Ważne daty

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RKJjILii4jpUL

Scenariusz zajęć do pobrania.

I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.

3. Średniowiecze. Uczeń:

2) omawia chorał gregoriański:

a) powstanie,

b) związek z liturgią Kościoła rzymskiego (antyfonarz),

3) omawia początki wielogłosowości w muzyce kościelnej:

a) formy: organum i discantus,

4. Renesans. Uczeń:

5) zna kompozytorów renesansowych ((…) Giovanni Pierluigi da Palestrina (…)) i podaje przykłady ich twórczości.

II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:

2) nazywa i porządkuje główne nurty, gatunki i style muzyczne, wskazuje formy wypowiedzi artystycznej spoza tradycyjnej klasyfikacji, uzasadniając swoją wypowiedź;

3) zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki;

III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:

1) wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata itp.) i/lub pisemnej (np. esej, referat itp.) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię.

Przed lekcją

Sytuacja muzyki kościelnej przed Soborem Trydenckim

W średniowieczu muzyka kościelna związana była z chorałem gregoriańskim, który uważano za jedyną właściwą formę dla sztuki sakralnej. Sytuacja zmieniła się w renesansie, w którym rozwinęła się polifonia. Liczni kompozytorzy zaczęli tworzyć dzieła liturgiczne, w których wykorzystywali świeckie cantus firmus. Jednak skomplikowana forma, z powodu nagromadzenia głosów, często pozostawiała tekst niezrozumianym. Ruchy reformacyjne zapoczątkowane przez Marcina Lutra sprawiły, że Kościół Katolicki tracił autorytet, a pozycja papieża na arenie międzynarodowej malała, dlatego konieczny był ruch kontrreformacyjny. Jego apogeum urzeczywistniło się w postaci Soboru Trydenckiego.

R1DrfGbL8JNrtLucas Cranach Starszy, „Portret Marcina Lutra”, 1529, Minneapolis Institute of Art, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna

Ilustracja przedstawia obraz „Portret Marcina Lutra” autorstwa Lucasa Cranacha Starszego. Masywna postać Marcina Lutra szczelnie wypełnia przestrzeń kompozycji. Duchowny kieruje wzrok na widza. Ubrany w czarny, gruby strój i czarne nakrycie głowy z pod którego wychodzą ciemne włosy.

Postanowienia Soboru Trydenckiego

Sobór Trydencki był powszechnym zgromadzeniem wszystkich biskupów, miał na celu oczyszczenie kościoła ze świeckich i reformacyjnych naleciałości, a także powrotu do tradycji i walkę z ruchami reformacyjnymi. Odbył się w Trydencie, mieście położonym w północnych Włoszech. Jedną z omawianych na nim kwestii była muzyka liturgiczna Kościoła Katolickiego. Postanowiono zabezpieczyć teksty liturgiczne przed ich dalszą deformacją oraz ich opracowań muzycznych. W efekcie przeważająca część sekwencji została unieważniona, a pozostawiono tylko pięć: Dies Irae, Stabat Mater, Lauda Sion Salvatorem, Veni Sancte Spiritus, Victimae paschali laudes. Zakazano także wykorzystywania świeckich cantus firmus oraz zalecono powrót do tradycji chorału gregoriańskiegoChorał gregoriańskichorału gregoriańskiego. Kwestią sporną było wykorzystanie polifonii, część zgromadzonych postulowała całkowite jej wykluczenie. W ostateczności jednak zaakceptowano wykorzystywanie jej w muzyce kościelnej, jednak zwrócono uwagę na zrozumiałość tekstu, który musiał zostać odpowiednio wydeklamowany, przez co zakazano skomplikowanych sekwencji polifonicznych, mogących zaburzyć odbiór słowa. Postanowienia Soboru Trydenckiego były popierane przez najważniejszych kompozytorów dworu papieskiego, m. in. Palestrinę, Animuccię, Neriego.

Szkoła rzymska – autorytet muzyki katolickiej

Muzyka kontrreformacji kojarzona była z muzykami dworu papieskiego. Autorytet głowy Kościoła Katolickiego został zszargany przez ruchy reformacyjne, przez co konieczne były działania mające na celu odbudowę pozycji papieża. Jednym z nich było ponowne powołanie kapeli papieskiej, do której przyjmowano tylko najlepszych muzyków z całej Europy. Utrzymywano także kompozytorów, którzy tworzyli tylko na zlecenie papieża, nazwano ich później szkołą rzymskąSzkoła rzymskaszkołą rzymską. Głównym przedstawicielem był Giovanni Pierlugi da Palestrina, twórca, którego dzieła uważane były za idealne pod względem liturgicznym. Missa Papae Marcelli uważana była za muzyczny klejnot Rzymu, papież zabronił kopiowania partytury, dlatego wykonywana była wyłącznie na dworze głowy kościoła. Dopiero Wolfgang Amadeusz Mozart spisał ją ze słuchu i udostępnił zapis nutowy.

Zadania

R1QKb9cf26dOc

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj twórczość Giovanniego Pierluigiego da Palestriny.

Scharakteryzuj twórczość Giovanniego Pierluigiego da Palestriny.

Wysłuchaj zamieszczonego poniżej nagrania i rozpoznaj tytuł dzieła.

• Veni Creator Spiritus
• Missa Papae Marcelli
• Stabat Mater
• Dies Irae

Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.

Ćwiczenie 2

ROjNnsgf9XO5i

Ilustracja przedstawia obraz „Portret Marcina Lutra” autorstwa Lucasa Cranacha Starszego. Masywna postać Marcina Lutra szczelnie wypełnia przestrzeń kompozycji. Duchowny kieruje wzrok na widza. Ubrany w czarny, gruby strój i czarne nakrycie głowy z pod którego wychodzą ciemne włosy.

R1NddcT78gGLO

Przygotuj pytanie na kartkówkę dotyczące Soboru Trydenckiego.

Przygotuj pytanie na kartkówkę dotyczące Soboru Trydenckiego.

Rozpoznaj przedstawioną na ilustracji postać. Wpisz jej imię i nazwisko,

............ ............

Słownik pojęć

Źródło:

https://sjp.pwn.pl/

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

Józef Chomiński, Krystyna Wilkowska‑Chomińska, Historia muzyki, Warszawa 1989.

https://www.polskieradio.pl/8/2383/Artykul/1935933,Sztuka-pod-nadzorem-Muzyka-kontrreformacji?fbclid=IwAR3NqrwaKTPcN1QUvDLVZqHA5UkEPIDQV5l0ixCzSOM_Kr3SeL05MgxSZ5g