniona rozpalonym koksem, sływaja do niej ciekły metal i żużel

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

kruszarki walcowe

służą do kruszenia złomu, funkcjonują na zasadzie dwóch przeciwbieżnie działających walców

Rrf0S0FEHSgMa

W grafice przedstawiono model kruszarki dwuwalcowej. Jest to urządzenie przeznaczone do rozdrabniania materiałów. Znajduje zastosowanie w wielu branżach przemysłu. W konstrukcji kruszarek walcowych wyróżnia się dwa podstawowe typy: jednowalcowe i wielowalcowe. Przedstawiona kruszarka dwuwalcowa zamontowana jest w prostopadłościennej obudowie. W górnej części znajduje się otwór wlotowy. Jest nim doprowadzana do rozdrobnienia nadawa. Wlot ma kształt odwróconego, ściętego ostrosłupa. We wnętrzu zorientowane są poziomo dwa walce kruszące. Ich ściany boczne są od siebie nieznacznie oddalone. Ich powierzchnia posiada na całej długości rowki rozmieszczone wzdłuż obwodów każdego z nich. Walce kruszące wykonane są z twardego, trudnościeralnego materiału. Wyróżnia się kilka konstrukcji walców: gładkie, rowkowane oraz uzębione. Walce, w zależności od potrzeb i konstrukcji kruszarki, mogą poruszać się z taką samą lub różną prędkością. Pomiędzy nimi dochodzi do procesu kruszenia na skutek ścierania i zgniatania dostarczonego materiału. W przypadku omawianej kruszarki dwuwalcowej walce zawsze obracają się w przeciwnych kierunkach. Maksymalną wielkość ziarna produktu otrzymywanego w procesie kruszenia definiuje odległość pomiędzy walcami. W dolnej części pomiędzy walcami znajduje się prostokątny otwór wylotowy. Za jego pośrednictwem produkt kruszenia opuszcza przestrzeń roboczą kruszarki. Na przeciwległych ścianach kruszarki, po stronie jednego jak i drugiego walca zamontowane są silniki napędowe. Wprawiają one w ruch walce. Silniki reprezentowane są przez elementy o cylindrycznym kształcie. — Kruszarka walcowa
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

łuk elektryczny

nazywany inaczej przeskokiem elektrycznym, wyładowanie elektryczne prądu o wysokim natężeniu w ciśnieniu atmosferycznym lub wyższym. Charakteryzuje go mały opór wewnętrzny. Wyładowanie zachodzi między dwoma elektrodami z materiału przewodzącego

RH8XraE3t6DZG

Na zdjęciu widoczne są dwa kolorowe schematy pieców elektrycznych łukowych. Po lewej stronie piec o kształcie z zaokrąglonymi obydwiema podstawami. W górnej podstawie pieca widoczne są trzy podłużne czerwone cylindry. Są to elektrody węglowe. Do elektrod dochodząc trzy niebieskie kable. Elektrody sięgają do dolnej podstawy pieca. Od elektrod biegną kształty przypominające płomienie. Kształty są opisane jako złom stalowy. Do górnej powierzchni pieca prowadzi opis: zdejmowana pokrywa. Po lewej stronie pieca widoczny jest otwór. Otwór jest o kształcie kwadratu. Jest on opisany jako drzwi do pieca. Do dolnej krawędzi pieca prowadzi opis: wyłożenie ogniotrwałe. Z prawej strony pieca w okolicach dolnej podstawy znajduje się kształt przypominający rękę garnka. Jest on opisany jako rynna spustowa. Dolny fragment rynny ma żółte wypełnienie które widoczne jest dalej w dolnej części pieca. Górny fragment ma niebieskie wypełnienie.Po prawej stronie widać inne ujęcie pieca. W górnej pokrywie widoczne są niebieskie bąbelki oznaczone jako skraplanie wodą. Niżej w ścianie korpusu widać niebieskie wypełnienie opisane jako chłodzenie ścian. Przez prawy otwór w obudowie przechodzi biały prostokąt opisany jako lanca tlenowa i lanca do wdmuchiwania węgla. Lanca sięga do żółtego wypełnienia widocznego na dnie pieca. W dnie pieca znajdują się dwa elementy o kształćcie trapezów równoramiennych. Są to dysze do wdmuchiwania gazu obojętnego. W lewym dolnym rogu płaszcz widoczny jest otwór podpisany jako otwór spustowy w trzonie.. — Piece elektryczne łukowe
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

łyżka odlewnicza

mała kadź jednoręczna, która podczas wytopu służy do pobierania próbek ciekłego metalu do odpowiednich analiz składu chemicznego oraz analizy termicznej

