Społeczno‑ekonomiczne i kulturowe konsekwencje migracji na obszarze Europy

Wprowadzenie

W 2015 r. w Europie rozpoczął się kryzys i znacząco wzrosła liczba migrantów przybywających na ten kontynent, szukających ochrony przed różnego rodzaju konfliktami i represjami w swoich krajach oraz lepszych warunków życia. Migranci pochodzący głównie z Azji Południowo‑Zachodniej i Afryki Północnej złożyli wówczas ponad milion wniosków o prawo pobytu w wybranych krajach europejskich. Aby ograniczyć bądź zatrzymać napływ migrantów, Unia Europejska zwiększyła wydatki na patrolowanie dróg ich przybywania, zwłaszcza przez Morze Śródziemne, i opracowywanie planów walki z przemytem ludzi.

R13od71QtsLo1

Zdjęcie przedstawia grupę uchodźców znajdującą się na niewielkiej łodzi na morzu. Jest to łącznie kilkadziesiąt osób. Noszą na sobie pomarańczowe kamizelki ratunkowe. Przed łodzią kilka osób unosi się na powierzchni wody. Starają się na niej utrzymać za pomocą kół ratunkowych utworzonych z dętek opon.

Dla wielu mieszkańców państw europejskich duży napływ nielegalnych imigrantów stanowi poważny problem. Sytuacja jest niebezpieczna także dla samych migrantów – wielu z nich ginie, podróżując w przeładowanych, prowizorycznych łodziach.

1. Czym są migracje?

Migracje to przemieszczanie się ludności w celu zmiany miejsca zamieszkania na stałe lub na dłuższy czas. Osoby migrujące są ogólnie nazywane migrantami. W miejscu, z którego wyjeżdżają, są nazywane emigrantami, a w miejscu, do którego przybywają, są nazywane imigrantami. W związku z tym migracje dzielimy na emigracjęemigracjaemigrację i imigracjęimigracjaimigrację.

Migracje mogą odbywać się między: miejscowościami, poszczególnymi jednostkami administracyjnymi, krajami, regionami i kontynentami.

R1G4twCeNrSgY

Pośrodku planszy sylwetka człowieka idącego w prawą stronę. w lewej dłoni trzyma niewielką walizkę, a prawą ciągnie dużą walizkę na kółkach. z lewej strony planszy napis „kraj A”. pod nim wypisane dwa pojęcia „emigrant” i „emigracja”. Z prawej strony planszy napis „kraj B” i pojęcia „imigrant”, „imigracja”. od napisu „kraj A” poprowadzona jest nad wizerunkiem idącego człowieka strzałka wskazująca na napis „kraj B”.

2. Przyczyny migracji

Ludzie migrują z wielu powodów. Mogą być one związane z niesprzyjającymi warunkami w miejscu, z którego migrują oraz sprzyjającymi warunkami w miejscu, do którego przybywają. Dlatego też w pierwszym przypadku mówi się o czynnikach wypychających z miejsca zamieszkania, a w drugim przypadku - o czynnikach przyciągających do innego miejsca, np. kraju. W  XIX i i na początku XX w. to Europejczycy  z wielu krajów, także z Polski, masowo emigrowali między innymi do Ameryki Północnej, głównie z powodów ekonomicznych (zarobkowych), ale też politycznych (np. ucieczka przed prześladowaniami), wojennych ( I i II wojna światowa) i innych.

3. Kraje emigracyjne i kraje imigracyjne

Europa (zwłaszcza Europa Zachodnia i Północna) jest zdecydowanie regionem imigracyjnym. Oznacza to, że więcej osób się tam przeprowadza niż stamtąd wyjeżdża. Według ONZ w 2020 r. w Europie mieszkało niemal 42,5 mln osób spoza kontynentu i byli to głównie mieszkańcy Azji. Na nieco większą skalę niż migracje zewnętrzne odbywały się w Europie migracje wewnętrzne (między krajami europejskimi). W 2020 r. w krajach europejskich żyło 44,2 mln osób urodzonych poza granicami kraju, w którym mieszkają.

W związku z wojną w Ukrainie wielu obywateli tego kraju wyemigrowało do innych państw, np. do Polski, Rumunii, Włoch czy Czech. Europa od 2015 r. boryka się także z napływem nielegalnych uchodźców i migrantów ekonomicznychmigrant ekonomicznymigrantów ekonomicznych z państw Afryki, gdzie trwają wojny i różnego rodzaju konflikty. Chociaż celem migrantów są wysoko rozwinięte gospodarczo państwa Europy Północnej i Zachodniej, to część z nich osiedla się na trasie do tych państw, czyli w krajach o niższym poziomie rozwoju, takich jak: Grecja, Hiszpania, Włochy czy Węgry. Unia Europejska, starając się rozwiązać problemy związane z kosztami ponoszonymi przez te państwa na świadczenia dla imigrantów, podejmuje różne działania, m.in. relokacjęrelokacjarelokację do innych państw.

