E-materiały do kształcenia zawodowego

Materiały drzewne i drewnopochodne

BUD.02. Wykonywanie robót ciesielskich - cieśla  711501

bg‑green

Sortymenty drewna okrągłego

PLANSZA INTERAKTYWNA

s

Sortyment drewna okrągłego

1
R1TBuaEIzTetL1
Plansza interaktywna zatytułowana „Sortymenty drewna okrągłego” ukazuje informacje na temat tego materiału drzewnego. Plansza została wzbogacona o osiem punktów interaktywnych umożliwiających uzyskanie dodatkowych informacji. W każdym z tych punktów umieszczony jest odtwarzacz audio z nagraniem o treści tożsamej z opisami. Na górze ilustracji widnieje napis ze znacznikiem o numerze 1 „Sortymenty drewna okrągłego”. Poniżej pierwszy podział na: drewno okrągłe, drewno łupane i drewno rozdrobnione. Informacje na temat każdego rodzaju można uzyskać klikając kolejne znaczniki – 2, 3, 4.
1. Tekst Sortymenty drewna. Przesortowane według norm technicznych drewno odpowiedniej jakości i o określonych wymiarach. W celu sortymentacji drewna należy odpowiednio je pociąć (za wyjątkiem żerdzi).
2. Tekst Drewno okrągłe. Surowiec drzewny pozyskiwany w stanie okrągłym, z zachowaniem kształtu pobocznicy pnia lub elementów korony.
3. Tekst Drewno łupane. Surowiec drzewny wyrabiany z drewna okrągłego przez dzielenie go wzdłuż włókien.
4. Tekst Drewno rozdrobnione. Powstaje z drewna przy użyciu rozdrabniarek.
Poniżej przedstawiono klasyfikację gatunkową z podziałem na drewno iglaste i drewno liściaste oraz drewno miękkie i twarde. Drewno iglaste jest drewnem miękkim, natomiast drewno liściaste może być miękkie lub twarde. Informacje na temat klasyfikacji gatunkowej można uzyskać, klikając na znacznik z numerem 5.
5. Klasyfikacja gatunkowa W rozwinięciu tego punktu znajduje się tabela ukazująca rodzaje drewna ze względu na gatunek. Tabela składa się z czterech kolumn: pierwsza – rodzaj drewna, druga – symbol użyty w cenniku, trzecia gatunek czwarta podział drewna. Do gatunków iglastych należą: So – sosna, Św – świerk, Md – modrzew, jest to drewno miękkie. Do gatunków liściastych: BK – buk, Brz – brzoza, DB – dąb, Gb – grab, Ol – olsza, Js – jesion, Os – osika, Tp – topola, Wrz – wierzba, Lp – lipa. Do drewna twardego zalicza się buk, brzoza, dąb, grab, olsza, jesion, a pozostałe do gatunków miękkich.
Tekst Klasyfikacja drewna opiera się na wielu czynnikach, takich jak gatunek drzewa, wiek drzewa, pochodzenie geograficzne, wilgotność, wytrzymałość i wiele innych. Ostatecznie, klasyfikacja drewna służy do określenia jakości i właściwości drewna, które mają wpływ na jego zastosowanie w różnych celach.
Dalej znajduje się punkt „klasyfikacja jakościowo-wymiarowa i zasady pomiaru drewna okrągłego” wyposażony w znacznik numer 6. W obrębie tej klasyfikacji wyodrębniono grubiznę – drewno wielkowymiarowe i średniowymiarowe oraz drobnicę – drewno małowymiarowe i pozostałości drzewne.
6. Tekst Klasyfikacja jakościowo-wymiarowa (KJW) – surowca drzewnego jest to system podziału surowca drzewnego uwzględniający cechy jakościowe i wymiarowe drewna. W klasyfikacji KJW cały surowiec drzewny ujęto w czterech normach:
  • drewno wielkowymiarowe iglaste,
  • drewno wielkowymiarowe liściaste,
  • drewno średniowymiarowe,
  • drewno małowymiarowe.