RRJvYcn6kJp6c

Na zdjęciu widocznych jest sześć łyżek odlewniczych. Łyżki widoczne są w dwóch rzędach. W każdym rzędzie są po trzy łyżki. Łyżki znajdujące się u góry widoczne są z lewego boku. Łyżki na dole są lekko nachylone. Łyżki znajdujące się po lewej stronie składają się z cienkiej rączki na końcu której znajduje się element o kształcie półkuli. Łyżka na dole ma prostą rączkę, a łyżka na górze łamaną. Łyżki widoczne po środku mają element łyżki o kształcie elipsy zakończonej dziubkiem. Łyżki widoczne z lewej strony są o kształcie głębokiej półkuli przechodzącej w elipsę zakończoną dziubkiem. — Łyżki odlewnicze
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

materiał ogniotrwały

materiał najczęściej ceramiczny, który po przekroczeniu odpowiednio wysokiej temperatury mięknie. Wykorzystywane one są do wytwarzania obudów

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

materiał żużlotwórczy

jako materiały żużlotwórcze stosuje się: wapno palone, dolomit palony i surowy oraz fluoryt, natomiast w charakterze czynnika schładzającego kąpiel metalową stosuje się dodatki świeżące i żużlotwórcze takie jak : ruda żelaza, wapno i dolomit

masa formierska

mieszanina różnych materiałów formierskich dobrana w odpowiedniej proporcji. W technologii istnieją takie technologie, w których rozróżnia się masy jednoskładnikowe

modyfikator

pierwiastek, bądź związki lub stopy chemiczne dodawane do ciekłego metalu w celu rozdrobnienia ziaren. Możemy podzielić je na hamujące wzrost kryształów, podkładkotwórcze oraz zmniejszające napięcie powierzchniowe i kąt zwilżania

odlew

jest to produkt który powstaje w wyniku wypełnienia formy roztopionym surowcem który po zakrzepnięciu zachowuje kształt formy

RFzp8vd0Sik2i

Ilustracja przedstawia odlew metaliczny, ustawiony na palecie w zakładzie przemysłowym. Odlew składa się z odwzorowanego układu wlewowego oraz przelewu. — Odlew
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

odpylacze mokre

następuje w nich oczyszczanie powietrza lub gazów z pyłów poprzez łączenie ich z cieczą, najczęściej wodą

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

odpylacze suche

działają na zasadzie bezwładności, działającą na ziarna pyłu zawieszonego w filtrowanym powietrzu

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

piec indukcyjny

to elektryczny piec używany w przemyśle metalurgicznym do topienia ciekłego metalu. Zasada jego działania opiera się na indukowaniu prądów między dwoma uzwojeniami

Grafika interaktywna: Ocena stanu technicznego pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduD15JS6xNMGrafika interaktywna: Ocena stanu technicznego pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

piec odlewniczy

piec służący do topienia i ewentualnie uszlachetnienia ciekłych metali i stopów. Mogą być ogrzewane paliwem stałym, ciekłym, gazowym lub zasilane energią elektryczną

R1eiNhHX1D6Ns

Ilustracja przedstawia halę zakładu odlewniczego, w którym realizowany jest proces wytopu stali w elektrycznym piecu łukowym. Widoczne są złożone i wysokie konstrukcje stalowe, z pomiędzy których strzelają słupy iskier. Źródłem iskier i dymu jest piec łukowy. — Proces wytopu stali w elektrycznym piecu łukowym
Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

przenośnik

jest to środek transportu bilansowego o ograniczonym zasięgu i ruchu ciągłym, służący do przemieszczania materiałów w stanie sypkim luzem lub w postaci ładunków jednostkowych, wzdłuż ściśle określonej trasy

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

rozchód koksu

stosunek masy naboju koksu do masy naboju metalu wyrażony w procentach

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

rynny ślizgowe

urządzenie wykorzystujące siłę grawitacji oraz odpowiednio przygotowaną powierzchnię nadającą poślizg do transportowania materiałów

rynny wibracyjne

rynny wyposażone w urządzenie wibracyjne umożliwiające przesuwanie się materiału po rynnie

ulepszanie cieplne

proces obróbki cieplnej łączący operację hartowania z wysokim odpuszczaniem, mająca na celu nadanie odpowiednio wysokich właściwości wytrzymałościowo - plastyczne

układ kartezjański

prostoliniowy układ współrzędnych, składający się z dwóch prostopadłych do siebie osi

utlenianie

proces chemiczny, który powoduje przechodzenie pierwiastka chemicznego z niższego na wyższy stopień utlenienia, co powiązane jest z oddaniem elektronów

sferoidyzacja

zabieg metalurgiczny polegający na wprowadzeniu do ciekłego metalu niewielkiej ilości określonych substancji tzw. sferoidyzatorów np. $Mg$ , $Ce$ , prowadzących do wydzielenia się grafitu w postaci kulkowej

sieć krystaliczna

ułożenie atomów lub cząsteczek w ciele stałym, które w metalach ułożone się w narożach komórek elementarnych Bravaise’a

stop

mieszanina jednego lub większej ilości pierwiastków z metalem, który zmienia jego właściwości

szkło bezodpryskowe

nazywane szkłem bezpiecznym, które przy rozbiciu lub pęknięciu rozpada się na kawałki o zaokrąglonych krawędziach

staliwo

stop żelaza z węglem (teoretycznie do 2.1% zawartości węgla), który przyjmuje kształt wnęki formy

stal

stop żelaza z węglem (teoretycznie do 2.1% zawartości węgla), który przyjmuje nadany mu kształt podczas obróbki plastycznej

RWot4y8WcYIMI

Ilustracja przedstawia mikrostrukturę stali o zawartości węgla 0,77%. W strukturze dominują odcienie szarości. W prawym dolnym rogu znajduje się skala, w postaci czerwonej linii, z podpisem 20 mikrometrów. Mikrostruktura składa się z ciemnych linii, którymi są granice ziaren. Ziarna to obszary o nieregularnych kształtach. W poprzek ziaren, przechodzą gęsto ułożone równoległe linie, charakterystyczne dla struktury perlitycznej. — Przykładowa mikrostruktura stali o zawartości węgla 0,77% - struktura perlityczna
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

surówka odlewnicza

podstawowy materiał wsadowy stopów żelaza z węglem, powstały w procesie wielkopiecowym

suszarki bębnowe

pozwalają na osuszenie materiału wsadowego do odpowiedniej wilgotności

topnik

materiał wsadowy, który przyśpiesza proces topienia metalu w piecu. Mogą to być materiały takie jak: wapień, dolomit, piasek kwarcowy, fluoryt i boksyt

wózek transportowy

jest to środek transportu jezdniowego lub szynowego o ruchu przerywanym i ograniczonym zasięgu, służący do przemieszczania poziomego i pionowego ładunków pojedynczych bądź łączony w jednostki ładunkowe oraz materiałów sypkich umieszczonych w odpowiednich pojemnikach

wtrącenia niemetaliczne

zanieczyszczenia stałe lub gazowe w ciekłym metalu

wsad

materiały, które używane są do otrzymywania ciekłego metalu o żądanym składzie chemicznym

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

waga mechaniczna

waga wykorzystująca grawitację w celu odczytu masy wykorzystująca system połączonych dźwigni

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

waga elektroniczna

waga wykorzystująca zmianę przepływu prądu w czujnikach pod wpływem nacisku

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

złom obcy

materiał wsadowy pochodzący spoza miejsca ponownej przeróbki

R10Gy6Serf8y7

Na zdjęciu widoczna jest ogromna ilość złomu stalowego. Ten złom leży w kupie na placu, na zewnątrz. Z tyłu są schody oraz ściana wiaty. — Złom stalowy
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

złom obiegowy

materiał wsadowy, skierowany z oddziałów wybijania i wykańczania do ponownego wykorzystania

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

zgar

bezzwrotna strata, rozumiana przez obniżenie zawartości niektórych składników stopowych w ciekłym metalu

żelazostopy

materiał wsadowy, dodatek do stopów żelaza z węglem dodawany w celu uzupełniania składu chemicznego o dany pierwiastek. Mogą to być związki takie jak:

żelazomangan (np. FeMn80C05)
żelazomangan zaazotowany (np. FeMn)
żelazokrzem (np. FeSi75Al2)
żelazokrzemomangan (np, SiMn17A)
żelazowapniokrzem (np. SiCa25)
żelazochrom (np. FeCr800)
żelazomolibden (np. FeMo55)
żelazowanad (np. FeV75)
żelazotytan (np. FeTi30)
żelazoniob (np. FeNb)
żelazobor (np. FeB17)
żelazofosfor (np. FeP25)
żelazowolfram (np. FeW2)

żelbet

kompozyt strukturalny, w którego skład wchodzi wzmocniony beton oraz stalowe pręty, bądź jednego elementu zwanego wstawką

żeliwiak

piec szybowy, używany do wytopu żeliwa, w którym metal znajduje się w kontakcie z paliwem, a jednocześnie z produktami spalania i zgazowania

R74emgLFIohio

Na zdjęciu widoczny jest kolorowy schemat żeliwiaka. Żeliwiak jest to piec szybowy. Centralnym elementem żeliwiaka jak podłużny pionowy cylinder. W jednej trzeciej wysokości pieca na obudowie cylindra umieszczone są cztery okrągłe pierścienie. W dwóch trzecich wysokości pieca widoczny jest pomost prowadzący do prostokątnego otworu opisanego jako drzwi do ładowania. Na górze cylindra znajduje się ogranicznik iskier o kształcie stożka. Na cylindrycznej obudowie widnieje napis: stalowa powłoka. W stalowej powłoce widoczny jest otwór pokazujący przekrój wnętrza pieca. Granica powłoki jest wyścielona podszewką. We wnętrzu pieca widać kolorowe warstwy od góry: fioletową, niebieską, zieloną, fioletową, niebieską, zieloną. Fioletowa warstwa jest opisana jako metal. Niebieska jako topnik. Zielona jako koks. Poniżej warstw znajdują się dwie szare poziome warstwy. Górna jest to metal. Dolna jest to topnik. Poniżej widoczne jest żółte wypełnienie wskazujące na rozgrzaną fazę ciekłą. Ciecz wylewa się przez wylewak do wiaderka znajdujący się na dole pieca. Konstrukcja pieca osadzona jest na dolnej płycie osadzonej na stalowych nogach. — Żeliwiak
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

żeliwiak kampanijny

piec do wytwarzania żeliwa, posiadający podgrzewany dmuch oraz systemy oczyszczania gazów. Składa się z części dolnej, środkowej i górnej oraz z instalacji chłodzenia

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

żeliwo

stop żelaza z węglem oraz innymi składnikami stopowymi takimi jak: krzem, mangan, siarka i fosfor oraz w przypadku żeliwa stopowego: chrom, nikiel, wanad i aluminium, krystalizujący z wydzieleniami eutektyki:

grafitowej (grafik),
węglikowej (cementyt FeIndeks dolny 3C),
węglikowej + grafitowej.

Według obowiązującej normy żeliwo definiuje się jako tworzywo, którego głównym składnikiem jest żelazo i w którym zawartość węgla przekracza 2% (obecność dużych zawartości składników węglikotwórczych może zmienić podaną zawartość węgla)

R1IafEUSgC200

Ilustracja przedstawia mikrostrukturę żeliwa szarego. W prawym dolnym rogu znajduje się skala, w postaci czerwonej linii z podpisem 100 mikrometrów. Na mikrostrukturze dominują szaro‑bure kolory, z grubymi czarnymi wstęgami. Osnowa mikrostruktury składa się z gęstych burych i wąskich linii, przebiegających równolegle do siebie. Niektóre z linii łączą się ze sobą. Są to płytki struktury perlitycznej. Na jej tle, znajdują się żyły grafitu, w postaci czarnych wstęg, o dużej grubości i znacznej długości. — Przykładowa mikrostruktura żeliwa szarego zwykłego
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

REWM6aPR7AFMV

Ilustracja przedstawia mikrostrukturę żeliwa sferoidalnego. W prawym dolnym rogu, znajduje się skala w postaci czerwonej linii, z podpisem 50 mikrometrów. Struktura złożona jest ze zróżnicowanej kolorystyki w odcieniach szarości. Widoczne są ziarna o strukturze perlitycznej, czyli wąskich płytek lub linii, które w większości przebiegają równolegle do siebie. Dominujące w mikrostrukturze są czarne grafitowe obiekty, o sferoidalnym kształcie. otoczone są białym grubym obszarem, zubożonym w węgiel. — Przykładowa mikrostruktura żeliwa sferoidalnego
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

żurawie

stanowią pod względem częstotliwości zastosowania drugą po suwnicach grupę dźwignic. Obsługują one przestrzeń w kształcie walca o wysokości równej podnoszenia promienia, czyli równej wysięgowi

żużel

żużel naturalny zawiera związki wydzielające się z ciekłego metalu. Pochodzą one z zanieczyszczeń niemetalicznych wsadu, reakcji chemicznych, procesów fizycznych powiązanych z rafinacją, a także reakcjami między stopem, żużlem oraz wyłożeniem pieca
Żużle syntetyczne - mają zastosowanie w celu inicjacji procesów rafinacyjnych, wykorzystuje się je także w celu odizolowania ciekłego metalu od wpływu warunków atmosferycznych

Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsaduDXGF98j42Film edukacyjny: Rodzaje pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

Interaktywne materiały sprawdzające

Przewodnik dla nauczyciela

Słownik pojęć dla e‑materiału