R1LbUUbwNkBXM
Ilustracja przedstawia czarne słuchawki nauszne na tle białego, drewnianego blatu. Ich czarny, długi kabel jest przeprowadzony tak, że tworzy trzy linie wszerz ilustracji.

Słucham świadomie

Fotografia przedstawiająca słuchawki, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Fotografia przedstawiająca słuchawki, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Ernest Hemingway [czytaj: ernest hemingłej]
Ernest Hemingway [czytaj: ernest hemingłej] Świadome słuchanie: czy wiesz, że możesz je traktować jako akt hojności?

Lubię słuchać. Nauczyłem się wiele od uważnego słuchania. Większość ludzi nigdy nie słucha.

cyt1 Źródło: Ernest Hemingway [czytaj: ernest hemingłej], Pedro González Núñez [czytaj: pedro nuniez], Świadome słuchanie: czy wiesz, że możesz je traktować jako akt hojności?, dostępny w internecie: https://pieknoumyslu.com/swiadome-sluchanie-czy-wiesz-ze-mozesz-je-traktowac-jako-akt-hojnosci/ [dostęp 21.03.2023].

Słuchanie, a słyszenie muzyki to dwie różne sprawy. W dzisiejszym świecie odbieramy codziennie wiele bodźców dźwiękowych, które do nas docierają, ale nie zawsze pozostawiają ślad.

By zapamiętać muzykę, poczuć jej wartość i zachwycić się jej brzmieniem, warto znaleźć sobie właściwy sposób do jej pojmowania i świadomego odbioru całokształtu muzyki.

W przygotowanym poniżej materiale znajdują się propozycje świadomego odbierania muzyki m.in poprzez przykłady nagrań wraz z opisem utworów, które zaktywizują wiele elementów naszej percepcji.

Pomogą nam w tym zapisy partyturPartyturapartytur do gry na instrumentach również z wykorzystaniem tych stworzonych własnoręcznie.

Dalej dość pomocne będą filmy instruktażowe wraz z podświetlanymi nutami, które pomogą zaktywizować proces lepszego zapamiętywania i uświadomienia sobie muzyki. Kolejnym krokiem w czynnym uczestnictwie muzycznym będzie zwrócenie uwagi na poszczególne grupy instrumentów i wprowadzenie Was do krainy tańca. Będzie to pomocne w przyswojeniu wiedzy z zakresu rytmiki, dzieląc ją na dwa rodzaje: swobodną i taneczną z wyraźnymi akcentami metrycznymi. Oprócz zadań i ćwiczeń, które sprawdzą wiedzę znajdziemy również animację, przedstawiającą analizę elementów dzieła muzycznego, symultaniczną z brzmieniem utworu.

Nauczysz się
  • podstaw aktywnego słuchania muzyki metodą Batii Strauss [czytaj: batii sztraus],

  • analizować elementy dzieła muzycznego,

  • wiadomości na temat rytmiki i dwóch jej odmian: rytmiki swobodnej i tanecznej.

Muzyka i jej oddziaływanie

W codzienności nie zdajemy sobie sprawy z tego, że wiele rzeczy słyszymy, ale nie słuchamy. Ktoś bowiem coś do nas mówi, przekazuje informacje, wiadomości, ale nie zastanawiamy się, ile w tym słuchaniu jest tego co zapamiętamy i utrwalimy w naszej głowie. Słuchanie, a słyszenie to jednak dwie zupełnie różne sprawy. Zanim nabierze się świadomości słuchania chociażby wybranej muzyki czy otaczających nas zewsząd dźwięków, wiele czasu upłynie na odbieraniu bodźców w sposób zupełnie mimowolny. Muzyka wywołuje różne reakcje emocjonalne u odbiorców. Jednych aktywizuje do działania, innych inspiruje, jeszcze innym pozwala zrelaksować się. Biorąc pod uwagę tak wiele reakcji należy mieć na uwadze to, że każdy może inaczej odbierać i rozumieć ten sam utwór muzyczny.

