E-materiały do kształcenia zawodowego

Rodzaje systemów nagłośnieniowych

AUD.06. Obsługa sceny i AUD.07. Realizacja nagłośnień - Technik realizacji nagłośnień 352124

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑materiału zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑materiału, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w materiale w e‑materiale.

1
amplituda
amplituda

Oś pionowa na wykresie obrazującym przebieg falfala dźwiękowafal, która wyraża maksimum kompresji i dekompresji ośrodka.

bęben centralny
bęben centralny

To podstawowy instrument zestawu perkusyjnego, membranofonmembranofonmembranofon, o nieokreślonej wysokości dźwiękudźwiękdźwięku. Jest również nazywany bębnem taktowym, stopą, bębnem basowym, centralą. Składa się z korpusu w kształcie pustej tuby, o średnicy najczęściej od 16 cali do 24 cali. Na ogół korpus jest wykonany z drewna, choć spotyka się również konstrukcje z innych materiałów. Oba wyloty, czyli przedni i tylni, są zwykle zamknięte błonami, tak zwanymi naciągami, z tworzyw sztucznych, ale stosowanie tylnego naciągu nie jest obligatoryjne.

RsJrGGrd3QNLP
Bęben centralny
Źródło: https://pixabay.com/pl/, domena publiczna.
czara dźwiękowa
czara dźwiękowa

Element budowy instrumentów dętych, inaczej dźwięcznik lub czara głosowa. Jest to zakończenie (wylot) instrumentu dętego, dzięki któremu dźwiękidźwiękdźwięki emitowane przez poszczególne instrumenty dęte mają nadaną unikatową i specyficzną barwę. Zależy ona od materiału, z którego został wykonany instrument oraz od jego kształtu.

RgTQzp6vcbwso
Odkręcana czara głosowa klarnetu
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, domena publiczna.
częstotliwość
częstotliwość

To określenie liczby cykli zjawiska okresowego występujących w jednostce czasu. Częstotliwość wyrażamy w Hz lub inaczej cyklach na sekundę.

R4Bj0A6tIUePR
Częstotliwość
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
dźwięk
dźwięk

To ruch falifala dźwiękowafali w powietrzu lub w innym ośrodku sprężystym, który powstaje na skutek wibracji obiektu (źródła dźwiękuźródło dźwiękuźródła dźwięku) i pobudza znajdujące się w pobliżu cząsteczki powietrza lub innego ośrodka sprężystego. Z punktu widzenia psychologii dźwięk jest subiektywnym wrażeniem słuchowym.

fala dźwiękowa
fala dźwiękowa

To zaburzenie gęstości i ciśnienia danego ośrodka (np. powietrza), rozchodzące się w nim w zazwyczaj w postaci fali podłużnej, które wprawiają w drgania cząsteczki ośrodka.

falowód akustyczny
falowód akustyczny

Kanał służący do prowadzenia fal akustycznychfala dźwiękowafal akustycznych. Falowody są wykorzystywane przykładowo w konstrukcjach kolumn głośnikowych. Ściany z twardego materiału zbierają energię akustyczną z wnętrza głośnikagłośnikgłośnika lub jego membranymembranamembrany, na przykład w głośnikachgłośnikgłośnikach wysokotonowych, a wówczas falafala dźwiękowafala ulega załamaniu na granicach ośrodka, czyli na ścianach falowodu, dzięki czemu przemieszcza się w pożądanym kierunku, uzyskując charakterystykę kierunkową.

frontille
frontille

Szerokopasmowe zestawy głośnikowegłośnikgłośnikowe, montowane na froncie sceny lub na stojących przed sceną subwooferach.

głośnik
głośnik

PrzetwornikprzetwornikPrzetwornik akustyczny, przetwarzający dźwiękowy sygnałsygnał liniowysygnał elektryczny na falę dźwiękowąfala dźwiękowafalę dźwiękową.

