Sposób oraz konsekwencje przyjmowania leków oraz suplementów diety
Ulotki dołączane do leków zawierają informacje, w jakich przypadkach należy je przyjmować oraz jak to robić bezpiecznie. Niektóre leki muszą zostać przepisane przez lekarza, a inne mogą być nabyte bez recepty, nawet poza apteką (np. w sklepie spożywczym, na stacji benzynowej). Jednak każdy lek lub suplement diety może wywołać komplikacje zdrowotne, jeśli nie będzie przyjmowany prawidłowo.
czym jest homeostazahomeostaza i jak organizm ją utrzymuje;
czym są zdrowie i choroba;
czym jest profilaktyka;
czym są choroby zakaźne i jakie czynniki je wywołują;
czym są antybiotyki.
Wyjaśnisz, w jaki sposób analizować informacje dołączane do leków.
Wyjaśnisz, dlaczego nie należy bez wyraźnej potrzeby przyjmować ogólnodostępnych leków i suplementów diety.
Uzasadnisz, że antybiotyki i inne leki należy stosować zgodnie z zaleceniem lekarza (dawka, godziny przyjmowania leku i długość kuracji).
Wyjaśnisz, w jaki sposób prawidłowo przyjmować leki i suplementy.
1. Leki i suplementy diety
LekiemLekiem nazywana jest substancja stosowana w celu profilaktyki lub leczenia chorób występujących u ludzi i zwierząt. Lek może być również podawany w celu postawienia diagnozydiagnozy oraz przywrócenia lub poprawy funkcji fizjologicznych organizmu. Działanie leków wpływa na pracę organizmu.
Wśród leków można wyróżnić np.:
antybiotykiantybiotyki – są to środki uszkadzające komórki bakteryjne lub zaburzające ich funkcjonowanie, stosowane w przypadku zakażeń bakteryjnych. Są wydawane w aptece z przepisu lekarza.
leki ogólnodostępne – są to leki sprzedawane bez receptyrecepty i stosowane na dolegliwości takie jak katar, ból głowy, gardła lub brzucha.
Suplementy dietySuplementy diety są to preparaty zawierające witaminywitaminy, minerały lub inne substancje o działaniu odżywczym. Są one zazwyczaj spożywane w celu uzupełnienia w diecie niedoborów substancji potrzebnych organizmowi.
2. Jak prawidłowo zażywać leki i suplementy diety
Każdy lek i suplement diety należy zażywać według wskazań lekarza, a jeśli lekarz nie przedstawi konkretnych wskazań - zgodnie z informacjami zawartymi w dołączonej ulotce. W przypadku leków dostępnych wyłącznie z przypisu lekarza (np. antybiotyków) lekarz na podstawie wywiadu i/lub przeprowadzonych badań określa dawkę, godziny przyjmowania i długość kuracji. Przyjmowanie ich w inny sposób może doprowadzić do wystąpienia działań niepożądanych, w tym uszkodzeń narządów wewnętrznych, a nawet śmierci. Nie należy również zmniejszać dawki ani przerywać przyjmowania leku przepisanego przez lekarza wcześniej niż zalecił, nawet jeśli objawy ustąpią, ponieważ dostarczenie zbyt małej dawki leku może skutkować nawrotem choroby.
Działania niepożądaneDziałania niepożądane to szkodliwe i niezamierzone skutki zdrowotne stosowania danego leku lub suplementu diety. Mogą one wystąpić nie tylko w wyniku niezgodnego z zaleceniami stosowania tych produktów, lecz także przy prawidłowym stosowaniu. Każdy lek i suplement diety może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią. Gdy zostaną zauważone, należy się udać na konsultację lekarską.
Przykładowe działania niepożądane leków i suplementów diety:
ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka;
bóle i zawroty głowy;
wysypka;
nadmierna senność lub zaburzenia snu;
zaburzenia świadomości;
zaburzenia apetytu;
nasilenie objawów chorób współistniejących;
interakcje z innymi lekami, zaburzające ich działanie;
uszkodzenia narządów wewnętrznych, np. wątroby i nerek;
śmierć.
Film zawiera wyjaśnienie, jak analizować ulotkę dołączaną do leków i w jaki sposób prawidłowo zażywać leki, uwzględniając dawkę (w tym wiek), porę oraz sposób przyjmowania substancji leczniczych z posiłkami i płynami.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RmjHUd2zwlyXP
Film nawiązujący do treści materiału
Wymień sześć podstawowych informacji, które powinna zawierać ulotka dołączana do leków.
Uzasadnij, dlaczego powinno się poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach lub suplementach diety. Podaj jeden argument.
Wyjaśnij, dlaczego należy się zgłosić do lekarza po zauważeniu niepożądanego działania przyjmowanego leku, nawet jeśli ma ono niewielkie nasilenie.
Paracetamol jest ogólnodostępnym i bardzo często stosowanym lekiem na uśmierzenie bólu o średnim nasileniu i na zbicie gorączkigorączki. Wchodzi on w skład wielu preparatów leczniczych o różnych nazwach. Nadmierne zażywanie paracetamolu może doprowadzić do zatrucia, które grozi uszkodzeniem wątroby i nerek. Nieleczone zatrucie paracetamolem może spowodować śmierć nawet w ciągu kilku dni.
Słownik
środek uszkadzający komórki bakteryjne lub zaburzający ich funkcjonowanie, stosowany w przypadku zakażeń bakteryjnych; wydawany z przepisu lekarza
rozpoznanie rodzaju choroby
podwyższenie temperatury ciała powyżej normy fizjologicznej (36,6–37°C)
zdolność organizmu do utrzymania względnie stałego poziomu czynników wewnętrznych pomimo zmian w otoczeniu
substancja, której właściwości pozwalają na zapobieganie chorobom ludzi i zwierząt lub na leczenie tych chorób
szkodliwe i niezamierzone konsekwencje stosowania leku lub suplementu diety
pisemny dokument sporządzany przez lekarza i zawierający informacje, na podstawie których aptekarz wydaje pacjentowi gotowy lek lub przygotowuje lek recepturowy
preparat zawierający witaminy, minerały lub inne substancje, spożywany zazwyczaj w celu uzupełnienia niedoborów substancji potrzebnych organizmowi
związki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, których organizm w ogóle nie produkuje lub wytwarza je w niewystarczającej ilości, dlatego trzeba je dostarczać z pożywieniem lub w postaci suplementu
Zadania
Antybiotyki są to: Możliwe odpowiedzi: 1. są to leki sprzedawane bez recepty stosowane na dolegliwości takie jak katar, ból głowy, gardła lub brzucha, 2. są to preparaty zawierające zazwyczaj witaminy lub minerały, 3. środki uszkadzające komórki bakteryjne lub zaburzające ich funkcjonowanie, stosowane w przypadku zakażeń bakteryjnych
Niektóre napoje, takie jak mleko, soki, kawa czy herbata mają w swoim składzie substancje, które mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi lekami. Wyjaśnij, dlaczego popijanie leków takimi napojami może wydłużyć czas trwania choroby.
Wątroba jest narządem wydzielającym żółć, która ułatwia trawienie tłuszczy. Wyjaśnij, w jaki sposób nieprawidłowe przyjmowanie leków może wpłynąć na zaburzenia trawienia tłuszczy u człowieka.
Notatnik
Bibliografia
Internetowa encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, www.encyklopedia.pwn.pl.
Reece J.B. i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.