Sporządzanie opisu bibliograficznego na zadany temat
Scenariusz zajęć
IV etap edukacyjny, język polski, zakres podstawowy
Temat: Sporządzanie opisu bibliograficznego na zadany temat
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
2. Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń:
4) sporządza opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię wybranego tematu.
Cele operacyjne:
Uczeń:
Wie, jak sporządzić bibliografię,
Rozróżnia bibliografię podmiotu od bibliografii przedmiotu,
Gromadzi informacje na zadany temat,
Zapisuje poprawnie wszelkie adresy bibliograficzne (od tradycyjnych do elektronicznych),
Potrafi dokonać korekty błędnych lub niepełnych opisów bibliograficznych.
Nabywane umiejętności:
Wykorzystywania różnych źródeł informacji w celu zrealizowania tematu,
Segregowania materiału rzeczowego, trafnego doboru cytatów,
Doskonalenia wiedzy na podstawie źródeł naukowych.
Kompetencje kluczowe:
Porozumiewanie się w języku ojczystym,
Umiejętność uczenia się.
Środki dydaktyczne:
Zasób multimedialny: film „Jak sporządzić bibliografię”,
Sprzęt multimedialny: projektor multimedialny, tablica interaktywna, komputer, ekran,
Przyniesione na zajęcia książki: autorstwa A. Mickiewicza, J. Kochanowskiego oraz opracowania naukowe dotyczące tych twórców.
Metody nauczania:
Problemowa: dyskusja,
Praktyczna: ćwiczenia,
Eksponująca: film.
Formy pracy:
Praca w grupach.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Nauczyciel prosi o sprawdzenie w słownikach informacji o pochodzeniu słów: „biblioteka”, „bibliografia” i ułożenie czterech zdań – dwóch z etymologicznym i dwóch z realnym znaczeniem tych wyrazów. Zobowiązuje uczniów do wypożyczenia z bibliotek lub przyniesienia z domu dzieł A. Mickiewicza i J. Kochanowskiego oraz opracowań naukowych dotyczących tych twórców i ich dzieł (uczniowie powinni zadbać o to, aby tytuły się nie powtarzały).
Etap wstępny
Prowadzący sprawdza zadanie domowe i wyjaśnia, że celem lekcji będzie nauka poprawnego sporządzania opisów bibliograficznych na wybrany temat. Następnie dzieli uczniów na trzy grupy i przydziela im zadania do opracowania bibliografii. Zadania powinny mieć charakter powtórzeniowy i dotyczyć autorów lub utworów z podstawy programowej, np.:
I grupa – „Adam Mickiewicz – wieszcz narodowy”;
II grupa – „Jan Kochanowski – ojciec literatury polskiej”;
III grupa – „Ludowość w twórczości Jana Kochanowskiego i Adama Mickiewicza”.
Uczniowie krótko dyskutują na temat przydzielonych zadań.
Etap realizacji
Nauczyciel informuje, że uczniowie muszą teraz zdobyć niezbędne informacje do opracowania zagadnień. Pyta, czy sformułowania zawarte w tematach są jasne i co należy zrobić, aby wyjaśnić ewentualne wątpliwości. Uczniowie odpowiadają, że trzeba sięgnąć do odpowiednich słowników. Prowadzący wyjaśnia, że jeśli sporządza się opis bibliograficzny pracy zbiorowej mającej redaktora, to tytuł podawany jest przed jego nazwiskiem: „pod red.” i tu cd. zapisu. Zwraca uwagę uczestników zajęć, aby pamiętali, że przy opracowywaniu swoich zagadnień muszą sięgnąć po literaturę podmiotu, czyli po publikacje podstawowe dla tematu. Poleca uczniom zapisanie stałych elementów wchodzących w skład opisu bibliograficznego książki: nazwisko i imię autora (lub imię i nazwisko autora) – można podać tylko pierwszą literę imienia i za nią kropkę, tytuł i podtytuł (jeśli występuje) zapisane kursywą, wydawnictwo, miejsce i rok wydania oraz przeważnie ISBN, czyli trzynastocyfrowy numer zawierający informację o kraju, wydawcy i o samej książce.
Nauczyciel prosi także o zapamiętanie, że przy każdym opisie bibliograficznym obowiązuje jednolita i konsekwentna interpunkcja, a tytuły czasopism należy ujmować w cudzysłów. Podkreśla, że przy opracowywaniu zagadnień uczniowie muszą wpisać bibliografię przedmiotu, a więc książki lub artykuły naukowe i popularnonaukowe, czyli wszelkie opracowania dotyczące tematu.
Zanim uczniowie przystąpią do pracy, nauczyciel informuje, że wszystkie grupy w swojej bibliografii podmiotu lub przedmiotu muszą umieścić choć jedną pozycję ze strony internetowej według schematu: „autor, tytuł [online] [data dostępu], dostępny w internecie adres strony”. Prowadzący zaznacza, że wśród pozycji bibliograficznych uczniowie powinni ująć też te z pracy zbiorowej. Jednocześnie przypomina o przypadkach, w których należy użyć łącznika, czyli litery [w :], po której powinien nastąpić opis książki macierzystej; nie wolno im również zapomnieć o numerach stron. Nauczyciel informuje, że aby praca w grupach była zaliczona, opis bibliograficzny musi zawierać minimum dwie pozycje z literatury podmiotu i dwie z literatury przedmiotu.
Następnie uczniowie oglądają film edukacyjny (z zasobu multimedialnego) zawierający ogólne zasady i konkretne przykłady opisu bibliograficznego, po czym przystępują do realizacji przydzielonych tematów. W razie wątpliwości nauczyciel służy pomocą.
Etap końcowy
Grupy przekazują sobie wyniki pracy do sprawdzenia, dokonują ewentualnej korekty. Na końcu nauczyciel ocenia poprawność opisów bibliograficznych i zadaje pracę do domu. Daje do wyboru dwa zadania:
Ułóż wstęp lub zakończenie do jednego z tematów realizowanych w grupach. Pamiętaj o obowiązku zastosowania opisu bibliograficznego, np. cytowanej wypowiedzi, cytatu z pracy zbiorowej, definicji.
Napisz obszerniejszą pracę o J. Kochanowskim lub A. Mickiewiczu na doprecyzowany przez siebie temat z podaniem bibliografii podmiotu i przedmiotu.
Dodatkowo:
Scenariusz o bardzo praktycznym zastosowaniu – może zostać wykorzystany podczas przygotowań do matury w każdej klasie IV etapu edukacyjnego oraz w III klasie gimnazjum przy tworzeniu projektów edukacyjnych.
