E-materiały do kształcenia zawodowego

Proces montażu nagrań głosu ludzkiego

AUD.08 Montaż dźwięku - Technik realizacji nagrań 352123

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑materiału zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑materiału, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w materiale w e‑materiale.

1
alikwoty
alikwoty

Sinusoidalne tony harmoniczneharmonicznaharmoniczne, z których składają się dźwięki złożone. Alikwoty należą do tonów składowych, ich natężenie wpływa na barwę dźwięku.

artefakty dźwiękowe
artefakty dźwiękowe

Potoczna nazwa niepożądanych składowych dźwięku, tworzących szeroki i otwarty zbiór, np. trzaski, przesterowania, dudnieniadudnieniadudnienia.

Audio Warp
Audio Warp

Funkcja programu DAWDAWDAW, która pozwala na niemal dowolne dopasowanie ścieżki audio do naszych wymagań, poprzez rozciąganie i ściskanie danego zdarzenia dźwiękowego w czasie.

barwa głosu
barwa głosu

Brzmienie głosu, np. niskie, wysokie, ciepłe, ostre. W odróżnieniu od tembrutembrtembru głosu barwa dotyczy bardziej zakresu częstotliwościowego, np. jasna, ciemna, niska, wysoka.

częstotliwość
częstotliwość

To określenie liczby cykli zjawiska okresowego występujących w jednostce czasu. Częstotliwość wyrażamy w Hz lub inaczej cyklach na sekundę.

R9ETpsMX9erz2
Wykres częstotliwości – Relative response (db) oznacza odpowiedź względną, wyrażoną w decybelach; Frequency (Hz) oznacza częstotliwość wyrażona w hercach; Friefield/Free field oznacza wolne pole; Nahfield/Near Field oznacza bliskie pole.
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
częstotliwość progowa
częstotliwość progowa

Parametr używany w urządzeniach takich jak kompresorkompresorkompresor czy bramka szumówszumszumów, który służy do ustawiania poziomu sygnałusygnał (poziomy) liniowypoziomu sygnału, przy którym dane urządzenie zaczyna działać.

częstotliwość próbkowania
częstotliwość próbkowania

Ang. sample rate. W świecie cyfrowego audio częstotliwość próbkowania określa liczbę próbek na sekundę, które są pobierane z analogowego sygnałusygnał akustycznysygnału ciągłego. W celu odtworzenia danej częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości za pomocą dyskretnego zapisu cyfrowego konieczne jest zastosowanie dwukrotnie większej częstotliwości próbkowania (np. przy częstotliwości próbkowania wynoszącej 44100 Hz można zapisać dźwięk o maksymalnej częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości wynoszącej 22050 Hz).

RPBcrfaQkBYxs
Sygnał analogowy (szary) i dyskretny (czerwony) spróbkowany ze stałą częstotliwością próbkowania.
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 3.0.
crossowanie
crossowanie

Łączenie dwóch ścieżek za pomocą narzędzia „crossfade” („płynne przejście”, czyli funkcja umożliwiająca płynne przejście pomiędzy strefami podziału). Jedna ścieżka jest płynnie ściszana, zaś druga jest równocześnie zgłaśnianazgłaśnianiezgłaśniana. Wszystkie platformy DAWDAWDAW dają możliwość precyzyjnej ingerencji w obwiednię zadawanego crossfadeingu. Ścieżka ściszana może być na przykład ściszana gwałtownie, a zgłaśnianiazgłaśnianiezgłaśniania pojawiać się powoli, a po chwili gwałtownie zgłośnić.

DAW
DAW

Skrót od ang. Digital Audio Workstation, czyli cyfrowa stacja robocza audio. Jest to zazwyczaj bardzo rozbudowany program komputerowy, który jest przeznaczony do wszelkich prac dźwiękowych, w tym rejestracji i nieliniowej edycji nagrań audio oraz MIDI, postprodukcji dźwięku do obrazu itd. DAW jest wyposażony we wtyczkowe procesory audio, służące obróbce dźwięku. Jest to podstawowe narzędzie pracy realizatora dźwięku, montażysty audio, a także niemal każdego twórcy muzyki wykorzystującego komputer do nagrań. Do DAW zaliczamy przykładowo: Avid Pro Tools, PreSonus Studio One, Steinberg Cubase, Cockos Reaper, Apple Logic Pro, Ableton Live, Image Line FL Studio.

