E-materiały do kształcenia zawodowego

Techniki i rodzaje montażu stolarki budowlanej

BUD.10. Wykonywanie robót związanych z montażem stolarki budowlanej - Monter stolarki budowlanej 712906

bg‑green

Słownik pojęć

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑materiału zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑materiału, w których zostały użyte. Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e‑materiale.

1
absorbent wilgoci
absorbent wilgoci

Element szyby zespolonej umieszczony w ramkach dystansowych w celu odwodnienia przestrzeni międzyszybowej wypełnionej powietrzem.

aluminiowa ramka dystansowa
aluminiowa ramka dystansowa

Element szyby zespolonej oddzielający tafle szkła. Wpływa na przenikalność cieplną i uszczelnia krawędzie szyb zespolonych, między którymi może znajdować się powietrze lub gaz szlachetny. Standardowym materiałem dla ramek jest właśnie aluminium.

brama segmentowa
brama segmentowa

Brama składająca się z kilku paneli, które przesuwają się do góry. Zajmuje tyle samo miejsca, co bramy składające się z jednego czy dwóch paneli. Tego rodzaju brama może zostać zastosowana bez względu na kształt otworu garażowego. Najczęściej wykonana jest ze stali, polietylenu, drewna czy aluminium.

brama skrzydłowa
brama skrzydłowa

Brama składająca się z dwóch skrzydeł osadzonych w ościeżnicy. Otwiera się na zewnątrz, a jej skrzydła są wzbogacone o ograniczniki otwarcia. Tego rodzaju bramy często posiadają również stopki ograniczające niekontrolowany ruch oraz ogranicznik zawiasów zabezpieczający skrzydła przez opadnięciem.

drzwi antywłamaniowe
drzwi antywłamaniowe

Drzwi posiadające dodatkowe zabezpieczenia uniemożliwiające lub utrudniające ich zniszczenie bądź wyważenie. Najczęściej wyposażone w atestowane zamki oraz systemy elektroniczne sygnalizujące nieuprawnione otwarcie bądź ingerencję.

drzwi deskowe
drzwi deskowe

Drzwi nieposiadające ramy, zaś skrzydło, często usztywnione odkosem (wysięgnikiem), zbudowane jest z desek połączonych poprzecznymi drewnianymi listwami. Drzwi deskowe mają zastosowanie najczęściej w pomieszczeniach gospodarczych zarówno jako drzwi zewnętrzne (wersja warstwowa, ocieplona), jak i wewnętrzne.

drzwi klepkowe
drzwi klepkowe

Drzwi wykonane z ram wzmocnionych poprzeczkami; tak wewnętrzna, jak i zewnętrzna płaszczyzna skrzydła wypełniona jest deszczułkami połączonymi ze sobą na nakładkę. Układy deszczułek mogą być pionowe, poziome i ukośne.

drzwi płycinowe
drzwi płycinowe

Drzwi o tradycyjnej drewnianej konstrukcji, której podstawowym elementem jest gruba rama wykonana z drewna litego; w ramie umieszczone są słupki zwane szprosami, które usztywniają całą konstrukcję drzwi. Szprosy dzielą powierzchnie drzwi na mniejsze pola,płyciny.

drzwi płytowe
drzwi płytowe

Drzwi wykonane z pojedynczej gładkiej płyty pochodzącej z materiałów drewnopochodnych, ramiaka z drewna iglastego lub płyty MDF (pilśniowej) i wypełnienia.

drzwi przeciwpożarowe
drzwi przeciwpożarowe

Drzwi służące do odgrodzenia pomieszczenia, w którym występuje ryzyko wybuchu pożaru. Opóźniają one rozprzestrzenianie się ognia po całym budynku oraz ułatwiają ewakuację osób. Oddziela się nimi m.in. pomieszczenia gospodarcze od mieszkalnych. Wykorzystywane są w budynkach przemysłowych, w których stosowane są drzwi przeciwpożarowe oznaczone jako EI 60 (wytrzymałość na wypadek pożaru i rozprzestrzeniania się płomieni przez 60 minut), oraz blokach i domach jednorodzinnych, gdzie stosowane są te z oznaczeniem EI 30 (wytrzymałość na wypadek pożaru i rozprzestrzeniania się płomieni przez 30 minut).