Wrażliwość muzyczna

Pobudzanie wyobraźni to sposób na sprawdzenie tak ważnej w świadomym słuchaniu wrażliwości muzycznej. Przygotowane ćwiczenia dla dzieci mogą przybierać kilka najprostszych postaci. Są to przykładowo zasłyszane dźwięki, które dzieci wyobrażają sobie i naśladują czynnościami wykonywane przez ludzi czy zwierzęta. Kolejnym sposobem pobudzania wrażliwości muzycznej jest ilustrowanie zdarzeń za pomocą dźwięków. W takich ćwiczeniach powinno się wykorzystywać nie tylko śpiew, elementy tańca i proste instrumenty, ale także wszelkie naturalne odgłosy i szumy.

Poszukiwanie skojarzeń związanych z muzyką, a konkretnie z instrumentami będzie tematem pierwszego filmu.

Polecenie 1

Przygotujcie swoje ciało, instrumenty i rekwizyty do aktywnego słuchaniaAktywne słuchanie muzykiaktywnego słuchania zaprezentowanych przykładów muzycznych.

RQsB38g0ps8gf
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Aktywne słuchanie muzyki”.
Polecenie 2

Przygotuj plakat lub zestaw rysunków, który mógłby zostać wykorzystany jako element pomocniczy podczas zajęć z aktywnego słuchania muzyki do wybranego przez Ciebie utworu. Możesz zilustrować kolejność używanych instrumentów, sposób poruszania się do muzyki lub przykładowe użycie rekwizytów.

Polecenie 2

Wysłuchaj raz jeszcze utworu. Przygotujcie w małych grupach plakat do utworu zaprezentowanego poniżej.

RyUx7tjjHUS6c
Utwór pod tytułem „Marsz ołowianych żołnierzyków” z baletu „Dziadek do Orzechów” autorstwa Piotra Czajkowskiego w wykonaniu Bolshoi Symphony Orchestra. Fragment trwający 37 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na orkiestrę symfoniczną. Utwór jest wykonywany w niezbyt szybkim tempie i ma bardzo żywe, uroczyste oraz pogodne brzmienie. Kompozycja ma też charakterystyczny, marszowy rytm.
Polecenie 3

Odpowiedz na pytanie. Czy do aktywnego słuchania muzyki zalicza się także granie na instrumentach? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RRo4LHjbZ4wbv
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4

Odpowiedz na pytanie. Jakie elementy dzieła muzycznego można poznać metodą aktywnego słuchania? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1DHL1oLxRVCy
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Metoda aktywnego słuchania Batti Strauss [czytaj: bati sztrałs]

Nauka analizowania utworu nie zawsze kojarzona jest ze zwykłym słuchaniem piosenek, utworów muzycznych czy wykonań ulubionych grup. Przenieśmy się na chwilę w krainę muzyki klasycznej oraz ludowej różnych narodów. Za chwilę dodamy do niej kilka prostych ruchów, gestów i elementów rytmikiRytmikarytmiki i zobaczymy czy poprawi nam się nasz proces zapamiętywania tego typu muzyki? Podstawą tej trudnej sztuki będzie zabawa, w której najważniejszym elementem będzie ruch i gra na bardzo prostych instrumentach perkusyjnych. Zobaczymy również czy praca zespołowa pomoże nam w tym dziele…

W taki sposób poznamy różne elementy dzieła muzycznego, będziemy mogli je nazwać i podzielić na: rytm, formę, zróżnicowane tempo, a także dynamikękolorystykę brzmieniową.

W jaki sposób można to zilustrować, pomoże nam w tym narzędzie w postaci przygotowanej animacji.

R4O4RQf8fQDUA
Animacja przedstawia analizę elementów dzieła muzycznego.
Polecenie 5

Odpowiedz na pytanie. Jak nazywa się przyrząd służący do mierzenia tempa utworu muzycznego. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RAmBkm4h3hBT3
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 6

Odpowiedz na pytanie. Które z dzieł uchodzi za pokaz wachlarza dynamicznego rozpostartego na przestrzeni jednego utworu muzycznego - to jest ukazuje dynamikę od piano pianissimo do forte fortessimo. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RDzXG40iRyEuh
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 7

Wyjaśnij krótko pojęcie „kolorystyki” w utworze. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1U1BufIxthe4
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Rodzaje rytmiki w muzyce

R1NOrFqr35mGh
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Rytmika swobodna i rytmika taneczna.
Polecenie 8

