Słownik pojęć dla e‑materiału - Eksploatacja maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów

bg‑cyan

Słownik pojęć

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

diagnozowanie

w kontekście metalurgicznym, określenie stanu urządzenia lub części, na podstawie badań i analiz i testów

Film edukacyjny: Zasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówDoIldGhLzZasady obsługi bieżącej maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
Grafika interaktywna: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD19ml46MuOcena stanu technicznego maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów

eksploatacja

jest to zjawisko techniczno‑ekonomiczne. Wiąże się ono z użytkowaniemużytkowanieużytkowaniem przez ludzi obiektów technicznych. Zjawisko to obejmuje działania związane z wyprodukowaniem, dystrybucją oraz użytkowaniem produktu, od chwili wyprodukowania urządzenia aż do momentu jego zlikwidowania. Konieczne jest przestrzeganie ogólnych i szczegółowych zasad eksploatacji zawartych w instrukcjach obsługi danego urządzenia

forma odlewnicza

to zespół elementów (forma właściwa i rdzenierdzeń odlewniczyrdzenie), które tworzą wnękę odtwarzającą kształt przedmiotu odlewanego wraz z układem wlewowymukład wlewowyukładem wlewowym (system kanałów umożliwiający zalanie formy ciekłym materiałem). Jest ona wykonana przeważnie z masy formierskiej, a rzadziej z metalu (tzw. kokilakokilakokila). Najczęściej forma odlewnicza złożona jest z dwóch części, tj. górnej i dolnej

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

hartowanie

polega na nagrzewaniu stalistalstali do odpowiedniej temperatury, zależnej od rodzaju materiału, zwykle o około $30 ° C$ od temperatury przemiany, wygrzaniu jej w tej temperaturze, w celu uzyskania jednakowej temperatury w całej masie materiału, i szybkim chłodzeniu. Celem hartowania jest uzyskanie struktury materiału o większej twardości. Zależnie od sposobu nagrzewania rozróżnia się hartowanie z ogrzewaniem na wskroś i hartowanie powierzchniowe. Hartowanie powierzchniowe - polega na szybkim ogrzaniu warstwy powierzchniowej przedmiotu do temperatury wyższej od temperatury krytycznej i oziębieniu. Celem tego hartowania jest uzyskanie twardej powierzchni odpornej na ścieranie z zachowaniem plastycznego rdzenia, który przy zmiennych obciążeniach nie ulega pęknięciu. W zależności od sposobu nagrzewania rozróżnia się hartowanie powierzchniowe:

płomieniowe – nagrzewanie przedmiotu palnikiem gazowym,
indukcyjne – nagrzewanie przedmiotu prądami wirowymi wzbudzonymi w warstwie powierzchniowej przedmiotu oraz prądami szybkozmiennymi w induktorze (wzbudniku),
kąpielowe – nagrzewanie przez krótkie zanurzenie przedmiotu w kąpieli solnej lub ołowiowej, o temperaturze dużo większej od temperatury hartowania stali

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

kokila

trwała, metalowa forma odlewniczaforma odlewniczaforma odlewnicza przeznaczona do wypełniania ciekłym metalem metodą grawitacyjną pod niskim lub wysokim ciśnieniem

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

konserwacja

Konserwacja są to działania mające na celu przedłużenie trwałości maszyny i poprawe bezpieczeństwa jej pracy. Celem konserwacji jest skrócenie przestojów i poprawa niezawodności sprzętu, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów

maszyna CNC

CNC to skrót od angielskiej nazwy Computerized Numerical Control, czyli komputerowe sterowanie urządzeń numerycznych, maszyny takie wyposażone są w układ sterowania numerycznego, który może zostać dowolnie zaprogramowany