4. Konsekwencje migracji

Migranci, wbrew obiegowej opinii, przynoszą ze sobą nie tylko różnorodność, lecz także nowe szanse rozwoju gospodarczego. Jednak w zależności od tego, czy dotyczą kraju emigracyjnego czy też imigracyjnego, ich konsekwencje mogą być różne, zarówno pozytywne, jak i negatywne.

Najczęściej mają one charakter społeczno‑ekonomiczny, ale także kulturowy, ponieważ  społeczeństwa krajów naszego kontynentu są bardzo zróżnicowane pod względem narodowościowym, religijnym i językowym

Prezentacja multimedialna – migracje

Indeks górny Źródło: GroMar Sp. z o.o.; licencja CC BY‑SA 3.0 Indeks górny koniec^{Źródło: GroMar Sp. z o.o.; licencja CC BY‑SA 3.0}

Ciekawostka

RaLBWDdPebk8J

Zdjęcie przedstawia grupę mężczyzn siedzących przy stole, który jest ustawiony na świeżym powietrzu. Rozmawiają i spożywają posiłek. Za nimi, na drugim planie, znajduje się konstrukcja budynku w trakcie budowy.

Już w latach 50. XX w. w związku z rozwojem gospodarki Niemcy sprowadzali do kraju „tańszą siłę roboczą”, czyli pracowników m.in. z Turcji. Nazwano ich „gastarbeiterami”, czyli pracownikami gościnnymi, ponieważ byli oni z założenia pracownikami czasowymi. Mijały lata, a społeczność imigrantów tureckich rozrastała się. Według danych Instytutu Polityki Migracyjnej w 2020 r. liczba imigrantów tureckich wynosiła ponad 1,8 mln osób (to 2,1% mieszkańców Niemiec), choć szacuje się, że cała społeczność turecka w Niemczech może wynosić nawet 3 mln osób.

Podsumowanie

• Migracjami nazywa się masowe przemieszczenie się ludności w celu zmiany miejsca zamieszkania na stałe lub na dłuższy czas. Emigracja polega na opuszczeniu danego kraju, a imigracja na przybycie do danego kraju, w związku z czym ta sama osoba może być jednocześnie emigrantem i imigrantem.

• Kraje emigracyjne to takie, w których liczba emigrantów przewyższa liczbę imigrantów. W Europie zalicza się do nich wiele państw Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej. Natomiast kraje imigracyjne to kraje, w których liczba imigrantów przewyższa liczbę emigrantów. Należy do nich wiele państw Europy Północnej i Zachodniej.

• Głównymi przyczynami migracji ludności są: chęć podjęcia pracy, wyższe zarobki, poprawa jakości życia, dostęp do wody i żywności, a także służby zdrowia i opieki medycznej. Inna ważna przyczyna to potrzeba ucieczki z krajów ogarniętych konfliktami zbrojnymi i prześladowaniami do państw, w których panuje pokój, a ludzie są tolerancyjni.

• Do pozytywnych skutków migracji w krajach imigracyjnych należą m.in.: poprawa struktury wieku ludności, rozwój gospodarki (wzrost dochodów w budżecie), napływ dobrze wykształconej siły roboczej (fachowców) i wzbogacenie kultury europejskiej. Natomiast do skutków negatywnych należą np.: problemy z zapewnieniem mieszkania imigrantom, wzrost bezrobocia wśród ludności miejscowej, problemy z zapewnieniem opieki medycznej i nasilenie konfliktów społecznych (powstawanie dzielnic izolowanych).

• Do pozytywnych skutków migracji w krajach emigracyjnych należą m.in.: rozwój firm zajmujących się transportem zagranicznym, napływ środków finansowych (finansowanie rodzin), odciążenie rynków pracy i zmniejszenie bezrobocia. Z kolei do skutków negatywnych zaliczyć można: wyjazd ludzi młodych, wzrost cen wielu usług, utrata wykształconej siły roboczej czy rozpad rodzin spowodowany rozłąką z najbliższymi.

Słownik

Ćwiczenia

Notatnik

Bibliografia

Balicki, J., (2010), Imigranci z krajów muzułmańskich w Unii Europejskiej. Wyzwania dla polityki integracyjnej, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Mrozowski, M., (2003), Obrazy cudzoziemców i imigrantów w Polsce, w: K. Iglicka (red), Integracja czy dyskryminacja? Polskie wyzwania i dylematy u progu wielokulturowości, Warszawa: ISP.