Biorąc pod uwagę kategorię długości drewna, dzielimy je na:

1. drewno długie: do którego zaliczamy:
  • dłużyce (o średnicy przynajmniej 20 cm i długości 9 m dla gatunków iglastych i 6 m dla liściastych,
  • kłody (o długości od 2,7 do 6 m).


2. drewno krótkie, do którego zaliczamy:
  • wyrzynki (drewno wielkowymiarowe o długość 0,5-2,6 m),
  • wałki (drewno średniowymiarowe o długość 0,5-2,6 m),
  • szczapy (drewno średniowymiarowe łupane o długość 0,5-2,6 m).


Zasady pomiaru drewna okrągłego:
zasady pomiaru i obliczania miąższości drewna okrągłego są ujęte w normie PN-EN 1309-2:2006 Drewno okrągłe i tarcica – Metoda oznaczania wymiarów – Część 2: Drewno okrągłe – Wymagania dotyczące pomiarów i zasad obliczania miąższości. W zależności od rodzaju surowca przed pomiarem trzeba go odpowiednio przygotować. Drewno wielkowymiarowe, małowymiarowe oraz średniowymiarowe grup S3 i S4 wyrabia się w korze. Natomiast materiał z grup S1 i S2 jest wyrabiany albo w korze, albo bez.
  1. Należy usunąć z drewna gałęzie oraz sęki, czyli przeprowadzić okrzesanie.
  2. Należy odpowiednio przyciąć końce.
  3. Należy wyrównać napływy korzeniowe.
  4. Konieczne jest przeprowadzenie korowania.

Drewno może być mierzone:
  • w sztukach pojedynczo (WA, WB, WC, WD, S1)
  • lub mierzone w sztukach grupowo (S3b),
  • w stosach regularnych na gruncie.

Następnie klasyfikacja użytkowa, zasady miąższości ze znacznikiem numer 7 oraz zasady transportu i magazynowania materiałów ze znacznikiem numer 8.
7. Tekst Obliczenia można dokonywać samodzielnie lub za pomocą ułatwiających pracę kalkulatorów lub tablic do określania miąższości drewna (inne stosowane nazwy to np. tablice kubiczne, tablice do kubikowania drewna).
8. Tekst Drewno najpierw jest transportowane z miejsca ścięcia do punktu składowania, który najczęściej znajduje się w lesie. Następnym etapem jest wywóz do klienta lub innego miejsca składowania. W transporcie drogowym drewna wykorzystuje się przyczepy z systemem stalowych kłonic lub naczepy. Materiał musi być odpowiednio zabezpieczony i podtrzymany. W transporcie kolejowym są wykorzystywane wagony platformowe kłonicowe (Roos) lub tzw. węglarki służące do przewożenia drewna krótkiego. Skład drewna okrągłego – to miejsce magazynowania oraz wstępnej obróbki drewna. To pierwsza część tartaku, gdzie odbywa się:
  • odbiór drewna tartacznego,
  • składowanie zasobu drewna gwarantujące stałość procesu produkcji tartaku,
  • wykonanie wszystkich operacji mających na celu przygotowanie dostarczonego drewna do przerobu na materiały tarte,
  • zapewnienie warunków umożliwiających utrzymanie składanego drewna w niezmienionej jakości.

Głównym zadaniem magazynu dłużyc tartacznych jest zapewnienie ciągłości pracy tartaku w przypadkach zahamowań dostaw drewna. Przyjmuje się, że ilość zmagazynowanych dłużyc tartacznych powinna zawierać się w następujących granicach:
  • minimalny zapas dłużyc nie może być niższy od ilości zapewniającej normalną produkcję hali przetarcia w ciągu 1 miesiąca,
  • maksymalny zapas dłużyc nie może hamować przyjmowania dowożonego drewna w czasie największego nasilenia jego dostaw i powodować zakłóceń w normalnej pracy tartaku.