drzwi zewnętrzne
drzwi zewnętrzne

Drzwi prowadzące na zewnątrz budynku. Poza walorami estetycznymi mają również właściwości akustyczne, dzięki czemu tłumią odgłosy z zewnątrz budynku. Zazwyczaj są odporne na warunki atmosferyczne. Często drzwi zewnętrzne są również drzwiami antywłamaniowymi oraz przeciwpożarowymi.

izolacyjność akustyczna
izolacyjność akustyczna

Podawany w decybelach (dB) wskaźnik informujący o tym, czy okno, ściana bądź podłoga tłumi hałas. Im wskaźnik jest wyższy, tym wyższy poziom tłumienia. Najniższy słyszalny poziom natężenia dźwięku, czyli najcichszy dźwięki, jaki człowiek jest w stanie usłyszeć, wynosi 0 decybeli. Natężenie dźwięku na poziomie 50 dB jest optymalne, poziom 100 dB jest uważany za próg przyjemności, natomiast na poziomie 120 dB znajduje się granica bólu.

izolacyjność cieplna
izolacyjność cieplna

Podawany za pomocą współczynnika U wskaźnik informujący o tym, czy okno, ściana bądź podłoga zatrzymują ciepło wewnątrz budynku. Oblicza się go na podstawie energii (wyrażonej w watach) w odniesieniu do powierzchni przegrody (1 m²) oraz różnicy temperatur po jej obu stronach (1 kelwin). Wyższy współczynnik U oznacza większą izolację.

klamka okienna
klamka okienna

Element okna pełniący rolę zarówno funkcjonalną, jak i dekoracyjną. Rodzaje klamek: plastikowe, metalowe (aluminium, mosiądz i stal), metalowo‑plastikowe.

klasa drewna
klasa drewna

Sposób segregacji drewna konstrukcyjnego. Według normy PN‑EN 388 drewno z drzew iglastych oznacza się od C14 do C50, a drzewa liściaste od D30 do D70. O przynależności do danej klasy decyduje m.in gęstość, odporność na zginanie czy sprężystość. Wyróżniane są także trzy klasy sortownicze: KW – klasa wyborowa, KS – klasa średniej jakości i KG – klasa gorszej jakości. Jeśli drewno nie otrzyma co najmniej klasy KG, nie może zostać wykorzystane w celach budowlano‑konstrukcyjnych.

listwa w oknie przesuwnym
listwa w oknie przesuwnym

Element, na którym opiera się okno. Umieszczana jest pomiędzy dolną częścią ramy okiennej a murem, stanowiąc podparcie dla wyrobu. Element, na którym opiera się okno. Umieszczana jest pomiędzy dolną częścią ramy okiennej a murem, stanowiąc podparcie dla wyrobu.

meranti
meranti

Drewno z drzew liściastych rodzaju Shorea, rosnących w Malezji i Indonezji. Meranti należy do najgęstszych gatunków drewna, osiągając wartości od 300 kg/m3 do 1050 kg/m3. Zastosowanie znajduje głównie w budownictwie, stolarce okiennej i drzwiowej oraz w meblarstwie.

nadproże (belka nadprożowa)
nadproże (belka nadprożowa)

Element konstrukcyjny, który umieszcza się ponad otworami w ścianie. Nadproże może być montowane zarówno w ścianach nośnych, jak i działowych. Wykorzystywane jest szczególnie często w miejscach, gdzie znajdować się mają drzwi oraz okna. Nadproża mogą być wykonane z różnych materiałów, m.in. żelbetu, drewna czy też cegły.

odporność na obciążenie wiatrem
odporność na obciążenie wiatrem

Właściwość okien określająca maksymalną prędkość wiatru, po przekroczeniu której okno nie będzie spełniać wszystkich wymogów konstrukcyjnych. Odporność na obciążenie wiatrem informuje nas ponadto o tym, jaką maksymalną wartość ciśnienia jest w stanie wytrzymać stolarka. Gdy ciśnienie będzie zbyt wysokie, może dojść do deformacji, a nawet do pękania szyb. PN‑EN 12211:2001 Okna i drzwi. Odporność na obciążenie wiatrem

okapnik przyszybowy
okapnik przyszybowy

Element okna służący odprowadzeniu wody poza jego obrys, by zapobiec włoskowatemu przenikaniu jej do wnętrza.

okno dachowe
okno dachowe

Rodzaj okna umieszczanego na połaci spadzistego dachu. Nie powinno się go stosować przy dachach, które mają nachylenie mniejsze niż piętnaście stopni. Ramy okien dachowych mogą być wykonane z wielu materiałów, jednak najpopularniejszymi z nich są PVC i drewno.

okno drewniane (jedno-, dwu-, trójskrzydłowe)
okno drewniane (jedno-, dwu-, trójskrzydłowe)

Materiał, z którego zbudowane jest okno: sosna, dąb, mahoń meranti; współczynnik okna (Uw) wynosi 1,31 W/m²K, współczynnik szyby Us = 1,0 W/m²K. Wyprodukowane z wysuszonych i zabezpieczonych przed działaniem wilgoci gatunków drewna rodzimego. Okna drewniane dobrej jakości zapewniają wysoki współczynnik izolacji termicznej oraz akustycznej.

okno dwudzielne
okno dwudzielne

Rodzaj okna, które w widoku między stojakami ościeżnicy jest podzielone na dwie części.

okno dwu-, trój- i wielorzędowe
okno dwu-, trój- i wielorzędowe

Rodzaj okna, które między progiem a nadprożem posiada dwa, trzy lub więcej skrzydeł.

okno stałe
okno stałe

Okna pozbawione mechanizmu otwierającego, dzięki czemu zajmują mniej miejsca i mogą przybrać rozmaite kształty, np. trójkąta, owalu czy trapezu.

okucie okienne
okucie okienne

Metalowe (stalowe) elementy stanowiące integralną część konstrukcji okien i drzwi. Umożliwiają zamykanie skrzydła, jego uchylanie, przesuwanie, blokowanie i ustawianie w pozycji mikrorozszczelnienia. Pełnią również funkcję antywłamaniową. Najpopularniejsze rodzaje okuć: rozwieralne, uchylne, rozwieralno‑uchylne, przesuwne, uchylno‑przesuwne, podnośno‑przesuwne, harmonijkowe.

ościeżnica
ościeżnica

Nieruchoma rama usytuowana w wewnętrznej krawędzi otworu ściany budynku. W ościeżnicy, zwanej również futryną, umieszczane są na zawiasach skrzydła drzwiowe, okienne i bramowe.

PVC (polichlorek winylu)
PVC (polichlorek winylu)

Polimer syntetyczny stosowany do wytwarzania tworzyw sztucznych. Dzięki swoim termoplastycznym właściwościom, pod wpływem odpowiednio wysokiej temperatury, zamienia się w płyn, dzięki czemu łatwo można go kształtować. W budowlance najczęściej wykorzystywany do produkcji stolarki okiennej i drzwiowej, listew oraz rur służących do wykonywania instalacji w budynkach.

przenikalność akustyczna okien i drzwi
przenikalność akustyczna okien i drzwi

Dostosowana indywidualnie do otoczenia i warunków skuteczna ochrona zarówno przed dźwiękiem dobiegającym z zewnątrz budynku, jak i wydobywającym się z wnętrza. Przenikalność akustyczna opisana jest w normie PN‑B-02151‑3:2015‑10 Akustyka budowlana - Ochrona przed hałasem w budynkach - Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych.

przenikalność cieplna
przenikalność cieplna

Jedna z ważniejszych cech określających stolarkę okienną i drzwiową i istotny element w ograniczaniu kosztów ogrzewania budynku. Przenikalność ciepła dla okien wyrażona jest współczynnikiem przenikania ciepła, a jego wartość jest uzależniona od strefy klimatycznej oraz rodzaju i wysokości budynku. O przenikalności cieplnej traktują normy: PN‑EN ISO 6946: 2017‑10 Komponenty budowlane i elementy budynku - Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła - Metody obliczania oraz PN‑EN ISO 13370:2017‑09 Cieplne właściwości użytkowe budynków - Przenoszenie ciepła przez grunt - Metody obliczania.

przepuszczalność powietrza
przepuszczalność powietrza

Wielkość przepływu powietrza przez zamknięte i zamocowane okno lub drzwi, spowodowanego różnicą ciśnień po stronie zewnętrznej i wewnętrznej wyrobów. PN‑EN 12207:2001 Okna i drzwi. Przepuszczalność powietrza.

rama (ościeżnica)
rama (ościeżnica)

Element konstrukcyjny skrzydła okiennego, powstały z połączenia górnego i dolnego ramiaka, czyli poziomej belki, ze stojakiem – pionowym, bocznym elementem nieruchomej ramy.

sęk
sęk

Jest to wada drewna, która powstaje przez całe życie drzewa. Sęki powstają w miejscach, w których konar wrósł w drewno pnia. Według normy PN‑79/D‑01011 sęki dzielone są na: zarośnięte (guzami, brewki, różami) i otwarte, które są klasyfikowane według trzech kryteriów - stopnia zrośnięcia z otaczającym drewnem (zrośnięte, częściowo zrośnięte, sęki niezrośnięte), stanem zdrowotnego (zdrowe, nadpsute, zepsute) i zgrupowania (pojedyncze, skupienie sęków).

słupek okienny
słupek okienny

Pionowy element występujący w oknach dzielonych.

stolarka budowlana
stolarka budowlana

Wszelkie wyroby budowlane, które mogą być zarówno elementem wykończenia budynku, jak i jego wyposażeniem. Przykładami stolarki budowlanej są: schody, okna czy drzwi.

szczeblina (szpros)
szczeblina (szpros)

Listwa pełniąca funkcję dekoracyjną, dzieląca skrzydło okienne na mniejsze pola.

szkło niskoemisyjne miękkopowłokowe
szkło niskoemisyjne miękkopowłokowe

Używane do produkcji szyb zespolonych. Posiada powłoki, które umożliwiają z jednej strony swobodne przenikanie promieniowania słonecznego, a z drugiej ograniczają straty ciepła.

ślemię
ślemię

Pozioma belka dzieląca okno na część górną i dolną.

uszczelka przylgowa
uszczelka przylgowa

Rodzaj uszczelki okiennej, może być umieszczona w profilu ościeżnicowym, między jego krawędzią a skrzydłem okiennym – zewnętrzna lub w profilu skrzydła, między jego krawędzią brzegową a ościeżnicą – wewnętrzna.

uszczelki okienne
uszczelki okienne

Elementy łączące szyby, ramy i skrzydła; występujące dwa rodzaje uszczelek – przyszybowe i oporowe – zapobiegają dostawaniu się wody do wnętrza plastikowego profilu okiennego; uszczelki oporowe chronią dodatkowo przed wiatrem, kurzem i hałasem.

włókno szklane
włókno szklane

Cienki materiał wytwarzany ze stopionego szkła, a następnie wzmacniany włóknem szklanym. Zwykle ma on średnicę ok. 0,0005‑0,01 mm. Najczęściej wykorzystywany jest jako izolacja cieplna, przeciwwilgociowa oraz akustyczna. Włókno szklane charakteryzuje się dużą odpornością oraz dużą sprężystością.

wodoszczelność
wodoszczelność

Właściwość materiału, która sprawia, że materiał jest nie tylko odporny na wodę, ale także jej nie przepuszcza. PN‑EN 1027:2001 Okna i drzwi. Wodoszczelność. Klasyfikacja na całych zestawach okienno‑drzwiowych lub na poszczególnych elementach

współczynnik okna (Uw)
współczynnik okna (Uw)

Ilość mocy (ciepła), która przenika przez każdy metr kwadratowy okna, gdy różnica pomiędzy temperaturą wewnątrz budynku a panującą na zewnątrz jest równa jednemu kelwinowi. Im niższe Uw, tym okno jest bardziej energooszczędne.

współczynnik przenikania ciepła
współczynnik przenikania ciepła

Oznaczany symbolem U lub k. Jest to współczynnik, który określa ilość ciepła, które przedostaje się przez przegrody termiczne. Im współczynnik mniejszy, tym lepsza izolacyjność cieplna danej przegrody.

współczynnika przenikalności energii całkowitej (g)
współczynnika przenikalności energii całkowitej (g)

Wskazanie, ile energii słonecznej jest w stanie przeniknąć przez szyby, aby ogrzać wnętrze budynku. Współczynnik g w oknach spełniających wymogi powinien kształtować się na poziomie 55%.

współczynnik przepuszczalności światła
współczynnik przepuszczalności światła

Oznaczany symbolem Lt. Jest to współczynnik, który określa ilość światła przedostającego się przez szybę. Współczynnik podawany jest jako wartość procentowa. Im wyższa jest ta wartość, tym więcej światła przenika przez szybę.

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela