E-materiały do kształcenia zawodowego

E‑book do e‑materiału Eksploatacja pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

MTL.02. - Eksploatacja maszyn i urządzeń odlewniczych – Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812107, Technik odlewnik 311705

bg‑cyan

Budowa i użytkowanie pieców odlewniczych oraz maszyn i urządzeń do przygotowania wsadu

E‑BOOK

1

Spis treści

Słownik pojęć

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
absorpcja
absorpcja

proces chemiczny, polegający na pochłanianiu substancji gazowej całą objętością substancji ciekłej lub stałej

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

dozownik
dozownik

urządzenie do równomiernego wprowadzania w jednostce czasu określonych ilości surowca do urządzenia produkcyjnego

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

elektrody grafitowe
elektrody grafitowe

używane są w łukowych piecach elektrycznych stosowanych w metalurgii i odlewnictwie do produkcji staliwa, żelazostopów i żeliwa. Elektrody grafitowe charakteryzują się niską opornością elektryczną, wysoką wytrzymałością mechaniczną, niską zawartością popiołu, oraz dużą odpornością na występujące w procesie zmiany temperatury. Zużycie elektrod zależy głównie od parametrów pieca, rodzaju topionego materiału, temperatury oraz czasu trwania procesu

Zasady przeprowadzania codziennej obsługi pieców odlewniczych, maszyn i urzadzeńDECPsKv4Zasady przeprowadzania codziennej obsługi pieców odlewniczych, maszyn i urzadzeń

elektron
elektron

jest to element składowy atomu, posiadający ujemny ładunek elektryczny

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

gąska
gąska

półwyrób uzyskany przez odlanie ciekłego stopu do form o pryzmatycznym kształcie, o znormalizowanych wymiarach i dużej swobodnej powierzchni krzepnięcia, przeznaczony do powtórnego przetapiania

R1V6GsjpB4Mc2
Gąski
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

indukcja pola magnetycznego
indukcja pola magnetycznego

wytwarzanie pola magnetycznego, które otacza przewodniki, przez które płynie prąd

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych

induktor
induktor

to substancja chemiczna lub proces fizyczny, który rozpoczyna lub przyspiesza przebieg reakcji chemicznej. W przeciwieństwie do katalizatora, który zachowuje się podobnie, inicjator zużywa się trwale w trakcie reakcji i nie jest odzyskiwany

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczychDnE6NboOjBudowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczych

kadź
kadź

zbiornik używany do transportu ciekłego metalu

RG4lAyFYXWgAg
Kadź
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczychDnE6NboOjBudowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczych

Zasady przeprowadzania codziennej obsługi pieców odlewniczych, maszyn i urzadzeńDECPsKv4Zasady przeprowadzania codziennej obsługi pieców odlewniczych, maszyn i urzadzeń

koks
koks

materiał wsadowy do żeliwiaków, paliwo uzyskiwane w koksownikach przez proces koksowania węgla kamiennego w piecu koksowniczym z ograniczonym dostępem tlenu

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych

łuk elektryczny
łuk elektryczny

nazywany inaczej przeskokiem elektrycznym, wyładowanie elektryczne prądu o wysokim natężeniu w ciśnieniu atmosferycznym lub wyższym. Charakteryzuje go mały opór wewnętrzny. Wyładowanie zachodzi między dwoma elektrodami z materiału przewodzącego

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych

materiał ogniotrwały
materiał ogniotrwały

materiał najczęściej ceramiczny, który po przekroczeniu odpowiednio wysokiej temperatury mięknie. Wykorzystywane one są do wytwarzania obudów

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych Budowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczychDnE6NboOjBudowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczych Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowejDnE6NboOjZasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

materiał żużlotwórczy
materiał żużlotwórczy

jako materiały żużlotwórcze stosuje się: wapno palone, dolomit palony i surowy oraz fluoryt, natomiast w charakterze czynnika schładzającego kąpiel metalową stosuje się dodatki świeżące i żużlotwórcze takie jak : ruda żelaza, wapno i dolomit

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowejDnE6NboOjZasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

masa formierska
masa formierska

mieszanina różnych materiałów formierskich dobrana w odpowiedniej proporcji. W technologii istnieją takie technologie, w których rozróżnia się masy jednoskładnikowe

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowejDnE6NboOjZasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

modyfikator
modyfikator

pierwiastek, bądź związki lub stopy chemiczne dodawane do ciekłego metalu w celu rozdrobnienia ziaren. Możemy podzielić je na hamujące wzrost kryształów, podkładkotwórcze oraz zmniejszające napięcie powierzchniowe i kąt zwilżania

