E-materiały do kształcenia zawodowego

Podstawy krawiectwa pomocnika krawca

MOD.07. Wykonywanie prostych wyrobów odzieżowych – pracownik pomocniczy krawca 932915

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik posiada strukturę listy. Znajdują się w nim występujące w e‑materiale pojęcia wraz z ich definicjami. Pod każdym pojęciem znajduje się hiperłącze do odpowiedniego multimedium, w którym występuje dane pojęcie. Po kliknięciu w hiperłącze otworzy się strona z odpowiednim multimedium.

W górnej części słownika znajduje się pole do filtracji pojęć. Aby wyszukać jakieś pojęcie, należy je wpisać w polu filtracji. Po wpisaniu widoczne będzie tylko to pojęcie wraz z definicją. Aby wrócić do listy wszystkich pojęć, należy kliknąć krzyżyk w prawej części pola filtracji.

1
dodatek na podwinięcie
dodatek na podwinięcie

powiększenie formy modelu na linii konturowej dołu. Dodatek na podwinięcie mierzony jest odległością od linii konturowej dołu modelu do linii konturowej szablonu. Linią podwinięcia staje się linia konturowa dołu modelu. Dodatek na podwinięcie służy do wykończenia krawędzi dolnych części wyrobu odzieżowego.

dodatek na szew
dodatek na szew

powiększenie formy modelu na linii konturowej, mierzone odległością od linii konturowej modelu (linia ta staje się linią łączenia szycia) do linii konturowej szablonu. Dodatek na szew służy do łączenia krawędzi wykrojów elementów odzieżowych. Wielkość tego dodatku zależy od sposobu łączenia szwów (połączenia nitkowe i zgrzewane) oraz struktury materiału odzieżowego (jego grubości i odporności na strzępienie się).

ekierka krawiecka
ekierka krawiecka

przybór kreślarski do kreślenia kątów prostych i linii krzywych — służy również jako przyrząd pomiarowy do wykonywania krawieckich pomiarów ciała.

element wyrobu odzieżowego
element wyrobu odzieżowego

część składowa wyrobu odzieżowego. Podstawowymi elementami wyrobu odzieżowego są:

– na górną część ciała: tył, przód, rękaw, kołnierz;

– na dolną część ciała: tylne i przednie części nogawki i spódnicy. Wśród elementów wyrobu odzieżowego wyróżnia się: elementy wyodrębnione, przeznaczone do zakrywania określonej powierzchni ciała, elementy nie wyodrębnione, będące uzupełnieniem elementów wyodrębnionych, np. wyłóg, fałda, rozporek.

fason (fr. façon)
fason (fr. façon)

synonim formy odzieży i modelu odzieżowego jako kształtu zewnętrznego wyrobu odzieżowego; oznacza również wzór wyrobu odzieżowego aktualnie noszonego, np. modny fason płaszcza.

fastrygowanie
fastrygowanie

tymczasowe połączenie nitkowe wykrojów elementów odzieżowych za pomocą ściegów ręcznych (fastryg) lub maszynowych (łańcuszkowych, jednoigłowych, jednonitkowy) z funkcją fastrygi.

figura nietypowa
figura nietypowa

osoba o nieproporcjonalnej budowie ciała oraz o odmiennym od figury typowej zespole cech wymiarowych. Do figur nietypowych zalicza się figury z wadami postaw ciała oraz figury z deformacjami ciała wynikającymi z nadmiernego przyrostu tkanki tłuszczowej lub mięśniowej.

figura typowa
figura typowa

osoba o proporcjonalnej budowie ciała charakteryzująca się prawidłową postawą ciała i proporcjonalnością wymiarów długościowych ciała w stosunku do wzrostu.

forma odzieży
forma odzieży

kształt zewnętrzny wyrobu odzieżowego.

gitara (nazwa rzemieślnicza)
gitara (nazwa rzemieślnicza)

przyrząd do prasowania; płaska deska o kształcie zbliżonym do gitary, wykonana z drewna nie wydzielającego żywicy (topola, klon, jesion). Służy przede wszystkim do „przybijania” wydzielającej się pary wodnej z prasowanych elementów i gotowych wyrobów odzieżowych oraz do rozprasowywania szwów na płasko.

krawiectwo
krawiectwo

rzemiosło zajmujące się szyciem odzieży miarowej. Wyodrębniło się spośród innych rzemiosł w XII w. W Polsce najdawniejszy zapis istnienia cechu krawców pochodzi z 1282 r. W tym okresie rozróżniano krawców męskich (płóciennych) i damskich (jedwabnych).

konstrukcja odzieży
konstrukcja odzieży

metoda przenoszenia wymiarów antropometrycznych z trójwymiarowej bryły, jaką jest ciało ludzkie, na dwuwymiarową płaszczyznę, jaką jest siatka i forma konstrukcyjna. Wymiary antropometryczne mają postać odcinków konstrukcyjnych.

igła
igła

narzędzie do szycia ręcznego. Wykonana z wypolerowanego okrągłego pręta stalowego, zaostrzona na jednym końcu, a na drugim zakończona uchem — otworem do nawlekania nitki. Podstawą klasyfikacji igieł jest ich długość i grubość. W krawiectwie lekkim używa się igieł dłuższych i cieńszych, a w krawiectwie ciężkim — krótszych i grubszych.

kostka
kostka

narzędzie do wyciągania fastryg; kołeczek o długości ok. 100 mm, z jednej strony lekko zaostrzony. Służy również do wywracania i wypychania ostro zakończonych zszyć maszynowych, takich jak wyłóg, kołnierz, patka itp.

krzywik krawiecki
krzywik krawiecki

przybór rysunkowy, wzornik do kreślenia linii krzywych.

linijka
linijka

przybór rysunkowy o długościach 500 i 1000 mm z podziałką centymetrową i milimetrową. Służy do mierzenia i kreślenia linii prostych. Linijka o długości 500 mm służy również jako przyrząd pomiarowy do wykonywania krawieckich pomiarów ciała.

manekin krawiecki
manekin krawiecki

przyrząd w postaci figury mającej kształt tułowia ludzkiego, wykonany z dowolnego tworzywa. Manekin krawiecki odbiega od rzeczywistych proporcji i wymiarów ciała ludzkiego. Służy do mierzenia półwyrobów i wyrobów odzieżowych oraz do modelowania skomplikowanych w kształcie i linii kostiumów, ubiorów historycznych potrzebnych w teatrze i filmach kostiumowych.

modelowanie odzieży
modelowanie odzieży

kształtowanie odzieży w procesie obróbki technologicznej. Polega na mechanicznej deformacji wykrojów elementów odzieżowych i elementów montażowych wyrobu odzieżowego. Modelowanie odzieży dokonuje się na maszynach formujących i prasowalniczych oraz poprzez wdawanie szwów podczas łączenia ze sobą różnych elementów wyrobu odzieżowego.

montaż wyrobu odzieżowego
montaż wyrobu odzieżowego

łączenie elementów montażowych w gotowy wyrób.

mydełko krawieckie
mydełko krawieckie

znacznik zostawiający cienki i łatwo usuwalny ślad na materiałach odzieżowych; wyrabiane z mydła, talku i kredy. Służy do znaczenia konturów szablonów na materiałach odzieżowych oraz do znaczenia linii i znaków korekcyjnych w czasie mierzenia półwyrobów i wyrobów odzieżowych.

RPlLLIUpbeLh6
Mydełko
Źródło: licencja: CC BY-SA 3.0. Akademia Finansów i Biznesu Vistula.
materiał odzieżowy
materiał odzieżowy

tworzywo do produkcji odzieży. Są to wyroby włókiennicze, takie jak tkaniny i dzianiny, otrzymywane z przerobionych na przędzę surowców włókienniczych (wełna, bawełna, jedwab).

naparstek
naparstek

przyrząd wykonany z metalu lub sztucznego tworzywa, nakładany na środkowy palec ręki. Służy do przepychania igły przez materiał odzieżowy podczas szycia ręcznego. Naparstek ma kształt ściętego stożka, którego wierzchołek jest otwarty — do szycia odzieży ciężkiej lub zamknięty — do szycia odzieży lekkiej).

R1AsjtDNYqVzx
Naparstek
Źródło: licencja: CC BY-SA 3.0. Akademia Finansów i Biznesu Vistula.
nożyce
nożyce

narzędzie ręczne do cięcia materiałów odzieżowych i papieru. Składa się z dwóch ruchomych noży połączonych ze sobą przegubowo, zwieranych podczas cięcia, zakończonych uchwytem. Do cięcia grubych materiałów odzieżowych stosuje się nożyce o krótkich nożach, a do cienkich — o długich nożach.

RHsOp73iH25pz
Nożyce
Źródło: licencja: CC BY-SA 3.0. Akademia Finansów i Biznesu Vistula.
obrębianie
obrębianie

wykańczanie krawędzi wykrojów w różnych elementach wyrobu odzieżowego, np. dołów, rozporków, dekoltów. Obrębiona krawędź stanowi linię, która może być prosta lub owalna. Rozróżnia się obręby proste przestębnowane, podszyte ściegiem krytym, podszyte ściegiem krzyżykowym, podszyte taśmą, podszyte lamówką, a także obręby owalne z marszczeniem elementów , podszyte ściegiem krzyżykowym krytym.

odzież miarowa
odzież miarowa

inaczej odzież szyta na miarę - wykonywana metodą jednostkową przez krawca, według indywidualnych wymiarów użytkownika.

pędzel krawiecki (kropidełko)
pędzel krawiecki (kropidełko)

przyrząd wykonany z pasków grubej tkaniny wełnianej. Służy do nawilżania materiałów odzieżowych i różnych elementów wyrobu odzieżowego podczas prasowania.

pętelkowanie
pętelkowanie

wykonanie ściegu pętelkowego, a następnie rozsunięcie obu warstw materiału odzieżowego aż do naciągnięcia pętelek oporu i przecięcie nitek biegnących między warstwami.

poduszka krawiecka
poduszka krawiecka

przyrząd używany podczas prasowania. Kształt poduszki dostosowany jest do kształtu prasowanych elementów wyrobu odzieżowego. Mała poduszka ręczna o owalnym kształcie wykonana ze ścinków tkanin ubitych w woreczku z lnianego płótna służy do prasowania „ręcznego” (jest trzymana w ręku), np. części barkowych i główek rękawów w wyrobie odzieżowym. Duża poduszka o owalnym kształcie zwężona na jednym końcu, umieszczona przy pomocy wspornika na podstawie z drewna, wypełniona trocinami z drzewa nie wydzielającego żywicy i obciągnięta lnianym płótnem jest używana podczas prasowania różnych elementów wyrobu odzieżowego przed ich montażem oraz do końcowego prasowania gotowego wyrobu.

prasulec
prasulec

przyrząd do prasowania o półokrągłym kształcie (połowa koła ściętego na rogach), wykonany z drewna wchłaniającego parę wodną i nie wydzielającego żywicy (topola, klon, jesion). Służy do rozprasowywania szwów na płasko, utrwalania zaprasowań oraz do sprasowywania zszytych krawędzi różnych elementów wyrobu odzieżowego. Ustawiony prostopadle na stole krawieckim służy do rozprasowywania szwów, które nie powinny być rozprasowywane na płasko.

projektowanie odzieży
projektowanie odzieży

tworzenie plastycznej kompozycji sylwetki odzieżowej; w projektowaniu potrzebna jest znajomość podstawowych terminów określających elementy plastyczne bryła, symetria, asymetria, rytm, kontrast.

proporcja (łac. prōportiō)
proporcja (łac. prōportiō)

określony stosunek między wymiarami poszczególnych części lub między wymiarami części i całości. Proporcje modelu odzieżowego są określone przez wzajemne zależności wymiarów poszczególnych elementów odzieżowych. Podstawowym punktem odniesienia przy określaniu proporcji figury ludzkiej i modelu odzieżowego jest linia talii.

radełko
radełko

przyrząd składający się z osadzonego na uchwycie, obraca jącego się kółka z ząbkami. Radełko poprowadzone po podłożu znaczy na nim przerywane linie punktowe. Podczas opracowywania form odzieżowych radełko służy do przenoszenia linii i punktów z jednego papieru na drugi i z kalki technicznej na papier.

rękawnik
rękawnik

przyrząd do prasowania składający się z deski obciągniętej płótnem, zwężającej się na jednym końcu, umieszczonej na podstawie za pośrednictwem wspornika. Służy do rozprasowywania szwów i prasowania rękawów oraz innych trudno dostępnych elementów montowanego wyrobu odzieżowego, np. szwu barkowego.

stół krawiecki
stół krawiecki

urządzenie składające się z płyty osadzonej na nogach i podstawy. Płyta o wymiarach 1400 x 800 mm i grubości 40+60 mm jest wykonana z drewna wchłaniającego parę wodną i nie wydzielającego żywicy (topola, klon, lipa). Wysokość stołu wynosi od 800 do 850 mm. Podstawa stołu (wykonana z materiału drewnopodobnego) jest przeznaczona na składowanie przyrządów do prasowania. Stół krawiecki służy do prasowania, dekatyzowania i rozkroju materiałów odzieżowych oraz sporządzania szablonów odzieżowych.

sylwetka
sylwetka
  1. zarys figury ludzkiej w jej charakterystycznym profilu (np. w płaszczyźnie czołowej lub strzałkowej) na kontrastowym tle.

  2. potocznie — figura ludzka. Nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego ministra finansów E. de Silhouette'a (XVIII w.), którego karykaturalne sylwetki były w owym czasie rozpowszechniane.

sylwetka odzieżowa
sylwetka odzieżowa

zewnętrzne kontury modelu odzieżowego w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej, podkreślające najbardziej charakterystyczne elementy modnej linii.

symetria (gr. symetria)
symetria (gr. symetria)

inaczej współwymierność - podstawowy element plastyczny w projektowaniu odzieży; cecha polegająca na tym, że dwie części danej figury są analogiczne (podobne lub identyczne) i jednakowo położone w przestrzeni po przeciwnych stronach punktu, linii (osi symetrii) lub płaszczyzny. Symetria jest podstawową cechą budowy ciała ludzkiego, wyrażającą się tym, że można je podzielić na dwie jednakowe części za pomocą osi symetrii.

szczotka do prasowania
szczotka do prasowania

przyrząd z gładkim grzbietem pokrytym włosiem, służący do prasowana aksamitów, welwetów i innych materiałów odzieżowych z okrywą włosową.

szew
szew

miejsce złączenia dwóch lub więcej krawędzi wykrojów elementów odzieżowych za pomocą połączeń nitkowych i innych.

szpilka
szpilka

przyrząd wykonany z cienkiego, wypolerowanego, okrągłego pręta stalowego, zaostrzony na jednym końcu, a na drugim zakończona metalową lub szklaną kolorową główką. Służy m.in. do spinania szwów wykrojów elementów odzieżowych przed fastrygowaniem, przypinania elementów wyrobu odzieżowego przy mierzeniu półwyrobów odzieżowych, przypinania wykrojów lub form na manekinie.

ścieg
ścieg

układ jednej lub więcej nitek lub pętli nitek wprowadzony do materiału. Rozróżnia się ściegi maszynowe i ręczne.

ścieg ręczny
ścieg ręczny

ścieg wykonywany ręcznie przez wprowadzenie nitki do materiału za pomocą igły. Ściegi ręczne różnią się długością i sposobem układania odcinków nitki. Są stosowane przede wszystkim w czynnościach wykończeniowych, rzadziej do łączenia wykrojów elementów odzieżowych.

RLyyYVfWR7bnb
Ścieg ręczny: ścieg przed igłą
Źródło: licencja: CC BY-SA 3.0. Akademia Finansów i Biznesu Vistula.
talia (wł. taglia, tagliare zn. ciąć, oddzielać)
talia (wł. taglia, tagliare zn. ciąć, oddzielać)
  1. zwężenie ciała nad biodrami. Linia talii jest wyznaczona przez poprzeczną płaszczyznę przechodzącą przez ciało ludzkie poziomo w talii, prostopadle do płaszczyzny strzałkowej i czołowej. Linia ta dzieli ciało na część górną i dolną.

  2. zwężenie wyrobu odzieżowego przystosowane do zwężenia ciała. Talia wyrobu odzieżowego może być podniesiona, obniżona, naturalna (we właściwym miejscu) oraz mniej lub bardziej wcięta.

taśma centymetrowa
taśma centymetrowa

przyrząd pomiarowy, wykonany z elastycznego tworzywa z zaznaczoną po obu stronach podziałką centymetrową i milimetrową. Służy m.in. do krawieckich i antropometrycznych pomiarów ciała lub do sprawdzania wymiarów gotowego wyrobu odzieżowego.

ubiór
ubiór

wszystko to, co służy do okrycia, ochrony i ozdoby ciała ludzkiego. Elementami ubioru są: odzież, obuwie, nakrycia głowy (kapelusze, czapki, peruki), galanteria włókiennicza (krawaty, szaliki, chustki, pończochy, skarpetki), galanteria skórzana (torebki, teczki torby, rękawiczki, paski) i biżuteria.

wyroby bieliźniarskie
wyroby bieliźniarskie

są to ubrania noszone bezpośrednio na skórze, ukryte zwykle pod innymi ubraniami. Zaliczają się do nich np. majtki, biustonosze.

zaparzaczka
zaparzaczka

prostokątny kawałek tkaniny lnianej. Używana jest podczas do prasowania na mokro materiałów odzieżowych (przede wszystkim tkanin) i gotowych wyrobów odzieżowych. Prasowanie przez nawilżoną zaparzaczkę zabezpiecza włókna tkanin przed przypaleniem. Tkanina lniana odznacza się dużą wytrzymałością i higroskopijnością oraz nie pozostawia włókien na prasowanym wyrobie odzieżowym.

żelazko
żelazko

narzędzie do prasowania materiałów i wyrobów odzieżowych. W krawiectwie używa się żelazek elektrycznych z termoregulatorem pozwalającym utrzymać stałą temperaturę prasowania oraz z kontrolną lampką sygnalizującą nagrzewanie się żelazka. Występują również żelazka z regulacją temperatury oraz ze zbiornikiem na wodę, umożliwiającym nawilżanie prasowanych materiałów i wyrobów.