RQqdwhGVcDFE2
DAW
Źródło: https://www.pexels.com/, domena publiczna.
decybel
decybel

Jednostka miary natężenia dźwięku (dB), nieokreślająca konkretnej wartości – wartość wyrażona w decybelach mówi jedynie o proporcji pomiędzy dwoma wielkościami, a w akustyce przyjmuje się różne poziomy odniesienia w zależności od sytuacji pomiarowej.

de‑esser
de‑esser

Specjalny typ kompresorakompresorkompresora, którego zadaniem jest minimalizowanie nadmiernie eksponowanych sybliantów, czyli głosek świszczących i syczących (s, sz, ś, cz).

Rc6LD4SAFQmLN
de‑esser
Źródło: https://www.pexels.com/, domena publiczna.
dudnienia
dudnienia

Głucho brzmiące, niskoczęstotliwościowe składowe pasma częstotliwościowego o niesprecyzowanej częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości, powstające z nakładania się na siebie dwóch lub więcej dźwięków o zbliżonej, lecz nie identycznej częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości.

duble wokalne
duble wokalne

Dodatkowe ścieżki wokalne nagrywane w studio, równoległe do głównej ścieżki wokalu, których zadaniem jest np. rozszerzenie brzmienia, uzyskanie efektu stereofonii.

enhancer
enhancer

Urządzenie lub algorytm, np. w postaci wtyczkowej, dodający do sygnałusygnał akustycznysygnału oryginalnego sygnałsygnał akustycznysygnał zwielokrotniony, jednak w przesunięciu fazowym. W miksie stereofonicznym pozwala to osiągać ciekawy efekt przestrzenny. Enhancer, podobnie jak exciterexciterexciter, może również dokładać dodatkowe składowe harmoniczneharmonicznaharmoniczne i podobnie występuje w dziesiątkach różnych odmian. Często enhancer jest łączony w jedno urządzenie lub wtyczkę z exciteremexciterexciterem.

exciter
exciter

Urządzenie lub algorytm, np. w postaci wtyczkowej, dodający do sygnałusygnał akustycznysygnału dodatkowe, wysokie harmoniczneharmonicznaharmoniczne. Jest często używany jako procesor efektowy w miksie muzycznym. Na rynku jest dostępnych mnóstwo wtyczek programowych spełniających tę funkcję, różniących się parametrami i nazwami. Są one często wyposażone w setki gotowych presetów pod dane typy instrumentów czy zastosowania.

equalizacja
equalizacja

To termin stosowany do określenia korekcji barwnej dźwięku.

harmoniczna
harmoniczna

Część składowa dźwięku muzycznego o przebiegu sinusoidalnym, pierwsza składowa harmoniczna to tzw. ton podstawowy, kolejne to alikwotyalikwotyalikwoty. Jest to wielokrotność częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości podstawowej, wydawanej np. przez strunę gitary na konkretnym progu, wynikająca z właściwości drgającej struny.

hub w DAW
hub w DAW

Okno dialogowe, które pozwala na wybór presetu nowej sesji, wybór poprzednio używanej sesji, utworzenie sesji pustej, przełączanie między sesjami i na szereg innych czynności przygotowawczych przy rozpoczynaniu pracy z programem.

kompresor
kompresor

Urządzenie lub cyfrowe narzędzie programowe, którego zadaniem jest zmniejszenie zakresu dynamicznego sygnałusygnał akustycznysygnału przekraczającego zadaną wartość progową. Kompresor ścisza fragmenty sygnałusygnał akustycznysygnału audio wykraczające poza tę wartość do zadanego poziomupoziom kompresjipoziomu, co pozwala na lepszą kontrolę sygnałówsygnał akustycznysygnałów pochodzących ze źródeł o dużym zakresie dynamicznym (np. ludzki głos).

R1SZdoRpOYDWm
Przykładowy kompresor
Źródło: https://en.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 3.0.
kopia zapasowa
kopia zapasowa

Kopia sesji, wykonywana na nośniku innym niż roboczy, podczas i po zakończeniu pracy z sesją. Pozwala uniknąć utraty danych w razie awarii systemu/dysku/komputera.

korektor parametryczny
korektor parametryczny

Narzędzie służące do korekcji częstotliwościowej (equalizacjiequalizacjaequalizacji) materiału dźwiękowego. Korektor parametryczny jest zazwyczaj wyposażony w kilka do kilkunastu punktów korekcji, czyli filtrów, w których można zdefiniować przede wszystkim pożądaną częstotliwośćczęstotliwośćczęstotliwość, szerokość zadziałania filtra (inaczej Q lub dobroć) i stopień wzmocnienia lub podcięcia danej częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości. W zależności od korektora dostajemy również możliwość ustawiania charakterystyki filtrów i innych parametrów pomocniczych.

kwantyzacja
kwantyzacja

Próbkowanie, proces/metoda przetwarzania sygnałusygnał akustycznysygnału analogowego w cyfrowy poprzez pobranie próbek amplitudy i opisanie ich za pomocą danych/bitów, których liczbę określa głębokość bitowa.

R1FTj8DS7ryRL
Kwantyzacja sygnału analogowego
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, domena publiczna.
manipulator FREQ/GAIN/Q
manipulator FREQ/GAIN/Q

Fizyczny lub wirtualny suwak/pokrętło w equalizerze, czyli w korektorze barwowym. FREQ (skrót od ang. frequency) umożliwia wybór korygowanej częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości, GAIN – jej wzmocnienie lub osłabienie, zaś Q (tzw. dobroć) – zakres zadziałania na częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości sąsiednie.

monitory odsłuchowe
monitory odsłuchowe

To kolumny odsłuchowe wysokiej klasy, pozwalające na monitoring sygnału, który jest rejestrowany lub miksowany.

RjQWUdtsEKCNt
Monitor odsłuchowy studyjny
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
montaż głosu
montaż głosu

Proces edycji nagranych ścieżek głosowych, który polega na ich dopasowaniu do wymogów scenariusza lub formy utworu, w którego trakcie wykonuje się szereg różnych czynności, takich jak: oczyszczanie z niepotrzebnych artefaktówartefakty dźwiękoweartefaktów (np. trzasków, zaszumień, kliknięć, cmoknięć, oddechów); łączenie wielu ścieżek i/lub ich synchronizacjęsynchronizacja ścieżek głosowychsynchronizację w czasie; ich zgłaśnianiezgłaśnianiezgłaśnianie, wyciszanie i crossowaniecrossowaniecrossowanie; ich processing, np. equalizacjęequalizacjaequalizację, obróbkę dynamiczną.

mp3
mp3

Właściwa nazwa to MPEG‑1 Audio Layer‑3. To rodzaj kompresji stratnej sekwencji dźwiękowych do plików o stosunkowo niewielkich rozmiarach, z zachowaniem dobrej jakości dźwięku. To także plik dźwiękowy zapisany w standardzie mp3 oraz urządzenie pozwalające nagrywać i odtwarzać pliki w tym standardzie. MP3 to stratny algorytm kompresji, stworzony aby znacząco zredukować objętość danych audio, zachowując przy tym, w ocenie większości słuchaczy, wierną jakość jakby oryginalnego nieskompresowanego dźwięku MP3.

R5dXfhWv2UyCO
Logo formatu mp3
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
parametry sesji
parametry sesji

Ustawienia sesji dźwiękowej w platformie DAWDAWDAW, określające m.in. częstotliwość próbkowaniaczęstotliwość próbkowaniaczęstotliwość próbkowania nagrywanego materiału i jego głębokość bitową.

plugin
plugin

Inaczej wtyczka. Wirtualne urządzenie służące do ingerencji w materiał dźwiękowy, np. korekcji barwowej, kompresji.

poziom kompresji
poziom kompresji

Stopień skompresowania, czyli ograniczenia dynamiki danego materiału dźwiękowego w wyniku działania urządzenia zwanego kompresoremkompresorkompresorem.

poziom szczytowy
poziom szczytowy

W cyfrowym audio najwyższy szczyt próbki sinusoidy odwzorowującej dźwięk. Nie może on przekroczyć 0.0 dB, rozumianego jako poziom głośności maksymalnej.

półka/korektor półkowy
półka/korektor półkowy

Rodzaj korektora, w którym definiuje się częstotliwość graniczną, od której powyżej (w półce górnozakresowej) lub poniżej (w półce dolnozakresowej) dokonujemy równego podbicia lub podcięcia całego zakresu częstotliwościowego. Korektory półkowe są wyposażone często korektory parametrycznekorektor parametrycznykorektory parametryczne, w których skrajne punkty korekcji (najwyższy i najniższy) można przełączyć w tryb półkowy.

prezencja głosu
prezencja głosu

CzęstotliwościczęstotliwośćCzęstotliwości z zakresu 4 do 6 kHz, odpowiadające za zrozumiałość mowy i jasność brzmienia głosu.

procesor psychoakustyczny
procesor psychoakustyczny

Urządzenie do przetwarzania dźwięku, którego zadaniem jest „oszukanie” naszego mózgu, wykorzystując do tego celu właściwości naszego słyszenia. Podstawowym działaniem większości procesorów psychoakustycznych jest manipulacja zależnościami fazowymi nałożonych na siebie: sygnałusygnał akustycznysygnału podstawowego i jego, często licznych, kopiikopia zapasowakopii.

przedwzmacniacz
przedwzmacniacz

Urządzenie wzmacniające sygnałsygnał (poziomy) liniowysygnał przetwornika akustycznego, np. mikrofonu do poziomu liniowego.

rezonans
rezonans

Zjawisko zachodzące dla fal dźwiękowych. Polega ono na pobieraniu ze źródła drgań, o częstotliwościachczęstotliwośćczęstotliwościach równych lub zbliżonych do częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości drgań własnych układu, energii fal akustycznych przez układ akustyczny. W efekcie tego dochodzi do generowania, wzmacniania lub filtrowania drgań o takich częstotliwościachczęstotliwośćczęstotliwościach. Jest to niezwykle ważne zjawisko dla funkcjonowania akustycznych instrumentów muzycznych, dzięki temu, że stwarza możliwość generowania wybranego tonu (np. przez flet lub trąbkę). Pudła rezonansowe akustycznych instrumentów strunowych wzmacniają dźwięk generowany przez strunę i nadają ton instrumentowi.

sesja stereofoniczna/wielokanałowa
sesja stereofoniczna/wielokanałowa

Wirtualna sesja nagraniowa w środowisku oprogramowania do rejestracji i obróbki dźwięku, komputerowy odpowiednik edytowalnej partytury (sesja wielokanałowa). Sesja stereofoniczna jest wykorzystywana zazwyczaj w procesie masteringu. Pracujemy wówczas na gotowym (zmiksowanym) materiale stereofonicznym składającym się z lewego i prawego kanału.

słuchawki otwarte/półotwarte/zamknięte
słuchawki otwarte/półotwarte/zamknięte

Słuchawki otwarte charakteryzują się otwartą komorą akustyczną, dzięki czemu nie powstaje duże ciśnienie akustyczne, a dźwięk jest bardziej naturalny. W słuchawkach półotwartych ciśnienie jest wyższe. Natomiast w słuchawkach zamkniętych ciśnienie jest najwyższe. Ze względu na największą izolację od otoczenia, słuchawki zamknięte są stosowane do nagrań i pracy w głośnym środowisku akustycznymśrodowisko akustyczneśrodowisku akustycznym.

RmqWm7svh1d19
Para słuchawek nausznych, półotwartych
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 3.0.
spektrum audio
spektrum audio

Inaczej widmo częstotliwościowe. Zakres częstotliwościowy materiału dźwiękowego, czyli rozkład natężeń składowych harmonicznychharmonicznaharmonicznych sygnałusygnał akustycznysygnału w funkcji ich częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości. Jest to jedno z podstawowych zagadnień przetwarzania sygnałówsygnał akustycznysygnałów. Spektrum audio to termin, który odnosi się do rozmaitych zjawisk fizycznych, np. światła lub (ogólnie) fal elektromagnetycznych, akustycznych, przebiegów napięć w obwodach elektrycznych.

stanowisko montażowe
stanowisko montażowe

Stanowisko służące do montażu dźwięku. Współcześnie stanowisko montażowe składa się zwykle z komputera z oprogramowaniem DAWDAWDAW, głośników i/lub słuchawek odsłuchowychsłuchawki otwarte/półotwarte/zamkniętesłuchawek odsłuchowych.

RhLMuGe22l83v
Stanowisko montażowe
Źródło: https://www.pexels.com/, domena publiczna.
sybilanty
sybilanty

Głoski świszczące, czyli s, sz, ś, cz.

sygnał akustyczny
sygnał akustyczny

To dźwięk w postaci sygnału elektrycznego, który odwzorowuje sinusoidalny przebieg czasowy ciśnienia akustycznego.

sygnał (poziomy) liniowy
sygnał (poziomy) liniowy

Sygnał elektryczny odwzorowujący przebieg amplitudy drgań fali akustycznej. Sygnał o poziomie liniowym ma wartość wynoszącą około jednego wolta, czyli jego poziom jest około 1000 razy wyższy w porównaniu do sygnału mikrofonowego. Sygnał o poziomie liniowym jest przesyłany z przedwzmacniaczaprzedwzmacniaczprzedwzmacniacza do wzmacniacza, który następnie zasila głośniki.

synchronizacja ścieżek głosowych
synchronizacja ścieżek głosowych

Inaczej wyrównywanie dubliduble wokalnedubli. Edycja ścieżek w taki sposób, aby wszystkie słowa i głoski pokrywały się w czasie ze ścieżką wokalu głównego.

szum
szum

Niepożądany, pełnopasmowy hałas tła akustycznego (środowiskaśrodowisko akustyczneśrodowiska, ulicy), wytwarzany również samoistnie przez urządzenia będące elementami toru akustycznego, np. przedwzmacniaczeprzedwzmacniaczprzedwzmacniacze, przetworniki. Szum występujący w nagraniach nakłada się na pożądane dźwięki, np. dialogi, obniżając ich jakość, lub – w skrajnych przypadkach – uniemożliwiając ich użycie w danej produkcji.

środowisko akustyczne
środowisko akustyczne

Inaczej klimat akustyczny. Zespół zjawiska akustycznych występujących na danej przestrzeni, niezależnie od źródeł je wywołujących. Np. środowisko akustyczne studia nagraniowego lub otwartej przestrzeni.

tembr
tembr

Brzmienie głosu, np. niskie, wysokie, ciepłe, ostre, które zawiera w sobie również określenia nacechowane emocjonalnie (np. groźny, łagodny).

tor foniczny
tor foniczny

Inaczej tor nagraniowy. Szereg urządzeń (od przetwornika, przez przedwzmacniaczprzedwzmacniaczprzedwzmacniacz, przetworniki analogowo‑cyfrowe, stół mikserski, wzmacniacz, aż po głośniki) i wyposażenia pomocniczego (np. przewody) służących do przetwarzania dźwięku.

threshold
threshold

Jeden z podstawowych parametrów w większości procesorów dynamicznych, który określa wartość progową zadziałania danego urządzenia. Np. w kompresorzekompresorkompresorze jest procesowany każdy sygnałsygnał akustycznysygnał wykraczający (sygnałsygnał akustycznysygnał głośniejszy) poza tę wartość.

wav
wav

Format bezstratnego, czyli pełnopasmowego i w pełnej dynamice, zapisu dźwięku cyfrowego.

VocAlign
VocAlign

Popularny program/wtyczka do synchronizacji ścieżek audiosynchronizacja ścieżek głosowychsynchronizacji ścieżek audio, np. dialogów w filmie lub chórków w materiale muzycznym. Obecnie jego funkcje są zaimplementowane w program Synchro Arts Revoice Pro.

zgłaśnianie
zgłaśnianie

Płynne pogłaśnianie ścieżki od wartości 0 do pożądanego poziomu głośności. Służy do tego narzędzie „fade in” (czyli „płynne zgłaśnianie”).