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

odlew
odlew

jest to produkt który powstaje w wyniku wypełnienia formy roztopionym surowcem który po zakrzepnięciu zachowuje kształt formy

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

piec odlewniczy
piec odlewniczy

piec służący do topienia i ewentualnie uszlachetnienia ciekłych metali i stopów. Mogą być ogrzewane paliwem stałym, ciekłym, gazowym lub zasilane energią elektryczną

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych Zasady przeprowadzania codziennej obsługi pieców odlewniczych, maszyn i urzadzeńDECPsKv4Zasady przeprowadzania codziennej obsługi pieców odlewniczych, maszyn i urzadzeń Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowejDnE6NboOjZasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

przenośnik
przenośnik

jest to środek transportu bilansowego o ograniczonym zasięgu i ruchu ciągłym, służący do przemieszczania materiałów w stanie sypkim luzem lub w postaci ładunków jednostkowych, wzdłuż ściśle określonej trasy

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

rynny ślizgowe
rynny ślizgowe

urządzenie wykorzystujące siłę grawitacji oraz odpowiednio przygotowaną powierzchnię nadającą poślizg do transportowania materiałów

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

rynny wibracyjne
rynny wibracyjne

rynny wyposażone w urządzenie wibracyjne umożliwiające przesuwanie się materiału po rynnie

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

ulepszanie cieplne
ulepszanie cieplne

proces obróbki cieplnej łączący operację hartowania z wysokim odpuszczaniem, mająca na celu nadanie odpowiednio wysokich właściwości wytrzymałościowo - plastyczne

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

układ kartezjański
układ kartezjański

prostoliniowy układ współrzędnych, składający się z dwóch prostopadłych do siebie osi

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

utlenianie
utlenianie

proces chemiczny, który powoduje przechodzenie pierwiastka chemicznego z niższego na wyższy stopień utlenienia, co powiązane jest z oddaniem elektronów

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

utleniacz
utleniacz

to związek chemiczny lub pierwiastek, który przyjmuje elektrony, powodując zmiane stopnia utlenienia pierwiastków

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

sieć krystaliczna
sieć krystaliczna

ułożenie atomów lub cząsteczek w ciele stałym, które w metalach ułożone się w narożach komórek elementarnych Bravaise’a

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

stop
stop

mieszanina jednego lub większej ilości pierwiastków z metalem, który zmienia jego właściwości

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych Budowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczychDnE6NboOjBudowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczych Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowejDnE6NboOjZasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

szkło bezodpryskowe
szkło bezodpryskowe

nazywane szkłem bezpiecznym, które przy rozbiciu lub pęknięciu rozpada się na kawałki o zaokrąglonych krawędziach

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowejDnE6NboOjZasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

staliwo
staliwo

stop żelaza z węglem (teoretycznie do 2.1% zawartości węgla), który przyjmuje kształt wnęki formy. Staliwo nie jest poddane obróbce plastycznej, w przeciwieństwie do stali

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych Budowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczychDnE6NboOjBudowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczych

stal
stal

stop żelaza z węglem (teoretycznie do 2.1% zawartości węgla), który przyjmuje nadany mu kształt podczas obróbki plastycznej

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych Budowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczychDnE6NboOjBudowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczych

surówka odlewnicza
surówka odlewnicza

podstawowy materiał wsadowy stopów żelaza z węglem, powstały w procesie wielkopiecowym

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

sferoidyzacja
sferoidyzacja

zabieg metalurgiczny polegający na wprowadzeniu do ciekłego metalu niewielkiej ilości określonych substancji tzw. sferoidyzatorów np. Mg, Ce, prowadzących do wydzielenia się grafitu w postaci kulkowej

R5sUqIVwStiFb
Żeliwo sferoidalne
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczychDnE6NboOjBudowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczych

topnik
topnik

materiał wsadowy, który przyśpiesza proces topienia metalu w piecu

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowejDnE6NboOjZasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

wózek transportowy
wózek transportowy

jest to środek transportu jezdniowego lub szynowego o ruchu przerywanym i ograniczonym zasięgu, służący do przemieszczania poziomego i pionowego ładunków pojedynczych bądź łączony w jednostki ładunkowe oraz materiałów sypkich umieszczonych w odpowiednich pojemnikach

R1CULQH4CcmN9
Załadowane wózki transportowe
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

wtrącenia niemetaliczne
wtrącenia niemetaliczne

zanieczyszczenia stałe lub gazowe w ciekłym metalu

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczychDnE6NboOjBudowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczych

wsad
wsad

materiały, które używane są do otrzymywania ciekłego metalu o żądanym składzie chemicznym

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowejDnE6NboOjZasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

waga mechaniczna
waga mechaniczna

waga wykorzystująca grawitację w celu odczytu masy wykorzystująca system połączonych dźwigni

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

waga elektroniczna
waga elektroniczna

waga wykorzystująca zmianę przepływu prądu w czujnikach pod wpływem nacisku

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

złom obcy
złom obcy

materiał wsadowy pochodzący spoza miejsca ponownej przeróbki

R1JKnq96gO16D
Złom obcy
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

złom obiegowy
złom obiegowy

materiał wsadowy, skierowany z oddziałów wybijania i wykańczania do ponownego wykorzystania

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

zgar
zgar

bezzwrotna strata, rozumiana przez obniżenie zawartości niektórych składników stopowych w ciekłym metalu

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych

żelazostopy
żelazostopy

materiał wsadowy, dodatek do stopów żelaza z węglem dodawany w celu uzupełniania składu chemicznego o dany pierwiastek

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

żeliwo
żeliwo

stop żelaza z węglem oraz innymi składnikami stopowymi takimi jak: krzem, mangan, siarka i fosfor oraz w przypadku żeliwa stopowego: chrom, nikiel, wanad i aluminium, krystalizujący z wydzieleniami eutektyki:

  • grafitowej (grafik),

  • węglikowej (cementyt FeIndeks dolny 3C),

  • węglikowej + grafitowej.

Według obowiązującej normy żeliwo definiuje się jako tworzywo, którego głównym składnikiem jest żelazo i w którym zawartość węgla przekracza 2% (obecność dużych zawartości składników węglikotwórczych może zmienić podaną zawartość węgla)

R9HNYbK3w0zyD
Przykładowa mikrostruktura żeliwa szarego zwykłego
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych

żurawie
żurawie

stanowią pod względem częstotliwości zastosowania drugą po suwnicach grupę dźwignic. Obsługują one przestrzeń w kształcie walca o wysokości równej podnoszenia promienia, czyli równej wysięgowi

Przebieg procesów przygotowania i topienia wsaduD1CuwsWxvPrzebieg procesów przygotowania i topienia wsadu

żużel
żużel

żużel naturalny zawiera związki wydzielające się z ciekłego metalu. Pochodzą one z zanieczyszczeń niemetalicznych wsadu, reakcji chemicznych, procesów fizycznych powiązanych z rafinacją, a także reakcjami między stopem, żużlem oraz wyłożeniem pieca .
Żużle syntetyczne - mają zastosowanie w celu inicjacji procesów rafinacyjnych, wykorzystuje się je także w celu odizolowania ciekłego metalu od wpływu warunków atmosferycznych

RSGh2M3YXXki1
Pojemnik z żużlem
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RvKZkFAiX3v0D
Rozgrzany żużel
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczychDnE6NboOjBudowa, sposób działania i zasady użytkowania kadzi odlewniczych Zasady przeprowadzania codziennej obsługi pieców odlewniczych, maszyn i urzadzeńDECPsKv4Zasady przeprowadzania codziennej obsługi pieców odlewniczych, maszyn i urzadzeń Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowejDnE6NboOjZasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

żeliwiak
żeliwiak

jest to piec szybowy, w który metal (żeliwo) znajduje się w bezpośrednim kontakcie z paliwem, którym najczęściej jest koks, a także z produktami spalania i zgazowywania

R1Je3pzAHKKm1
Schemat żeliwiaka
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych

żelbet
żelbet

kompozyt strukturalny, w którego skład wchodzi wzmocniony beton oraz stalowe pręty, bądź jednego elementu zwanego wstawką

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowychD1AoUI59sBudowa, sposób działania i zasady użytkowania maszyn i urządzeń do przygotowania materiałów wsadowych

wymurówka
wymurówka

stanowi wypełnienie przestrzeni między obudową zewnętrzną a wkładem wewnętrznym pieca. Jest to warstwa materiału izolacyjnego, która ma na celu zatrzymywanie ciepła w piecu oraz zapobieganie jego ucieczce na zewnątrz. Wymurówki mogą być wykonane z różnych materiałów izolacyjnych, takich jak ceramika, kamień sztuczny, włókno mineralne, klinkier, szamot i kondur.

RnxOUoZUhHBf9
Piec odlewniczy z wymurówką
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczychD18W4VzU9Budowa, sposób działania i zasady użytkowania pieców odlewniczych

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne