Sonata klasyczna – forma sonatowa
Sonata klasyczna – forma sonatowa
Zapoznanie uczniów z cykliczną formą instrumentalną – sonatą. Omówienie pochodzenia i rozwoju sonaty klasycznej. Przedstawienie budowy sonaty oraz omówienie jej poszczególnych części. Wskazanie obsady wykonawczej oraz kompozytorów tworzących sonaty klasyczne. Wyjaśnienie pojęć forma sonatowa i allegro sonatowe oraz wskazanie różnicy występującej między tymi zagadnieniami. Wysłuchanie sonaty klasycznej. Analiza muzyczna utworu.
Umiejętności
Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić pochodzenie nazwy „sonata”.
2. Omówić pojęcie sonaty klasycznej jako cyklicznej formy instrumentalnej.
3. Omówić rozwój sonaty klasycznej.
4. Przedstawić rodzaje sonaty klasycznej wyróżniane ze względu na obsadę wykonawczą oraz wskazać instrumenty wykorzystywane przez kompozytorów tworzących ten rodzaj sonaty.
5. Wskazać kompozytorów tworzących sonaty klasyczne.
6. Przeprowadzić analizę muzyczną utworów wysłuchanych na lekcji.
7. Omówić budowę poszczególnych części sonaty.
Metoda pracy
Metoda opisu z elementami poganki. Aktywna praca uczniów – analiza dzieła muzycznego. Percepcja muzyczna.
Podręcznik –Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
Stanowisko do odtwarzania muzyki.
Nagrania utworów:
Ludwik van Beethoven – „Sonata C – dur, op. 53”
Wolfgang Amadeusz Mozart – „Sonata F – dur, KV 332”.
Partytury wyżej wymienionych kompozycji.
Karta pracy ucznia
4. Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
4. Podanie tematu lekcji.
(10 min)
Metodą opisu, zapoznanie uczniów z pojęciem sonaty i wyjaśnienie jej pochodzenia.
Notatka:
Sonata – nazwa pochodzi od włoskiego sonare, czyli dźwięczeć. Początkowo odnoszona była tylko do utworów instrumentalnych. Sonata jako cykliczna forma instrumentalna rozwinęła się z canzony. W toku rozwoju ukształtowały się następujące typy sonaty: barokowa, klasyczna, romantyczna i najnowsza.
Omówienie typowej sonaty klasycznej wyróżnianej ze względu na czas jej powstania i obsadę wykonawczą. Dokładne omówienie poszczególnych części sonaty z uwzględnieniem podstawowych elementów dzieła muzycznego.
Notatka:
Sonata klasyczna – forma muzyczna występująca na gruncie muzyki solowej, kameralnej i orkiestrowej. Ze względu na obsadę wykonawczą przyjmuje różne nazwy, na przykład: sonata fortepianowa, sonata skrzypcowa, trio, kwartet, symfonia.
Stały układ sonaty klasycznej:
I część: Allegro – forma sonatowa.
II część: Adagio – często forma ABA.
III część: Menuet w tempie umiarkowanym, od czasów Beethovena - scherzo.
IV część: Finale – o różnym ukształtowaniu formalnym, z reguły w tempie szybkim lub bardzo szybkim.
Wysłuchanie „Sonaty C – dur, op. 53” Ludwika van Beethovena. Krótka analiza formalna utworu. Wspólne poszukiwanie w utworze stylistycznych elementów charakterystycznych dla sonaty klasycznej.
Metodą opisu, wyjaśnienie pojęć: forma sonatowa i allegro sonatowe oraz ich rozróżnianie.
Notatka:
Forma sonatowa - budowa pojedynczego utworu lub jakiegoś ustępu utworu cyklicznego, której istotą jest dualizm tematyczny i technika przetworzenia.
Allegro sonatowe - utwór lub część utworu utrzymany w formie sonatowej i w szybkim tempie. Allegro sonatowe może tworzyć także podstawę utworów o wolnym tempie.
Wysłuchanie „Sonaty F – dur, KV 332” Wolfganga Amadeusza Mozarta, a także dokonanie analizy muzycznej utworu
(25 min)
Faza podsumowująca
Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min)
Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji - Sonata klasyczna – forma sonatowa.