Składowane dłużyce są spiętrzane tymi samymi urządzeniami, które służą do wyładunku z środków transportowych, ewentualnie maszynami samojezdnymi, żurawiami lub suwnicami będącymi stałym wyposażeniem zakładu, przy czym należy podkreślić, że zastosowanie suwnic i żurawi umożliwia spiętrzanie drewna w wysokie mygły, ułatwiające stosowanie wilgotnej konserwacji drewna przez zraszanie go wodą. Dłużyce drzew iglastych należy układać w tzw. mygły szczelne, w których poszczególne sztuki przylegają do siebie, a mygła nie jest wzmacniana dłużycami ułożonymi poprzecznie. Przy magazynowaniu drewna drzew liściastych, którego dłużyce są z reguły krótsze, występuje niebezpieczeństwo obsunięcia się zbyt wysoko spiętrzonego drewna. Aby temu zapobiec układa się magazynowane drewno gatunków liściastych w tzw. mygły krzyżowe. Sposób ten polega na przekładaniu co 2-3 warstwy ułożonych w mygle dłużyc warstwą poprzecznie do nich ułożonych dłużyc jednakowej lub zbliżonej średnicy.
Sortymenty drewna okrągłego
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Surowce drzewne

2
R1A08fKQXeINS1
Grafika ukazuje klasyfikację jakościowo-wymiarową surowca drzewnego sprzedawanego przez Lasy Państwowe. Na grafice znajduje się siedem punktów interaktywnych, dzięki którym można uzyskać dodatkowe informacje. W każdym z tych punktów umieszczony jest odtwarzacz audio z nagraniem o treści tożsamej z opisami.
Surowiec drzewny dzieli się na drewno wielkowymiarowe (W), drewno średniowymiarowe (S) i drewno małowymiarowe (M).
1. Drewno wielkowymiarowe Grafika przedstawia drewno okrągłe wielkowymiarowe według klasyfikacji jakościowo-wymiarowej. punkt pierwszy. Podział ze względu na długość. Rysunek przedstawia drewno okrągłe, na którym zaznaczono L – długość oraz średnicę minimalną w górnym (cieńszym) końcu – 14 cm bez kory. Poniżej tekst: dłużyca – długość powyżej 6,1 m, kłoda – długość od 2,7 do 6 m, wyrzynki – długość od 0,5 do 2,6 m. Punkt drugi. Podział ze względu na jakość – 4 klasy jakości A, B, C, D (A najlepsza, D – najgorsza) oraz 3 klasy grubości według pomiaru średnicy środkowej. Klasa pierwsza do 24 cm, klasa druga od 25 do 36 cm, klasa trzecia 35 cm i więcej.
Tekst Drewno wielkowymiarowe (W) – zwane grubizną ma średnicę (w górnym – cieńszym miejscu) od 14 cm i większą. Występuje w czterech klasach jakości (ABCD) oraz trzech klasach grubości:
1 – o średnicy środkowej do 24 cm,
2 – o średnicy środkowej od 25 cm do 34 cm,
3 – o średnicy środkowej od 35 cm wzwyż.

Jakość drewna jest określana na podstawie występowania takich cech jak: wygląd sęków oraz ich ilość, zabarwienia drewna, krzywizny, zgnilizny (huby), chodniki owadzie.
2. Drewno średniowymiarowe Grafika przedstawia drewno okrągłe średniowymiarowe według klasyfikacji jakościowo-wymiarowej. Punkt pierwszy. Podział ze względu na długość. Rysunek przedstawia drewno okrągłe, na którym zaznaczono L – długość, średnicę maksymalną w dolnym (grubszym) końcu – 24 cm bez kory oraz średnicę minimalną w górnym (cieńszym) końcu – 5 cm bez kory. Poniżej tekst: wałki i szczapy – długość od 0,5 do 2,6 m. Punkt drugi. Podział ze względu na jakość: S2 – papierówka – S2a i S2b – długość 1,25 m, S3 – żerdzie – S3a i S3b – długość 2,5 m. S4 – opał, S10 – kopalniak, S11 – drewno na słupy.
Tekst Drewno średniowymiarowe – drewno okrągłe, którego średnica cieńszego końca (bez kory) wynosi od 5 cm wzwyż, natomiast maksymalna średnica grubszego końca to wielkość do 24 cm.