RI89cGyTuHU93

Na zdjęciu widoczna jest przykładowa maszyna CNC czyli tokarka. Maszyna ma kształt dużego prostopadłościanu. Na przedniej ścianie widoczny jest panel sterujący. Panel składa się z ekranu dotykowego oraz dużej ilości przycisków. Po lewej stronie panelu widoczna jest zamykana komora. W komorze widoczne jest urządzenie o kształcie walca. — Przykładowa maszyna CNC - tokarka
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
Grafika interaktywna: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD19ml46MuOcena stanu technicznego maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

masa formierska

wykonana w odpowiednich proporcjach mieszanina substancji stosowana na różnych etapach procesów odlewniczych. Bazę masy formierskiej stanowią materialy formierskiemateriały formierskiematerialy formierskie z dodatkiem wody poddane odpowiednieniej obróbce. Rodzaj masy formierskiej wykorzystywanej podczas wykonywania odlewu zależy od parametrów fizycznych odlewu, założonej dokładności oraz metody wytwarzania formy. Masy formierskie można podzielić ze względu na materiały zastosowane do ich sporządzenia, to znaczy na: naturalne, półsyntetyczne oraz syntetyczne

materiały formierskie

materiały, które po odpowiedniej obróbce wykorzystywane są w odlewnictwie do wytwarzania form oraz rdzeni. Wśród materiałów formierskich wyróżnia się materiały główne oraz pomocnicze. Do głównych materiałów formierskich należą piaski formierskiepiaski formierskiepiaski formierskie oraz gliny formierskie

metal

pierwiastek chemiczny, posiadający w sieci krystalicznej elektrony swobodne, odznaczający się dobrym przewodnictwem elektrycznym i cieplnym, charakterystycznym połyskiem, dużą wytrzymałością mechaniczną oraz plastycznością, wydobywany ze skał i w przyrodzie występuje zazwyczaj w stanie stałym w temperaturze pokojowej, poza rtęcią, występującą w stanie ciekłym

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

nadlew

zasobnik ciekłego metalumetalmetalu (stopustopy metalistopu), połączony z odlewem i przeznaczony do zasilania krzepnącego odlewu ciekłym metalem. Głównym jego zadaniem jest zapobieganie tworzenia się jam skurczowych i rzadzizn w odlewie. Nadlewy mogą być górne, boczne, zakryte lub odkryte

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

naprawa

w kontekście maszyn odlewniczych, jest to usunięcie usterek, uszkodzeń i doprowadzenie maszyny do stanu używalności

obróbka skrawaniem

to proces, w którym materiał (często metal) jest cięty do pożądanego ostatecznego kształtu i rozmiaru w kontrolowanym procesie usuwania materiału

obróbka cieplna

są to zabiegi cieplne, w wyniku których zmienia się własności mechaniczne, fizyczne lub chemiczne metali i stopów w stanie stałym, przede wszystkim przez wywołanie zmian strukturalnych będących funkcją temperatury, czasu oraz działania środowiska. Operacją nazywa się część procesu technologicznego, np. hartowaniehartowaniehartowanie, odpuszczanieodpuszczanieodpuszczanie, wyżarzaniewyżarzaniewyżarzanie. Zabiegiem nazywa się część operacji, np. nagrzewanie, wygrzewanie, chłodzenie. Do zabiegów w obróbce cieplnej zalicza się:

grzanie — podwyższanie i następnie utrzymywanie temperatury przedmiotu,
nagrzewanie — ciągłe lub stopniowe podwyższanie temperatury przedmiotu,
podgrzewanie — podwyższanie temperatury przedmiotu do wartości pośredniej,
dogrzewanie — podwyższanie temperatury przedmiotu od wartości pośredniej do docelowej,
wygrzewanie — wytrzymywanie przedmiotu w temperaturze pośredniej lub docelowej,
chłodzenie — obniżanie temperatury przedmiotu do temperatury otoczenia lub innej,
podchładzanie obniżanie temperatury przedmiotu do wartości wyższej niż zamierzona końcowa temperatura chłodzenia,
dochładzanie — obniżanie temperatury przedmiotu od wartości pośredniej do docelowej,
wychładzanie — wytrzymywanie przedmiotu w temperaturze podchładzania lub w temperaturze końca chłodzenia ciągłego,
studzenie — powoli przebiegający proces chłodzenia