Wyjaśnij krótko pojęcie „rytmika”. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RJvJn9k1xhMQF
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 9

Odpowiedz na pytanie. Czym jest metrum? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1BxEqr21k7RA
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 10

Podaj przykład dzieła, w którym metrum nie jest możliwe do ustalenia, ponieważ to wykonawca sam ustala jak wykonuje utwór. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RBr5EM4y56GX5
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Taniec, elementy dramy i pantomima mają dużo cech wspólnych z częścią muzyki, zajmującą się rytmem i rytmiką. Biorąc pod uwagę uporządkowanie. rytmikę możemy podzielić na:

  • rytmikę swobodną, czyli taką, która jest niezwiązana z określonym metrumMetrummetrum, czym w muzyce wokalnej przejawia się podporządkowaniem akcentom mowy. Najlepszym przykładem zastosowania rytmiki swobodnej są pierwsze zapisy muzyczne, między innymi polski hymn średniowieczny „Bogurodzica”.

  • rytmikę ustaloną, którą łatwo odróżnić od tej pierwszej ze względu na występowanie w niej określonych i stałych jednostek rytmicznych. W przypadku takiej rytmiki akcenty przypadają na ogół regularnie i przypisujemy jej konkretnemu metrum.

RY3VqM9C0qN9r
Fotografia przedstawiająca dzieci uczące się chodzić w rytm taktów, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Fotografia przedstawiająca dzieci uczące się chodzić w rytm taktów, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Jeszcze innym, dość ciekawym podziałem rytmiki jest rozbicie jej ze względu na charakter. Z tego powodu rozróżniać będziemy:

  • rytmikę marszową, zwykle przypisaną do jej marszowych kroków i drugi rodzaj - bardziej nas interesujący, a mianowicie:

  • rytmikę taneczną, która posiada schematy rytmiczne oparte na charakterystycznych cechach różnych tańców np. krakowiaka czy mazura.

Rozpoznaj metrum w muzyce

Słyszysz utwór, czasami go rozpoznajesz, wydaje Ci się znajomy?

Jeśli wysłuchane przykłady muzyczne nadają się do tańca to z pewnością kolejnym zadaniem będzie ustalenie jego metrum, czyli na ile go liczymy? Na dwa, na trzy, na cztery czy może jest rytmiczne wyczucie metrum trudniejsze do odgadnięcia?

W materiale poniżej znajdują się przykłady utworów podzielone na różne rodzaje metrum. Ten zestaw służy do rozpoznawania ze słuchu metrum tych kompozycji. Są to możliwie najbardziej różnorodne przykłady począwszy od muzyki klasycznej do muzyki rozrywkowej.

RNO8wZI9KGrUD
Utwór „Badinerie” z Orkiestrowej Suity Nr 2 autorstwa Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu The English Concert oraz Trevora Pinnock'a. Fragment trwający 1 minutę i 33 sekundy. Kompozycja jest instrumentalna, wykonywana przez orkiestrę symfoniczną oraz flet w roli instrumentu solowego. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, zawiera bardzo charakterystyczny z uwagi na skomplikowanie główny motyw. Nastrój utworu jest typowy dla muzyki baroku: dostojny, majestatyczny, bardzo elegancki.
Polecenie 11
R1VW2tSsiJ21o
Jak rozpoznać metrum parzyste, czyli dwudzielne? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 11

W jakim metrum napisany jest utwór?

R1XvulWNHNhGu
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RXoWxgHkOulpI
Utwór pod tytułem „Lato, lato, lato czeka” z muzyką autorstwa Haliny Kunickiej oraz tekstem autorstwa Ludwika Jerzego Kerna w wykonaniu Haliny Kunickiej wraz z zespołem. Fragment trwający 39 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, przeznaczona na głos damski w akompaniamencie big‑bandu (orkiestry jazzowej). Utwór jest wykonywany w dość szybkim tempie i ma bardzo charakterystyczne, swingowe brzmienie oraz wesoły, pogodny i żywy charakter. Tekst kompozycji jest śpiewany w języku polskim.
Polecenie 12
R1WXnVXUqtVZ1
Jak rozpoznać metrum nieparzyste, czyli trójdzielne? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 12

W jakim metrum napisany jest utwór?

R7s62lSeqbu6x
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 13

W jakim metrum napisany jest utwór?

RZKX6Hc0VP2Y9
Partytura do utworu „Czerwone jabłuszko”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Partytura do utworu „Czerwone jabłuszko”, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R15L5BMvfuJL0
Partytura do utworu „Czerwone jabłuszko”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Partytura do utworu „Czerwone jabłuszko”, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1dtOFsbrQmOp
Utwór pod tytułem „Czerwone Jabłuszko”, czyli melodia ludowa nieznanego autorstwa w wykonaniu Kapeli Ludowej Jeżowianie. Utwór trwający 1 minutę i 52 sekundy. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, zawierająca głosy ludzkie w akompaniamencie; przytoczona aranżacja jest wykonywana przez chór kobiecy oraz wiodący głos męski, a następnie kobiecy, w akompaniamencie akordeonu oraz instrumentów ludowych. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie i ma bardzo dynamiczne, nieco nostalgiczne, ale żywe brzmienie.
RzQpnYVPcwo92
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1La1uGDnoy7G
Utwór pod tytułem „Marsz Radeckiego” autorstwa Johanna Straussa w wykonaniu Wiener Johann Strauss Orchester. Fragment trwający 2 minuty. Kompozycja jest przeznaczona na orkiestrę symfoniczną i jest wykonywana w dość szybkim tempie. Utwór ma uroczysty, wesoły, dostojny charakter oraz wzbogacone przez intensywne zastosowanie instrumentów perkusyjnych (przede wszystkim talerzy) brzmienie.
Polecenie 14
R1BMPEjzvjHX5
Jakiej rytmice możemy przypisać konkretne metrum? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 14

W jakim metrum napisany jest utwór?

R1PDyFTvd2OCm
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RCktY3T6EyaSb
Utwór pod tytułem „Piraci z Karaibów” autorstwa Klausa Badelta. Fragment trwający 1 minutę i 27 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, w oryginale przeznaczona na orkiestrę symfoniczną; zamieszczona aranżacja jest wykonywana na fortepianie solo. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest mocno uroczyste, nieco sentymentalne, ale też bardzo majestatyczne, z dramatycznym przebiegiem charakterystycznym dla muzyki filmowej.
Polecenie 15
RSCwTzUmAA9ep
Czym charakteryzuje się metrum złożone regularne, na przykład 4/4 czy 3/8? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 15

W jakim metrum napisany jest utwór?

R1NQ6nwzLsAmD
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 16

W jakim metrum napisany jest utwór?

RdcbmhQ1X4fhB
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu „Take five, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1EVOzaofz2rV
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu Take five, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R6meuTgYZfItH
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu „Take five, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R4QQtcKVANBQ4
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu „Take five, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1JNC5mv6BcXc
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu „Take five, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RKYXtTEdicmZJ
Utwór pod tytułem „Take Five” autorstwa Paula Desmonda. Fragment trwający 1 minutę i 41 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na kwartet jazzowy, składający się z saksofonu altowego, fortepianu, kontrabasu oraz perkusji. W zamieszczonej aranżacji dodatkowo wykorzystywany jest również syntezator. Utwór ma średnio szybkie tempo, bardzo dostojne brzmienie oraz bardzo charakterystyczną melodię, nietypową z uwagi na zastosowane metrum pięć czwartych.
R10CxCxu93S3D
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1YokUTi9RWri
Utwór pod tytułem „Światło księżyca” autorstwa Claude’a Debussy’ego w wykonaniu Latvian Philharmonic Chamber Orchestra. Fragment trwający 1 minutę i 46 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na fortepian solo i jest wykonywana w wolnym tempie. Utwór ma wyjątkowo nostalgiczny, sentymentalny, spokojny charakter. Jest to jedna z najważniejszych kompozycji nurtu impresjonistycznego w muzyce.
Polecenie 17
R1VqE5bynKDLl
Czym charakteryzuje się metrum złożone nieregularne, na przykład 5/4? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 17

W jakim metrum napisany jest utwór?