Podział wg klas jakości:
S2a – papierówka jest stosowana w przemyśle celulozowo-papierniczym i tworzyw drewnopochodnych, m.in. do produkcji płyt oraz jako dobrej jakości opał, dł.1,25m,
S2b - papierówka używana do wyrobu palet (śr. górna bez kory pow. 13 cm) lub mebli ogrodowych, dł. 1,25m,
S3a - żerdzie przemysłowe, stosowane do produkcji zrębków, palików do drzewek owocowych, dł.2,5m,
S3b- żerdzie gospodarcze, stosowane do produkcji ogrodzeń oraz palików do drzewek owocowych (grubsze niż S3a), stempli budowlanych oraz wyrobów toczonych,
S4 – to surowiec gorszej jakości wykorzystywany jako opał,
S10 – kopalniak, stosowany do wyrobu tarcicy, słupków do ogrodzeń, stempli budowlanych, wyrobów toczonych,
S11– drewno na słupy.
3. Drewno małowymiarowe Grafika przedstawia drewno okrągłe średniowymiarowe według klasyfikacji jakościowo-wymiarowej. Rysunek przedstawia drewno okrągłe, na którym zaznaczono średnicę maksymalną w dolnym (grubszym) końcu – 5 cm bez kory, 7 cm z korą. Poniżej tekst: Podział ze względu na jakość: M1 – drobnica tyczkowa (użytkowa), M2 – drobnica gałęziowa (opałowa).
Tekst Drewno małowymiarowe (M) to drewno okrągłe, którego średnica bez kory w grubszej części wynosi do 5 cm, z korą do 7 cm.
Uwzględniając wymiary oraz jakość drewna, można w jego obrębie wyróżnić:

M1 – drobnica tyczkowa,
M2 – drobnica gałęziowa.

W tej kategorii dopuszcza się większość wad, w tym krzywizny. Sortymenty tego drewna wykorzystywane są do produkcji płyt drewnopochodnych, w przemyśle celulozowo-papierniczym oraz jako opał.
Drewno wielkowymiarowe dzieli się na: tartaczne WAO, WBO. WCO, WD, okleinowe WA 1, Sklejkowe WB 1. Drewno tartaczne to krokwie, deski, kantówka, deska podłogowa.
4. Drewno tartaczne Tekst Należy do kategorii drewna ogólnego przeznaczenia (WO), to dłużyce i kłody przeznaczone do produkcji materiałów tartych. Jego minimalna grubość w cieńszym miejscu wynosi 5 cm (bez kory). Jest to sortyment drewna klasyfikacji przeznaczeniowej. Swoją jakością odpowiada drewnu wielkowymiarowemu.
Hasło drewno średniowymiarowe (S) posiada cztery odgałęzienia: kopalniak (S1), papierówka (S2), żerdzie (S3), opał (S4).
5. Kopalniak Tekst Stosowany do wyrobu tarcicy, słupków do ogrodzeń, stempli budowlanych, wyrobów toczonych.
6. Papierówka Tekst Papierówka S2a jest stosowana w przemyśle celulozowo-papierniczym i tworzyw drewnopochodnych, m.in. do produkcji płyt oraz jako dobrej jakości opał, dł.1,25m.

Papierówka S2b – papierówka używana do wyrobu palet (śr. górna bez kory pow. 13 cm) lub mebli ogrodowych, dł. 1,25m.
7. Żerdzie Tekst Żerdzie S3a – żerdzie przemysłowe, stosowane do produkcji zrębków, palików do drzewek owocowych, dł. 2,5m.

Żerdzie S3b - żerdzie gospodarcze, stosowane do produkcji ogrodzeń oraz palików do drzewek owocowych (grubsze niż S3a), stempli budowlanych oraz wyrobów toczonych.
Hasło kopalniak prowadzi do hasła stemple. Hasło papierówka dzieli się na S2a i S2b. S2a prowadzi do hasła surowiec papierniczy, a S2b do hasła drewno użytkowe z wyborem. Hasło żerdzie dzieli się na S3a i S3b, S3a prowadzi do hasła żerdzie technologiczne, S3b do hasła żerdzie użytkowe. Hasało opał prowadzi do hasła drewno opałowe.
Drewno małowymiarowe dzieli sie na drobnicę użytkową i drobnicę opałową.
Surowce drzewne
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Powiązane ćwiczenia