przystosowanie; cecha budowy, funkcjonowania organizmu lub zachowania zwiększająca szansę przetrwania w określonych warunkach środowiskowych

ekologiczna forma przeciwnego oddziaływania co najmniej dwóch czynników ekologicznych na populację lub osobnika, polegająca na wzajemnym osłabianiu lub zwalczaniu danego czynnika

organizm o wąskiej tolerancji ekologicznej, wrażliwy na nadmiar lub brak określonego składnika w siedlisku lub zdolny do akumulowania substancji toksycznej; bioindykatory wykorzystywane są do oznaczania stopnia zanieczyszczenia powietrza, wody lub zawartości różnych substancji w glebie

masa materii organicznej wchodząca w skład organizmu; także masa wszystkich roślin i/lub zwierząt występujących na określonej powierzchni

skrócone, twarde, ostro zakończone pędy pełniące funkcję obronną

określone warunki środowiska mające wpływ na rozwój i rozmieszczenie organizmów; podlegają ciągłej zmianie

organizmy (głównie grzyby i bakterie) odżywiające się martwą materią organiczną i rozkładające ją do związków nieorganicznych

prosty związek nieorganiczny o wzorze SOIndeks dolny 2₂; emitowany do atmosfery podczas spalania paliw zawierających siarkę; największym źródłem emisji SOIndeks dolny 2₂ do atmosfery jest spalanie paliw kopalnych przez elektrownie i inne zakłady przemysłowe

zdolność niektórych zwierząt do ustalania położenia otaczających je przedmiotów dzięki echu wydawanych przez siebie ultradźwięków

(gr. oíkos – mieszkanie; sýstēma – zestawienie) układ ekologiczny, który składa się z zespołów organizmów (biocenoza) funkcjonujących w harmonii i równowadze ze środowiskiem, czyli biotopem, w którym zachodzi przepływ energii i obieg materii

białko lub cząsteczka RNA o zdolności do przyspieszenia przebiegu reakcji chemicznej

synteza związków organicznych ze związków prostych (dwutlenku węgla i wody) przy udziale energii pochodzącej ze światła słonecznego

komórka rozrodcza męska lub żeńska o zredukowanej do połowy liczbie chromosomów w stosunku do innych komórek ciała

zespół osobników o podobnej budowie, wspólnym pochodzeniu, mogących się swobodnie krzyżować, dając płodne potomstwo

sposób obrony biernej polegający na dostosowaniu barwy ciała i jego kształtu do otoczenia

u roślin wytwory skórki służące do obrony przed roślinożercami

nieantagonistyczna forma współżycia między organizmami należącymi do różnych gatunków, w której jeden z organizmów odnosi korzyść, drugi natomiast nie ponosi ani strat, ani korzyści

antagonistyczne oddziaływanie między populacjami różnych gatunków; polega na tym, że populacje o podobnych wymaganiach współzawodniczą ze sobą o dostęp do tego samego zasobu środowiska, np. pokarmu lub światła

antagonistyczne oddziaływanie między osobnikami jednego gatunku; sposród zwykle bardzo licznego potomstwa jednego osobnika pozwala zachować przy życiu tylko kilka osobników najlepiej przystosowanych do środowiska; u wielu ptaków i ssaków konkurencja wewnątrzgatunkowa o dostęp do samic sprawia, że rozmnażają się tylko najsilniejsze i najzdrowsze samce

organizmy cudzożywne odżywiające się pokarmem roślinnym (roślinożercy – konsumenci I rzędu) lub pokarmem mięsnym (mięsożercy – konsumenci dalszych rzędów)

szereg organizmów, z których każdy stanowi pożywienie następnego

mutualistyczna zależność między grzybami a roślinami naczyniowymi; grzyb dostarcza wodę i związki mineralne, a rośliny pokarm

nieantagonistyczna forma współżycia między organizmami należącymi do różnych gatunków, przynosząca korzyści każdemu z tych gatunków i konieczna dla ich przetrwania

rodzaj zależności międzygatunkowych polegających na tym, że żadna ze stron (populacji) nie ponosi szkody na skutek wzajemnych oddziaływań.

krążenie materii w glebie, wodzie i powietrzu z udziałem producentów, konsumentów i destruentów; pierwiastki pobrane ze środowiska nieożywionego i włączone w skład żywej materii wracają do niego po przejściu przez łańcuchy troficzne i mogą być wykorzystane ponownie

przystosowanie obronne przejawiające się w budowie ciała: maskujący kształt lub ubarwienie, ubarwienie informujące o obecności drażniących substancji, posiadanie twardego pancerza lub kolców, zastyganie w nieruchomej pozycji

reakcja na zagrożenie, polegająca na ucieczce lub ataku bądź wydzielaniu nieprzyjemnych i odstraszających substancji

wieloetapowy proces, w którym podczas tlenowego rozkładu związków organicznych następuje uwalnianie energii; energia ta jest następnie wykorzystywana do procesów życiowych

zakres wartości danego czynnika, w którym organizm ma największe szanse przeżycia i wydania potomstwa

drobne organizmy roślinne, zwierzęce i protisty unoszące się biernie w oceanach, morzach i wodach słodkich

wielokomórkowe ciało niezróżnicowane w budowie zewnętrznej na organy: korzeń, łodygę i liście, a w budowie wewnętrznej – na tkanki

organizmy samożywne; przekształcają energię świetlną lub chemiczną na energię wiązań chemicznych (ATP) w procesie foto- lub chemosyntezy; są podstawą większości łańcuchów pokarmowych

grupa osobników tego samego gatunku żyjących równocześnie w określonym środowisku lub obszarze i krzyżujących się między sobą; osobniki te wzajemnie na siebie oddziałują; interakcje ekologiczne i rozrodcze między osobnikami w jednej populacji są częstsze niż interakcje z osobnikami innych populacji tego samego gatunku

grupy organizmów pełniących podobną funkcję w łańcuchu pokarmowym; producenci, konsumenci i destruenci

nieantagonistyczna forma relacji między organizmami należącymi do różnych gatunków, w której oba organizmy odnoszą korzyści; protokooperacja nie jest konieczna do przeżycia uczestniczących w niej osobników

sytuacja, w której liczebność populacji przekracza pojemność środowiska danej niszy ekologicznej

ssaki parzystokopytne, roślinożerne, o czterokomorowym żołądku, w którym odbywa się trawienie celulozy z wykorzystaniem symbiotycznych mikroorganizmów

fragment biosfery, w którym osobnik lub grupa organizmów może przebywać stale lub tymczasowo

bakterie zdolne do prowadzenia fotosyntezy

skala, za pomocą której – poprzez obserwację typów i wielkości plech porostów występujących w danym miejscu – można ocenić stężenie SOIndeks dolny 2₂ w powietrzu; wyróżnia się siedem stref zasiedlanych przez porosty o różnej wrażliwości na SOIndeks dolny 2₂

ogół elementów nieożywionych i ożywionych, zarówno naturalnych, jak i powstałych w wyniku działalności człowieka, występujących na określonym obszarze, a także ich wzajemne powiązania, oddziaływania i zależności

zdolność adaptacji organizmów do zmieniających się czynników abiotycznych

ogół procesów fizjologicznych organizmu, m.in. wzrost i rozwój

przedział wartości oddziałującego czynnika środowiska, w którym organizm jest zdolny do pełnienia funkcji życiowych

gromada eukariotycznych, jednokomórkowych, kolonijnych albo wielokomórkowych organizmów roślinnych zdolnych do fotosyntezy