ReXs4Gl2h4Q53
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1P625HZZQR3n
Utwór pod tytułem „Passacaglia c‑moll BWV 582” autorstwa Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu Petera Hurforda. Fragment trwający 1 minutę i 19 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na organy solo i jest wykonywana w dość szybkim tempie. Utwór ma bardzo dynamiczne, dostojne brzmienie, z bardzo charakterystycznym dla kompozytora wirtuozowskim charakterem.
Polecenie 18
R1bPExHekqm5N
Czym różni się metrum proste od złożonego? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 18

W jakim metrum napisany jest utwór?

R1JRZlP0AGx5h
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Inspiracje muzyczne

Poprzez sztukę i zabawę nauczymy się świadomego słuchania muzyki. Najlepszym sposobem na wyrażenie tego będzie: ekspresja ruchowa- w tym mimika, zabawy ruchowe, taniec z elementami rytmiki, twórczość muzyczna zarówno wokalna, jak i instrumentalna, interpretacja i analiza utworów muzycznych.

Inspiracją muzyczną może być dosłownie każdy utwór.

Wybrane spośród wielu poniższe trzy przykłady zawierają charakterystyczne elementy, na które warto zwrócić uwagę.

  • Pierwszy utwór (Piotr Czajkowski - „Taniec Wieszczki Cukrowej z baletu „Dziadek do orzechów”), zawiera pauzy ćwierćnutowe w akompaniamencie.

  • W drugim przypadku (Johann Strauss [czytaj: johan sztrałs] - Polka „Pizzicato” [czytaj: picikato]) nagraniu utworu towarzyszy partytura do gry na instrumentach. Partytura przeznaczona na co najmniej 3 instrumenty.

  • Ostatni - trzeci utwór (miniatura fortepianowa „Dla Elizy” - Ludwika van Beethovena [czytaj: wan betowena]) warto wysłuchać, a potem wykonać - chociaż fragment - z wykorzystaniem własnoręcznie stworzonego instrumentu strunowego. Ułatwieniem tego wykonania będzie nagranie utworu z towarzyszącym podświetlanym zapisem nutowym.

Dodatkowo warto również wysłuchać bardzo znanej melodii ludowej z Argentyny - równie często wykorzystywanej do stworzenia podobnych partytur.

R11Uleu6CDUpA
Utwór pod tytułem „Fiesta Aimara” autorstwa Mario Rudóna w wykonaniu zespołu Raices Incas. Fragment trwający 1 minutę i 48 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na instrumenty ludowe Indian Ameryki Południowej i jest wykonywana w średnio szybkim tempie. Utwór ma bardzo wesoły, pogodny przebieg, natomiast ludowe instrumenty nadają mu bardzo charakterystycznego brzmienia.

Partytury z nagraniami utworów do aktywnego słuchania muzyki metodą Batii Strauss [czytaj: bati sztrałs]

ROl2qxAHODQHD
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Interaktywna partytura do utworu „Fiesta Aymara”
Polecenie 19

Zaproponuj 2 inne instrumenty, którymi można zastąpić bębenek i tamburyn. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1c1QFSt6yxC7
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 20

Wciel się w rolę choreografa - zastanów się, jak można podzielić grupę, jak rozstawić poszczególne osoby, czy każdy ma mieć instrument. Możesz dodać ruchy, np. klaskanie, pstrykanie palcami, tupanie nogami. Swój pomysł zapisz poniżej.

R1OMXAesBZcd5
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 21

Wsłuchaj się w muzykę. Zamiast używać instrumentów, klaszcz w dłonie, pstrykaj palcami lub wykonuj inne gestodźwięki w rytm muzyki.

R1cSPDSKltbXP
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Interaktywna partytura do utworu „Polka Tritsch Tratsch” autorstwa Johanna Straussa
Polecenie 22

Znajdź jak najwięcej określeń, charakteryzujących utwór „Polka Tritsch Tratsch” [czytaj: polka tricz tracz]. Możesz posługiwać się przymiotnikami. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RL9dci29GS7A4
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 23

Zamiast używać instrumentów wskazanych w animacji, użyj chusty lub wstążki
i poruszaj nią w rytm muzyki. Kiedy melodia zwalnia - wykonuj powolne ruchy,
kiedy przyśpiesza - szybsze.

Polecenie 24

Znajdź koleżankę lub kolegę do pary. Jedna z osób wybiera sobie instrument,
a druga wciela się w rolę dyrygenta. Dyrygent, w odpowiednich momentach utworu, daje sygnał koleżance/koledze do wydobycia dźwięku z instrumentu.

R16ZhNwPdvGSC
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Interaktywna partytura do utworu „Marsz żołnierzy” z baletu "Dziadek do orzechów" autorstwa Piotra Czajkowskiego
Polecenie 25

Jaki inny instrument można wykonać własnoręcznie? Pomyśl, jak i z jakich materiałów można go zrobić. Swój pomysł zapisz poniżej.

RLkPDOuigsWOY
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 26

Który z używanych w tej animacji instrumentów, jest instrumentem kubańskim? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R2PhcKGiDFknZ
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 27

Który z używanych w tej animacji instrumentów można wykonać ze skorupy orzecha i kamyczków? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RDFZjVTqAQ5iM
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 28

Wymień cechy charakterystyczne marszu.

Ru1V2Xrq06Taz
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 28

Wysłuchaj utworu „Marsz żołnierzy” z baletu „Dziadek do orzechów” autorstwa Piotra Czajkowskiego i  wymień cechy, które wskazują, że jest to marsz.

R13rdXT3n9ISX
Utwór pod tytułem „Marsz żołnierzy” z baletu „Dziadek do Orzechów” autorstwa Piotra Czajkowkiego w wykonaniu zespołu Bolshoi Symphony Orchestra pod batutą dyrygenta Alexandra Lazarewa. Utwór trwający 2 minuty i 51 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, wykonywana przez orkiestrę symfoniczną. Utwór jest wykonywany w dość szybkim tempie i ma bardzo eleganckie, marszowe, żywe brzmienie.
R8KZZ0BGa1Eqi
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Podsumowanie

Przyjemność słuchania muzyki jest niewyczerpanym źródłem pozytywnych doznań każdego człowieka. Muzykę możemy wybierać, tworzyć biblioteki muzyczne, playlisty i ustawiać sobie jako ulubione dzwonki w telefonie. Nasze świadome słuchanie jej należy kształtować od najmłodszych lat. Wzbogaca to nas nie tylko wewnętrznie, ale rozwija wiele procesów myślowych, nad którymi w szkolnych latach nie zastanawiamy się długo. Warto jednak częściej oderwać wzrok od ekranu telefonu i zastanowić się skąd płynie dźwięk? Jakiej jest jakości? Czy mogę coś z nim zrobić? Jakie emocje temu towarzyszą lub czy muzyka, którą odbieram rzeczywiście ma tylko ten jeden wymiar?

Ćwiczenia

RMFIxKqkjhLoz1
Ćwiczenie 1
Uzupełnij tekst pieśni „Czerwone jabłuszko”. Czerwone jabłuszko Tu uzupełnij na krzyż Czemu ty Tu uzupełnij krzywo na mnie Tu uzupełnij Tu uzupełnij za wodą Tu uzupełnij za wodą uciekaj dziewczyno Bo Cię pobodą. Ja Ci buzi dam ty Mi Tu uzupełnij dasz Ja Cię nie wydam ty Mnie nie wydasz Mazurek mazureczek Tu uzupełnij Tu uzupełnij Kujawiak kujawiaczek chodźże Maryś chodźże chodź, chodź!
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 1

Na podstawie poniższego zapisu nutowego dopisz tytuł piosenki.

RO1ndoY9C9tFY
Ilustracja do ćwiczenia numer 1, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ilustracja do ćwiczenia numer 1, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1Nus9PqLjVmh
Tytuł piosenki to: Tu uzupełnij
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1NBUBM7vKnlC1
Ćwiczenie 2
Wpisz rodzaj rytmiki, o którym mówi zdanie. Rytmika Tu uzupełnij jest niezwiązana z określonym metrum, czym w muzyce wokalnej przejawia się podporządkowaniem akcentom mowy. Najlepszym przykładem jej zastosowania są pierwsze zapisy muzyczne, między innymi polski hymn średniowieczny „Bogurodzica”.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2

Napisz co przedstawia poniższy fragment filmowy.

R13F8qG1mvm5o
Materiał filmowy przedstawia naukę taktowania na 4/4.
RsFtCILytQ5Sg
Film przedstawia: Tu uzupełnij
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Wymień osiem elementów, z których składa się muzyka.

R1Ytf6Ye0jz2x
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 3
R1NqpyVd5NqrL
Wybierz dowolne angielskie słówko ze słowniczka i zapytaj kolegę o jego znaczenie.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RkLUpo2qK3Ks61
Ćwiczenie 4
Zaznacz prawidłową odpowiedź na pytanie. Którą z wymienionych postaci uważa się za autora i popularyzatora metody aktywnego słuchania. Możliwe odpowiedzi: 1. Batti Strauss, 2. Claude Debussy, 3. Paula Desmonda
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 4

Zaznacz prawidłową odpowiedź, co oznacza poniższy przykład.

RSaeR9e0DkHOc
Ilustracja do ćwiczenia numer 4, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ilustracja do ćwiczenia numer 4, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1IVfo7qhL2FW
Możliwe odpowiedzi: 1. Zapis rytmu z oznaczoną artykulacją, 2. Zapis rytmu, 3. Zapis piosenki „Wlazł kotek na płotek”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RBQY3FtAUdCXL2
Ćwiczenie 5
Zaznacz prawidłową odpowiedź. Jaki gatunek reprezentuje „Dziadek do orzechów” autorstwa Piotra Czajkowskiego? Możliwe odpowiedzi: 1. Balet, 2. Opera, 3. Musical
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 5

Obrazek przedstawia ujęcie jednego z bardziej znanych filmów animowanych. Napisz jego tytuł oraz określ jaki rodzaj melodyki występuje w czołowej piosence?

R1XKZmqE4fZnL
Ilustracja do ćwiczenia numer 5, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ilustracja do ćwiczenia numer 5, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RhIZeal9TMuQC
Najbardziej znanym rodzajem melodyki jest ta, którą zapamiętujemy i łatwo nam wpada w ucho. Taki rodzaj nazywamy Tu uzupełnij, której przykładem może być piosenka z filmu „Tu uzupełnij”.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6

Wyjaśnij krótko pojęcia legatostaccato. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1JgCVXEkSSXC
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 6

W znanym utworze Paula Desmonda [czytaj: pola dezmonda] uzupełnieniem sekcji rytmicznej (perkusja) są jeszcze dwa dominujące instrumenty. Wymień te dwa instrumenty i dopisz, do jakiej rodziny należą?

RKYXtTEdicmZJ
Utwór pod tytułem „Take Five” autorstwa Paula Desmonda. Fragment trwający 1 minutę i 41 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na kwartet jazzowy, składający się z saksofonu altowego, fortepianu, kontrabasu oraz perkusji. W zamieszczonej aranżacji dodatkowo wykorzystywany jest również syntezator. Utwór ma średnio szybkie tempo, bardzo dostojne brzmienie oraz bardzo charakterystyczną melodię, nietypową z uwagi na zastosowane metrum pięć czwartych.
R1AmQ4ow9CIG5
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1Ukrf5OwRp601
Ćwiczenie 7
Uzupełnij poniższy tekst: Artykulacja jest jednym z elementów dzieła muzycznego. To w jaki sposób pobudzimy dźwięk zależy od zapisu w nutach. Aby wykonać Tu uzupełnij, czyli połączyć kilka dźwięków razem, musimy na skrzypcach zagrać je na jednym pociągnięciu Tu uzupełnij. Na fortepianie natomiast należy nie odrywać Tu uzupełnij i nie robić żadnych Tu uzupełnij. Na flecie artykulację zwaną legatem zagramy na jednym Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 8

Polskie tańce narodowe to znany temat. W jednej z przedstawionych w materiale pieśni są wymienione w tekście trzy tańce narodowe. Napisz, jakie to tańce?

Rv78Umtsr4rn2
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R13NdriZ7rjBd3
Ćwiczenie 9
Dopasuj terminy muzyczne z opisem. Piano Możliwe odpowiedzi: 1. wesoło, 2. szybko, 3. głośno, 4. ciężko, 5. powoli, 6. cicho Forte Możliwe odpowiedzi: 1. wesoło, 2. szybko, 3. głośno, 4. ciężko, 5. powoli, 6. cicho Lento Możliwe odpowiedzi: 1. wesoło, 2. szybko, 3. głośno, 4. ciężko, 5. powoli, 6. cicho Grave Możliwe odpowiedzi: 1. wesoło, 2. szybko, 3. głośno, 4. ciężko, 5. powoli, 6. cicho Allegro Możliwe odpowiedzi: 1. wesoło, 2. szybko, 3. głośno, 4. ciężko, 5. powoli, 6. cicho Presto Możliwe odpowiedzi: 1. wesoło, 2. szybko, 3. głośno, 4. ciężko, 5. powoli, 6. cicho
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 9

Zapoznaj się z poniższym utworem i spróbuj zaznaczyć te instrumenty, które prowadzą muzyczny dialog.

RyUx7tjjHUS6c
Utwór pod tytułem „Marsz ołowianych żołnierzyków” z baletu „Dziadek do Orzechów” autorstwa Piotra Czajkowskiego w wykonaniu Bolshoi Symphony Orchestra. Fragment trwający 37 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na orkiestrę symfoniczną. Utwór jest wykonywany w niezbyt szybkim tempie i ma bardzo żywe, uroczyste oraz pogodne brzmienie. Kompozycja ma też charakterystyczny, marszowy rytm.
R1doY3o0X3aLw
Zapoznaj się z poniższym utworem i spróbuj zaznaczyć te instrumenty, które prowadzą muzyczny dialog.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Słownik pojęć

Aktywne słuchanie muzyki
Aktywne słuchanie muzyki

polega na łączeniu słuchania muzyki z różnymi formami aktywności podejmowanymi przez dziecko. Te formy to przede wszystkim proste zabawy rytmiczne połączone z melorecytacją lub śpiewem, zabawy rytmiczno‑ruchowe, gra na instrumentach, opowieści ruchowe z elementami dramy lub pantomimy.

Metrum
Metrum

zasada porządkowania przebiegu dźwięków w utworze pod względem ich wartości rytmicznej (tzn. relatywnego czasu trwania) i rozkładu akcentów w obrębie taktu.

Partytura
Partytura

zapis utworu zespołowego, sporządzony tak, aby wszystkie partie (głosy) utworu były zestawione jedna nad drugą wg określonego porządku, odzwierciedlającego ich wzajemne zsynchronizowanie.

Rytmika
Rytmika

to ogół problemów związanych z rytmem w utworze, w gat. muz., twórczości danego kompozytora, muzyce danej epoki historycznej itd. Druga definicja to przedmiot nauczania w szkołach muzycznych.

Rytmika swobodna
Rytmika swobodna

to rodzaj takiej rytmiki, która jest niezwiązana z określonym metrum, czym w muzyce wokalnej przejawia się podporządkowaniem akcentom mowy.

Rytmika ustalona
Rytmika ustalona

którą łatwo odróżnić od tej pierwszej ze względu na występowanie w niej określonych i stałych jednostek rytmicznych. W przypadku takiej rytmiki akcenty przypadają na ogół regularnie i przypisujemy jej konkretnemu metrum.

Rytmika taneczna
Rytmika taneczna

która posiada schematy rytmiczne oparte na charakterystycznych cechach różnych tańców np. krakowiaka czy mazura.

Taktowanie
Taktowanie

zaznaczanie jednostek metrycznych taktu za pomocą umownych ruchów ręki.

Notatki ucznia

RW4QTNwK5Cb3s
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Galeria

Biblioteka audio

Bibliografia

  • Joanna Duda. Inspirowanie wybranych form twórczej ekspresji dziecięcej w kontekście kształtowania umiejętności społecznych dzieci w praktyce przedszkolnej. Chorzów Przedszkole nr 3.

  • https://www.korzecznik.eu/metoda-aktywnego-sluchania-muzyki-wg-batii-strauss/

  • https://www.kursnamuzyke.pl/szkola-podstawowa/muzyka-w-4-6/zasady-muzyki/metrum-i-takty

  • http://www.alicemusic.pl/img/p/5/6/56-large_default.jpg

  • https://www.edu-akcja.pl/tematyka/aktywne-sluchanie-muzyki/