RYQY7diEDzjBH
Głośnik
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
grona
grona

Wertykalnie pogrupowane klastryklaster nagłośnieniowyklastrysystemach wyrównywanych liniowosystem wyrównywany liniowosystemach wyrównywanych liniowo.

impuls elektromagnetyczny
impuls elektromagnetyczny

W skrócie IEM (z ang. electromagnetic pulse – EMP). To powstawanie i rozprzestrzenianie się promieniowania elektromagnetycznego, o szerokim widmie stosunkowo niskich częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości, z krótkim czasem trwania i o bardzo dużym natężeniu. Impuls elektromagnetyczny powstaje podczas silnych eksplozji (np. bomby atomowej), czyli podczas zdarzeń, które wywołują gwałtowne zaburzenia ziemskiego pola magnetycznego.

klaster nagłośnieniowy
klaster nagłośnieniowy

Zgrupowane zestawy głośnikowegłośnikgłośnikowe złożone z kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu i więcej zestawów. Taki zestaw dawał pożądaną moc i zwiększał skuteczność pojedynczych zestawów.

R18kllcxLXQla
Klaster nagłośnieniowy
Źródło: domena publiczna.
lampa elektronowa
lampa elektronowa

Lampa wykorzystująca wiązki elektronów lub jonów, które poruszają się między sterującymi nimi elektrycznie elektrodami. Najprostsza lampa elektronowa to dioda, która jest zbudowana z dwóch elektrod.

membrana
membrana

Element mikrofonumikrofonmikrofonu reagujący na falę akustycznąfala dźwiękowafalę akustyczną. Wprawienie membrany w ruch indukuje przepływ prądu w cewce magnetycznej (w mikrofonachmikrofonmikrofonach dynamicznych) lub zmienia pojemność kondensatora (w mikrofonachmikrofonmikrofonach pojemnościowych), którego membrany są okładkami.

R1aaU1CFksg5e
Membrana mikrofonu
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, domena publiczna.
membranofon
membranofon

To odmiana instrumentów perkusyjnych, w których dźwięk wydobywa się poprzez uderzanie w rozmaite elementy wibracyjne, takie jak membrany i błony. Należą do nich m.in. bębnybęben centralnybębny, djembe, konga, cajony, darbuki.

mikrofon
mikrofon

PrzetwornikprzetwornikPrzetwornik akustyczny wejściowy, który pozwala przetworzyć drgania ośrodka drgającego (np. powietrza, powierzchni ciał stałych) w sygnałsygnał liniowysygnał akustyczny.

RWctoH2Ai4ZiR
Mikrofon
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
mikrofon pomiarowy
mikrofon pomiarowy

Narzędzie służące do mierzenia parametrów akustycznych pomieszczenia lub źródłaźródło dźwiękuźródładźwiękudźwiękdźwięku. Mikrofon pomiarowy musi być wszechkierunkowy i mieć charakterystykę płaską w całym zakresie pomiarowym. Powinien być skalibrowany, czyli dostrojony do charakterystyki wejścia karty dźwiękowej.

RkHad0m6HwdYO
Mikrofon pomiarowy
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
mikrofon węglowy
mikrofon węglowy

MikrofonmikrofonMikrofon wynaleziony w 1878 roku przez Davida Edwarda Hughesa, natomiast opatentowany przez Thomasa Alvę Edisona. Konstrukcja mikrofonu węglowego to membranymembranamembrany, pomiędzy którymi został umieszczony sproszkowany węgiel. Kompresja i dekompresja proszku węglowego, powodowana pracą membranmembranamembran wprawianych w ruch drganiami powietrza, sprawia, że zmianie ulegała oporność elektryczna tego układu, co modulowało przepływające przez niego napięcienapięcie elektrycznenapięcie.

RJeq2vdWexmEL
Mikrofon węglowy
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, domena publiczna.
miks
miks

Inaczej miksowanie. To zabieg polegający na mieszaniu wielu źródełźródło dźwiękuźródeł dźwiękudźwiękdźwięku, poprzez ustawianie poziomów głośności lub panoramy ścieżki, aby stworzyły jedną, spójną całość brzmieniową.

nagłośnienie
nagłośnienie

Termin branżowy, potocznie nazwa systemu PAsystem PAsystemu PA lub czynności polegającej na realizacji wydarzenia, koncertu przez realizatora dźwiękudźwiękdźwięku.

RDQAcWpApFqUl
Nagłośnienie line‑array
Źródło: https://en.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 2.0.
napięcie elektryczne
napięcie elektryczne

Różnica potencjałów elektrycznych między dwoma punktami obwodu elektrycznego lub pola elektrycznego. Napięcie elektryczne jest opisywane symbolem U. Jest to stosunek pracy wykonanej przeciwko polu podczas przenoszenia ładunku elektrycznego między punktami, dla których określa się napięcie, do wartości tego ładunku.

obudowa izobaryczna
obudowa izobaryczna

Typ obudowy w zestawie subbasowymzestaw niskopasmowy (subbasowy)zestawie subbasowym, w której dwa głośnikigłośnikgłośniki są zwykle zamknięte w jednej obudowie, z czego jeden jest zamknięty w wydzielonej komorze w środku obudowy i umieszczony za pierwszym głośnikiemgłośnikgłośnikiem, albo dwa głośnikigłośnikgłośniki skierowane membranamimembranamembranami do siebie i zamknięte w środku obudowy. Spotyka się również inne konstrukcje działające na tej samej zasadzie.

RdeFvkv5w2RZ8
Obudowa izobaryczna
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
obudowa labiryntowa
obudowa labiryntowa

Ang. transmission line. Typ obudowy w zestawie subbasowymzestaw niskopasmowy (subbasowy)zestawie subbasowym, w której głośnikgłośnikgłośnik jest zamocowany na początku długiego labiryntu, zamkniętego w obudowie, zakończonego otworem stratnymotwór stratnyotworem stratnym.

RNbuNMEpdmiAk
Obudowa labiryntowa
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
obudowa typu bass‑reflex
obudowa typu bass‑reflex

Typ obudowy w zestawie subbasowymzestaw niskopasmowy (subbasowy)zestawie subbasowym, w której oprócz zamontowanego w niej przetwornikaprzetwornikprzetwornika znajduje się otwór lub otwory stratneotwór stratnyotwory stratne, wyposażone najczęściej w tunel w postaci rury o określonym przekroju i długości.

opóźnienie źródła wtórnego
opóźnienie źródła wtórnego

To opóźnienie danego elementu systemusystem PAsystemu, np. dodatkowych zestawów strefowych lub systemusystem PAsystemu głównego względem zestawu perkusyjnego. Celem opóźnienia jest uzyskanie spójnego obrazu dźwiękowego oraz dostrojenie całości systemusystem PAsystemu tak, aby grał, jak jedno źródłoźródło dźwiękuźródło dźwiękudźwiękdźwięku typu point‑sourcepoint‑sourcepoint‑source.

otwór stratny
otwór stratny

Otwór w obudowie głośnikowejgłośnikgłośnikowej mający na celu wyemitowanie dodatkowej energii dźwiękowej.

pasmo słyszalne
pasmo słyszalne

To pasmo częstotliwościoweczęstotliwośćczęstotliwościowe, znajdujące się w granicach słyszalności człowieka. Ogólnie przyjęte jest, że człowiek słyszy dźwiękidźwiękdźwięki z zakresu od 20 Hz do 20 kHz, choć jest to zależne od indywidualnych predyspozycji.

point‑source
point‑source

W języku polskim – źródło punktowe. To punktowe źródłoźródło dźwiękuźródło dźwiękudźwiękdźwięku w systemie nagłośnieniowym. Stosuje się je w celu nagłośnienia, podobnie jak inne źródła nagłośnienia.

prędkość rozchodzenia się dźwięku
prędkość rozchodzenia się dźwięku

To prędkość fali dźwiękowejfala dźwiękowafali dźwiękowej w danym ośrodku. Przykładowo w powietrzu o temperaturze 20℃ fala dźwiękowafala dźwiękowafala dźwiękowa porusza się z prędkością 343,8 metrów na sekundę.

program pomiarowy Smaart SPL
program pomiarowy Smaart SPL

Program z zestawem narzędzi służących do pomiaru potencjalnie nieograniczonej liczby sygnałów audio w czasie rzeczywistym, z rejestracją danych w formacie tekstowym i wykresami trendów poziomu w czasie. Wśród wielu funkcji programu wymienić można: indywidualne konfigurowanie różnych wskaźników poziomu dźwięku, ustawianie progów poziomu generujących ostrzeżenia oraz zdalne przeglądanie pomiarów poziomu za pośrednictwem przeglądarki internetowej.

program predykcyjny
program predykcyjny

Program służący do tworzenia modeli akustycznych pomieszczeń i przewidywania propagacji fal dźwiękowychfala dźwiękowafal dźwiękowych w danej przestrzeniprzestrzeń akustycznaprzestrzeni. Wśród programów predykcyjnych można wymienić m.in. przykładowo programy: Smaart SPLprogram pomiarowy Smaart SPLSmaart SPL czy MAPP 3D. 

przestrzeń akustyczna
przestrzeń akustyczna

Rozpatrywana w procesie analizy predykcyjnejprogram predykcyjnypredykcyjnej przestrzeń, w której odbywa się dane zdarzenie dźwiękowe. Może to być np. hala koncertowa, stadion, klub.

R1BNKoQdcQywd
Przestrzeń akustyczna
Źródło: https://www.pexels.com/, domena publiczna.
przetwornik
przetwornik

Urządzenie przetwarzające prąd elektryczny na fale dźwiękowefala dźwiękowafale dźwiękowe i odwrotnie. Najpopularniejszymi wejściowymi przetwornikami elektroakustycznymi, zamieniającymi dźwiękdźwiękdźwięk na sygnałsygnał liniowysygnał elektryczny są mikrofonymikrofonmikrofony.

RJ5Ev068WjrGF
Przetwornik elektroakustyczny - Mikrofon
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
przewód sygnałowy, liniowy
przewód sygnałowy, liniowy

Przewód przeznaczony do przesyłania sygnału liniowego. Zwykle wyposażony we wtyki typu: jack (instrumentalne – symetryczne i niesymetryczne), chinch (w amatorskim audio), dawniej DIN oraz cały katalog złącz wieloparowych (m.in. D‑sub 26 – popularne w połączeniach studyjnych).

side‑fill
side‑fill

Monitorowe (odsłuchowe) zestawy głośnikowegłośnikgłośnikowe, umieszczone na bokach sceny, w kulisach, które służą artystom do odsłuchu instrumentów, muzyki czy efektów dźwiękowych.

R1ezXTt57kKpg
Side‑fill
Źródło: https://www.pexels.com/, domena publiczna.
statyw
statyw

Konstrukcja mechaniczna służąca do montażu zestawów głośnikowychgłośnikgłośnikowych, mikrofonówmikrofonmikrofonów.

Ra5MRTCBZinHQ
Statyw
Źródło: https://www.freepik.com/, domena publiczna.
subwoofer
subwoofer

Dodatkowy głośnikgłośnikgłośnik superniskotonowy używany w systemachsystem PAsystemach stereo lub wielokanałowych, wykorzystywany do odtwarzania dźwiękówdźwiękdźwięków o niskich częstotliwościachczęstotliwośćczęstotliwościach (20‑250 Hz). W systemachsystem PAsystemach nagłośnieniowych, studyjnych i odsłuchowych górna granica podziału pasma nie przekracza zazwyczaj 100‑160 Hz.

R12xQ3rJhlwJ8
Subwoofer
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
sygnał liniowy
sygnał liniowy

Sygnał elektryczny odwzorowujący przebieg amplitudyamplitudaamplitudy drgań fali akustycznejfala dźwiękowafali akustycznej. Sygnał liniowy ma wartość około jednego wolta, co oznacza, że jego poziom jest około 1000 razy wyższy w porównaniu do sygnału mikrofonowego. Sygnał liniowy jest przesyłany z przedwzmacniacza do wzmacniaczawzmacniacz mocywzmacniacza, który następnie zasila głośnikigłośnikgłośniki.

system PA
system PA

Skrót od ang. Public Address, co oznacza system adresowany publicznie. To system nagłośnieniowy służący do wzmacniania sygnałusygnał liniowysygnału dźwiękowego w celu propagacji go wśród większej grupy osób.

system aktywny
system aktywny

Inaczej system czynny. To zestawy głośnikowegłośnikgłośnikowe z wbudowanymi wzmacniaczami mocywzmacniacz mocywzmacniaczami mocy.

system pasywny
system pasywny

Inaczej system bierny. To zestawy głośnikowegłośnikgłośnikowe bez wzmacniaczy mocywzmacniacz mocywzmacniaczy mocy. Do ich zasilania są potrzebne wzmacniaczewzmacniacz mocywzmacniacze zewnętrzne.

system wyrównywany liniowo
system wyrównywany liniowo

Inaczej system line‑array. System nagłośnieniowy wyrównany liniowo, czyli wszystkie jego elementy są ze sobą tak zestawione, że tworzą jedno, spójne pod względem częstotliwościowymczęstotliwośćczęstotliwościowym i fazowym, źródłoźródło dźwiękuźródło dźwiękudźwiękdźwięku.

system tubowy
system tubowy

System składający się z głośnikagłośnikgłośnika szerokopasmowego zamkniętego w obudowie oraz oddzielnego głośnikagłośnikgłośnika wysokotonowego zamontowanego w tubie pełniącej rolę falowodufalowód akustycznyfalowodu i roztrąbu, czyli wykorzystując zasadę budowy instrumentów dętych. Obecnie są raczej nieużywane, choć spotyka się takie rozwiązania w nowoczesnych, audiofilskich sprzętach hi‑fi oraz hi‑end.

szum
szum

DźwiękdźwiękDźwięk zawierający wszystkie tony składowe. W zależności od rozkładu amplitudyamplitudaamplitudy tonów składowych wyróżniamy szum biały, różowy i czerwony.

trioda
trioda

Pierwsza lampa wzmacniająca, opracowana na podstawie wynalazku lampy elektronowejlampa elektronowalampy elektronowej Johna Ambrosa Fleminga z 1904 roku.

RNcyniIBpqQsY
Triody napięciowe różnych generacji
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
układ end‑fire
układ end‑fire

Sposób ustawienia zestawów basowychzestaw niskopasmowy (subbasowy)zestawów basowych, czyli kilku zestawów jeden na drugim. Odległość między nimi jest proporcjonalna do wartości opóźnieniaopóźnienie źródła wtórnegoopóźnienia, którą stosuje się do kolejnych zestawów.

RWLsfpzZWoQaY
Układ end‑fire
Źródło: domena publiczna.
wzmacniacz mocy
wzmacniacz mocy

Urządzenie odpowiadające za poziom natężenia dźwiękudźwiękdźwięku.

RsfsaPN3Al9Oh
wzmacniacz mocy
Źródło: https://de.wikipedia.org, domena publiczna.
zestaw niskopasmowy (subbasowy)
zestaw niskopasmowy (subbasowy)

To zestaw składający się z głośnikówgłośnikgłośników niskotonowych w obudowie. Na ogół są stawiane na ziemi lub rzadziej podwieszane wraz z modułami szerokopasmowymi. Są stosowane jako uzupełnienie dolnego pasma dla zestawów szeroko- i wysokopasmowych. W ich paśmie od około 20‑30 do 100‑120 Hz jest emitowana główna energia instrumentów basowych, czyli bębna centralnegobęben centralnybębna centralnego zestawu perkusyjnego, gitary basowej itp.

zwrotnica
zwrotnica

To układ, który dzieli pasmo akustyczne na kilka węższych pasm, odtwarzanych przez odpowiedni głośnikgłośnikgłośnik, na ogół wysokotonowy i nisko‑średniotonowy w kolumnach dwudrożnych albo nisko-, średnio- i wysokotonowy w kolumnach trójdrożnych.

źródło dźwięku
źródło dźwięku

Oznacza ośrodek emitujący drgania, które wywołują falę akustycznąfala dźwiękowafalę akustyczną; w wymiarze ludzkiej percepcji są to drgania wywołujące wrażenia słuchowe.