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

odlew

wyrób metalowy wykonany przez wlanie ciekłego metalu do formy odlewniczej (odlewanie), ostateczny kształt wyrobu nadaje forma odlewnicza, odlewów nie przerabia się plastycznie

odpuszczanie

jest to proces, który umożliwia usunięcie naprężeń wewnętrznych powstałych w przedmiotach podczas hartowaniahartowaniehartowania i polepsza ich własności plastyczne. Odpuszczanie polega na nagrzaniu uprzednio zahartowanego przedmiotu poniżej temperatury AcIndeks dolny 1, wygrzaniu w tej temperaturze, a następnie chłodzeniu. Zależnie od temperatury nagrzewania rozróżnia się odpuszczanie niskie, średnie i wysokie.

odpuszczanie niskie (w temperaturze $150-250°C$ ) usuwa naprężenia własne materiału z zachowaniem dużej twardości. Odpuszczanie niskie stosuje się do narzędzi, sprawdzianówsprawdziansprawdzianów oraz części maszyn ze stali węglowych i niskostopowych.
odpuszczanie średnie (w temperaturze $250-500°C$ ) zwiększa wytrzymałość i sprężystość materiału przy dostatecznie dużej ciągliwości. Stosuje się je do przedmiotów narażonych w czasie pracy na uderzenia, jak np. matryce.
odpuszczanie wysokie (w temperaturze $500-650°C$ ) zwiększa wytrzymałość i sprężystość materiału z jednoczesnym zachowaniem dużej twardości i odporności na uderzenia (uzyskanie możliwie dużej plastyczności). Stosuje się je do materiałów przeznaczonych na części maszyn pracujących pod znacznym obciążeniem i narażonych na uderzenia, jak np. wały, korbowody

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

obsługiwanie

wykonywanie czynności umożliwiających funkcjonowanie urządzenia lub systemu, zwykle w ramach swojego (pracownika) obowiązku

osnowa masy formierskiej

sypki materiał formierski o ziarnach większych niż $0, 02 mm$ , stosowany jako podstawowy składnik masy formierskiej

RNX5FIsV0LfPC

Osnowa masy formierskiej - schemat
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja przedstawia schemat wiązania mas formierskich o osnowie piaskowej z bentonitem. Składa się odna z dwóch części - osnowy piaskowej z lepiczczem przed i po dodaniu wody. Po lewej stronie ilustracji elementy masy formierskiej mają postać nieregularnych białych ziaren z obwódką. Przestrzeń pomiędzy ziarnami, a obwódką jest zakreskowana. Po prawej stronie grafiki przedstawiono masę związaną. Osnowa masy formierskiej ma postać nieregularnych białych ziaren, w tym przypadku zakreskowana część znajduje się tylko na ich części. Dodatkowo pomiędzy ziarnami występują czarne nieregularne fragmenty, przedstawiające pęczniejący bentonit pod wpływem wody. Na schemacie opisano słownie dwa elementy. Białe części ziaren to osnowa piaskowa $Si O_{2}$ . Natomiast zakreskowana część ziaren znajdujących się po lewej stronie oraz czarne miejsca na rysunku po prawej stronie to lepiszcze - bentonit.

prasa

urządzenie wykorzystywane w procesach plastycznej przeróbki metali (na zimnoprzeróbka plastyczna na zimnona zimno i na gorącoprzeróbka plastyczna na gorącona gorąco), która wywiera nacisk na materiał powodując jego odkształcenie

przeróbka plastyczna na gorąco

proces mający na celu osiągnięcie założonego kształtu i wymiarów odkształcanego materiału w wyniku działania sił zewnętrznych powodujących w materiale określone naprężenie umożliwiające przejście materiału ze stanu sprężystego w stan plastyczny w temperaturze powyżej 0,4 Temperatury Topnienia

przeróbka plastyczna na zimno

to proces mający na celu osiągnięcie założonego kształtu i wymiarów odkształcanego materiału w wyniku działania sił zewnętrznych powodujących w materiale określone naprężenie umożliwiające przejście materiału ze stanu sprężystego w stan plastyczny w temperaturze poniżej 0,4 Temperatury Topnienia

przypalenie masy

jest to ściśle przylegająca do odlewu warstwa spieczonej masy formierskiejmasa formierskamasy formierskiej, rdzeniowej bądź powłoki ochronnej. Usunięcie jej w procesie śrutowania, jest niemożliwe w normalnym czasie jego trwania. Konieczne jest zastosowanie operacji szlifowania

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów

piaski formierskie

należą do głównych materiałów formierskichmateriały formierskiemateriałów formierskich. Stanowi je grupa luźnych, sypkich skał osadowych składających się w przewadze z ziaren kwarcu. Mogą zawierać naturalne lepiszcza mineralne. Piaski formierskie wykorzystywane są jako osnowa mas formierskichosnowa masy formierskiejosnowa mas formierskich i rdzeniowych

przyrząd pomiarowy

zadaniem przyrządu pomiarowego jest zebranie danych z elementu, oraz ich przetworzenie na informację. Zgodnie z dziennikiem ustaw art.4 pkt.5, jest to: „urządzenie, układ pomiarowy lub jego elementy, przeznaczone do wykonania pomiarów samodzielnie lub w połączeniu z jednym lub wieloma urządzeniami dodatkowymi”. Przyrządy pomiarowe można rozróżnić ze względu na kontrolę metrologiczną (kontrolne i użytkowe), oraz ze względu na sposób prezentacji wskazań (z odczytem analogowym lub cyfrowym). Urządzenia kontrolne i użytkowe, różni dokładność pomiarowa.

RyEdWbpq7VMmq

Na zdjęciu widoczna jest suwmiarka. Suwmiarka składa się z prowadnicy na dole której widoczna jest skala główna. Na prowadnicy osadzona jest suwak. Na górze niej umieszczona jest śruba. Na dolnej części suwaka widoczna jest skala pomocnicza. Suwak oraz prowadnica zakończona jest elementami przypominającymi głowę młotka. Górna cześć jest to szczęki pomiarów wewnętrznych. Dolna szczęki pomiarów zewnętrznych. — Analogowa suwmiarka dwustronna z głębokościomierzem
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Opis obrazka:
Ilustracja przedstawia suwmiarkę dwustronną z głębokościomierzem, która pozwala na wykonanie pomiaru wymiarów zewnętrznych, wewnętrznych oraz głębokości. Jest to podłużny przedmiot kształtem przypominający linijkę z dodatkowymi elementami. Koniec lewej strony linijki zakończony jest dwoma nieruchomymi szczękami. Znajdują się one na górnej i dolnej krawędzi linijki i są do niej prostopadłe. Szczęka dolna zwęża się ku końcowi, tworząc kształtem trójkąt prostokątny. Szczęka górna kształtem przypomina odbicie lustrzane litery L i jest mniejsza od szczęki dolnej. Suwmiarka posiada dwie ruchome szczęki, będące lustrzanym odbiciem szczęk nieruchomych, znajdują się ona na części przesuwającej się po prowadnicy. Na dolnej części suwaka znajduje się noniusz z podziałką od 1 do 10 z krokiem co 0,1 zwiększający dokładność pomiaru. Z prawej strony suwaka wychodzi niewielki podłużny element, pozwalający na pomiar głębokości. W górnej części suwaka znajduje się pokrętło służące zablokowaniu suwmiarki. Na części przypominającej linijkę, znajduje się noniusz z podziałką od 0 do 250 milimetrów z krokiem co 1 milimetr.

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

powłoka ochronna

jest to pokrycie stosowane na formy, modele lub rdzenie odlewnicze. Dzieli się na piaskową oraz metalową. Jej zadaniem jest ułatwienie oddzielenia odlewu od wnęki formy oraz zwiększenie wytrzymałości elementów formy, co zapobiega pękaniu i zmniejsza penetrację metalu. Pomaga zwiększyć gładkość i zarazem jakość powierzchni odlewu

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

rdzeń odlewniczy

element formy odlewniczejforma odlewniczaformy odlewniczej odtwarzający wewnętrzne wymiary, kształty odlewu. Może być wykonany ręcznie lub maszynowo. Może być wzmacniany szkieletem lub żebrami. Odpowietrzenie rdzenirdzeń odlewniczyrdzeni odbywa się przez kanały odpowietrzające, które wykonuje się ręcznie lub stosuje się specjalne wkładki np. elastyczne rurki perforowane

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

rafinacja

ma zastosowanie w celu oczyszczenia ciekłego metalu. Rozróżnia się rafinację fizyczną, chemiczną oraz elektrolityczną

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

szlifowanie

ściąganie wierzchnich warstw materiału próbki

RRGqEPWh0sRmB

Na zdjęciu widoczna jest szlifierka kątowa. Szlifierka składa się z cylindrycznej rączki na końcu której zamontowana jest pod kątem tarcza. Bok tarczy jest zabezpieczony elementem o kształcie ćwierć łuku. — Narzędzie szlifujące - szlifierka kątowa
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
Grafika interaktywna: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD19ml46MuOcena stanu technicznego maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

stopy metali

mieszaniny składające się z dwóch lub więcej pierwiastków chemicznych, gdzie przynajmniej jeden (występujący w przeważającej ilości) jest metalemmetalmetalem. Stopy metali często wykazują lepsze właściwości niż poszczególne składniki, takie jak większa twardość, wytrzymałość, odporność na korozję, temperatura topnienia czy właściwości magnetyczne

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

stal

stop żelaza z węglem, plastycznie obrobiony i obrabialny cieplnie, o zawartości węgla nieprzekraczającej $2,11%$ , co odpowiada granicznej rozpuszczalności węgla w żelazie

R1CGlK4KlUqAu

Na zdjęciu widoczny jest przykład mikrostruktury stali o zawartości dwóch dziesiątych procenta węgla. Widoczne na zdjęciu mikroskutery mają nieregularne ziarna o ostrych krawędziach. Z prawej i lewej strony zdjęcia widać ziarniste wtrącenia o szarym kolorze. — Przykład mikrostruktury stali o zawartości 0,2% węgla
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

sprawdzian

przyrząd pomiarowyprzyrząd pomiarowyprzyrząd pomiarowy przy pomocy którego stwierdzamy, czy dany wymiar przedmiotu jest prawidłowy i nie przekracza wartości granicznej (dolnej i górnej). Sprawdzian zazwyczaj wykonany jest z nierdzewnej, hartowanejhartowaniehartowanej stalistalstali narzędziowej i nie pozwala na stwierdzenie rzeczywistego wymiaru.
W zależności od rodzaju zadania sprawdziany dzielą się na sprawdziany wymiaru i kształtu. Do najczęściej stosowanych sprawdzianów wymiaru zalicza się sprawdziany:

do otworów: tłoczkowy walcowy, tłoczkowy kulisty, łopatkowy walcowy, łopatkowy walcowy o zmiennej powierzchni pomiarowej, łopatkowy kulisty, średnicówkowy,
do wałków: pierścieniowy, szczękowy, szczękowy składany, szczękowy ze szczękami wstawianymi, szczękowy nastawny,
do stożków,
do gwintów

RmBBi7XaKnbcv

Na zdjęciu widoczny jest sprawdzian. Sprawdzian jest w kształcie prostokąta z wyżłobionymi zębami. Każde z górnych wcięć jest opisane kolejną cyfrą od dwóch do dwunastu. Lewy krótki bok ma trzy żeby. Obok nich znajduje się liczba pięćdziesiąt pięć stopni. Na dole znajdują się liczby od osiemdziesięciu do trzydziestu pięciu stopni. N prawym boku widoczne są trzy wcięcia opisane liczbą sześćdziesiąt stopni. — Sprawdzian
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Opis obrazka:
Ilustracja przedstawia sprawdzian. Przyrząd ma kształt prostokątnej blaszki, gdzie wzdłuż każdej krawędzi wycięto różne kształty będące nacięciami. Na jednej z krawędzi nacięcia mają kształt trójkątów prostokątnych, przy czym dłuższa przyprostokątna pokrywa się z krawędzią blaszki. Pomiar możliwy jest dla wartości od 35 do 80 stopni co 5 jednostek. Na dwóch krótszych krawędziach nacięcia mają kształt trójkątów równoramiennych, których podstawa pokrywa się z krawędzią blaszki. Pozwalają one na pomiar kąta o wielkości pięćdziesięciu pięciu i sześćdziesięciu stopni. Możliwy jest także pomiar grubości. Na drugiej dłuższej krawędzi znajdują się nacięcia mające kształt trapezów równoramiennych, przy czym dłuższa podstawa pokrywa się z krawędzią blaszki. Umożliwia to wykonanie pomiaru grubości od 2 milimetrów do 12 milimetrów, co 2 milimetry.

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

skurcz odlewniczy

dochodzi podczas krzepnięcia ciekłego materiału. Jest to zmiana wymiarów nadanych przez formę odlewniczą, wywołana zmianą objętości zachodzącą w trakcie procesu krzepnięcia. Skurcz odlewniczy w stopach, może być wywołany także przemianami alotropowymi

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów

układ wlewowy

zespół kanałów, wnęk i innych elementów formy przeznaczony do doprowadzenia ciekłego metalumetalmetalu do wnęki formy oraz zatrzymania zanieczyszczeń niemetalowych

Sekwencje filmowe: Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewówD1CoDsDy9Rodzaje maszyn i urządzeń do wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów
E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

użytkowanie

korzystanie z czegoś, na przykład maszyny, urzadzenia, w sposób przynoszący jak największy pożytek

walcowanie

rodzaj obróbki plastycznej metali wykonywany na walcarkachwalcarkawalcarkach. Walcowanie polega na kształtowaniu materiału między obracającymi się walcami, tarczami, rolkami lub przemieszczającymi się względem siebie narzędziami płaskimi

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

walcarka

zespół urządzeń do wykonywania czynności walcowaniawalcowaniewalcowania mający jeden autonomiczny napęd główny, który służy do napędzania walców

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

wada odlewnicza

nazwę i klasyfikację wad podaje norma Polskiego Komitetu Normalizacyjnego PN- $85$ M/H- $83105$ . Zgodnie z tą normą wadą odlewu nazywa się każde odchylenie wymiarów, masy, kształtu, wyglądu zewnętrznego, naruszenie ciągłości materiału, struktury oraz właściwości mechanicznych lub fizykochemicznych od obowiązujących wymagań. Norma dzieli wady na cztery grupy w zależności od miejsca ich występowania:

grupa $1$ — wady kształtu (na powierzchni zewnętrznej odlewu),
grupa $2$ — wady powierzchni surowej,
grupa $3$ — przerwy ciągłości,
grupa $4$ — wady wewnętrzne.

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

wyżarzanie

jest to operacja cieplna polegającą na nagrzaniu materiału do żądanej temperatury, wygrzaniu w tej temperaturze i następnie powolnym chłodzeniu do temperatury otoczenia. Zależnie od temperatury wyżarzania, sposobu studzenia oraz celu zabiegu rozróżnia się: wyżarzanie ujednorodniające, normalizujące, zupełne, niezupełne, zmiękczające, rekrystalizujące, odprężające.

odprężające, które polega na nagrzaniu odlewu do temperatury poniżej 727 $° C$ , wygrzaniu w tej temperaturze i powolnym chłodzeniu. Celem tej operacji jest usunięcie naprężeń wywołanych skurczem hamowanym odlewu i przemianami fazowymi,
zmiękczające (sferoidyzujące), które polega na nagrzaniu staliwa do temperatury zbliżonej do 727 $° C$ , w wyniku czego następuje zmiana kształtu cementytu wchodzącego w skład perlitu z płytkowego na kulkowy,
normalizujące Temperatura tego rodzaju wyżarzania wynosi od 30 do 50 $° C$ powyżej AcIndeks dolny 3 (temperatura, w której ferryt całkowicie przemienia się w austenit), następnie odlew studzony jest w spokojnym powietrzu,
homogenizujące (ujednorodniające) polega na nagrzaniu materiału do temperatury od 1000 do 1200 $° C$ , długotrwałym wygrzaniu w tej temperaturze, aż do wyrównania składu chemicznego oraz powolnym chłodzeniu. Celem zabiegu jest zmniejszenie niejednorodności składu chemicznego,
rekrystalizujące polega na nagrzaniu metalu po odkształceniu plastycznym na zimno do temperatury wyższej od temperatury rekrystalizacji, wygrzaniu w tej temperaturze i chłodzeniu z dowolną szybkością. Jest to proces stosowany międzyoperacyjne podczas walcowaniawalcowaniewalcowania lub ciągnienia metali na zimno, ponieważ usuwa umocnienie powstałe przez odkształcenie na zimno, powodując zmniejszenie twardości i wytrzymałości oraz zwiększenie ciągliwości metalu, co umożliwia dalszą obróbkę plastyczną na zimno,
zupełne jest stosowane do stalistalstali stopowych. Polega na nagrzaniu stali do temperatury o od 30 do 50 $° C$ wyższej od AcIndeks dolny 3 (temperatura, w której ferryt całkowicie przemienia się w austenit), Accm (temperatura, w której cementyt całkowicie rozpuszcza się w austenicie), wygrzaniu w tej temperaturze i następnym bardzo wolnym chłodzeniu, np. z piecem, w zakresie temperatury między AcIndeks dolny 3 i AcIndeks dolny cm, a 727 $° C$ . Dalsze studzenie może odbywać się w powietrzu,
niezupełne przeprowadza się podobnie jak wyżarzanie zupełne, z tym że temperatura wyżarzania jest pośrednia pomiędzy AcIndeks dolny 1-AcIndeks dolny 3 dla stali podeutektoidalnych (stal o zawartości węgla ponizej 0,77%) oraz między AcIndeks dolny 1-AIndeks dolny cm dla stali nadeutektoidalnych (stal o zawartości węgla powyżej 0,77%)

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

żużel

żużel naturalny zawiera związki wydzielające się z ciekłego metalu. Pochodzą one z zanieczyszczeń niemetalicznych wsadu, reakcji chemicznych, procesów fizycznych powiązanych z rafinacjąrafinacjarafinacją, a także reakcjami między stopem, żużlem oraz wyłożeniem pieca .
Żużle syntetyczne - mają zastosowanie w celu inicjacji procesów rafinacyjnych, wykorzystuje się je także w celu odizolowania ciekłego metalu od wpływu warunków atmosferycznych

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

żeliwo

jest to odlewniczy stop żelaza z węglem zawierający ponad $2, 11 %$ węgla oraz pierwiastki ( $Si$ , $Mn$ , $P$ i $S$ )

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

żeliwo białe

żeliwo, w którym cały węgiel jest związany w postaci cementytu

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

żeliwo ciągliwe

żeliwo uzyskane z żeliwa białego, w którym podczas wyżarzania grafityzującego nastąpił rozpad cementytu na grafit zwany węglem żarzenia w postaci kłaczkowatych skupień

R1CdXJeuAQLwh

Na zdjęciu widoczny jest przykład mikrostruktury żeliwa ciągliwego. Widoczne na zdjęciu mikroskutery mają nieregularne ziarna o ostrych krawędziach. W centralnej części zdjęcia widać ziarniste wtrącenia o czarnym kolorze. Na całej powierzchni widać niewielkie czarne punkty znajdujące się pomiędzy kolejnymi ziarnami. — Przykładowa mikrostruktura żeliwa ciągliwego
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

E‑book: Maszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowychDlZruKQQCMaszyny i urządzenia w procesie przetwarzania odlewów metalowych

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Interaktywne materiały sprawdzające

Przewodnik dla nauczyciela

Słownik pojęć