E-materiały do kształcenia zawodowego

Zbiór, sortowanie i metody przetwórstwa prętów i kijów wiklinowych

DRM.01. Wykonywanie wyrobów koszykarsko‑plecionkarskich - koszykarz‑plecionkarz 731702

bg‑green

Sposoby zbioru prętów i kijów wiklinowych z plantacji, prace wykonywane na składowisku wikliny, sposoby produkcji taśm i obręczy wiklinowych

PLANSZA INTERAKTYWNA

R10xv3TREwxdt
Ilustracja zatytułowana jest Sposoby zbioru prętów i kijów wiklinowych z plantacji, prace wykonywane na składowisku wikliny, sposoby produkcji taśm i obręczy wiklinowych. Składa się z nagłówka na pomarańczowym tle: „Sposoby zbioru prętów i kijów wiklinowych z plantacji, prace wykonywane na składowisku wikliny, sposoby produkcji taśm i obręczy wiklinowych”. Pod nagłówkiem znajdują się cztery podpunkty opatrzone odpowiednimi interaktywnymi znacznikami. Po ich naciśnięciu pojawiają się ramki ze zdjęciami, tekstem oraz tożsamym z nim nagraniem audio. Podpunkty to kolejno: Zbiór wikliny, Składowanie wikliny, Produkcja taśm wiklinowych, Produkcja obręczy wiklinowych.
  1. Zbiór wikliny
    Zbiór wikliny zazwyczaj odbywa się każdego roku, najczęściej w połowie listopada, po tym, jak opadną liście, a pędy zdrewnieją. Przed zbiorem roślina powinna osiągnąć odpowiednią wysokość. Okres wycinania trwa zimą, w czasie spoczynku wegetacyjnego, kończy się zazwyczaj w marcu, zanim rośliny wypuszczą nowe pędy.
    Wiklinę można wycinać ręcznie (na przykład nożem „sierpakiem” czy innymi specjalnymi rodzajami noży) lub mechanicznie (kosiarkami listwowymi, snopowiązałkami lub innymi specjalistycznymi maszynami do zbioru wikliny). Pręty powinno ścinać się na odpowiedniej wysokości. Po ścięciu wiklinę wiąże się w wiązki i ustawia na polu w pozycji stojącej. Dalsze przeznaczenie wikliny decyduje o tym, czy będzie ona obrabiana czy przygotowywana do zimowego leżakowania.
    Wśród narzędzi do zbioru wikliny wyróżnia się sekatory, kosiarki, kombajny. Sekatory to ręczne narzędzia do cięcia, które stosuje się zwłaszcza na małych obszarach. Kosiarki umożliwiają zebranie wikliny z większego obszaru. Kombajny to maszyny rolnicze, zazwyczaj wyposażone w mechanizmy tnące i zbierające.
    Ilustracje
    Trzy zdjęcia przedstawiają narzędzia i maszyny stosowane prze zbiorze wikliny. Są to kolejno: zakrzywiony nóż sierpak z drewnianą rękojeścią, kosiarka listwowa oraz kosiarka mechaniczna.
  2. Składowanie wikliny
    Ilustracje
    W oknie wyświetla się siedem zdjęć. Pierwsze zdjęcie ilustruje proces moczarkowania. Pokazuje osiem wiązek wikliny zanurzonych kilkadziesiąt centymetrów w wodzie w czarnych pojemnikach. Drugie zdjęcie przedstawia dwie wiązki wikliny leżące na metalowych prętach składających się na większą prostopadłościenną konstrukcją, do której przymocowane są metalowe linki. Za tą konstrukcją widać duży zielony piec z uchylonymi drzwiczkami, przez które widać popiół. Trzecie zdjęcie przedstawia osobę trzymającą za górną część łodyg wikliny. Obok wikliny znajdują się wbite w ziemię dwa grube patyki trzymające pion. Czwarte zdjęcie przedstawia wiązki wikliny, które w części znajdują się w pozycji pionowej o lekkim pochyleniu do tyłu, a część ułożona jest jedna na drugiej w kilku stosach. Piąte zdjęcie przedstawia korowarkę ręczną, która składa się z drewnianego pala, opartego na ziemi z dwóch stron na metalowych nóżkach. W pięciu miejscach z pala wystają ku górze pary grubych drutów, spośród których część jest wygięta na jednej trzeciej wysokości tak, że tworzy kształt elipsy. O pal oparte są nieobrobione łodygi wikliny. Szóste zdjęcie przedstawia korowarkę mechaniczną, która składa się z podajnika wikliny, bębnów korujących. Siódme zdjęcie przedstawia cztery wiązki wikliny, spośród których trzy są w kolorze jasnym, a jedna wiązka w kolorze jasnobrązowym.
    Tekst
    Skoszoną wiklinę układa się w stosy.
    Rozpoczyna się proces moczarkowania, czyli uzyskiwania wikliny białej. Polega na moczeniu jej w wodzie, tak by pobudzić miazgę i tym samym usprawnić proces korowania. Moczarkowanie odbywa się zazwyczaj od marca do czerwca.
    Innym sposobem korowania wikliny jest jej gotowanie. Proces ten trwa od 2 do 3 godzin w przypadku wikliny świeżej i od 4 do 5 godzin w przypadku zaschniętej. Po upływie tego czasu wiklinę zalewa się zimną wodą i zostawia na 12 godzin.
    Następnie wiklinę sortuje się według długości. Proces ten przeprowadzany jest w beczce, która może stać na podłodze lub być wkopana w ziemię. Beczka wyposażona jest w latkę z podziałką co 20 centymetrów. Wiklinę umieszcza się końcami odziomkowymi w dół i wyjmuje końcami wierzchołkowymi, zaczynając od pędów najdłuższych. Sortowana jest na długości od 60 do 240 centymetrów, a później oceniona pod względem jakości, posortowana według rozmiaru, zważona i związana w pięcio- lub dziesięciokilogramowe wiązki.
    Uformowanie wikliny w wiązki ułatwia transport, przechowywanie i dalszą obróbkę. Przed przeniesieniem wikliny do kolejnych etapów przetwarzania, wiązki są zazwyczaj ważone. Wiązanie wiązek to proces zabezpieczania wikliny w wiązki za pomocą sznurków lub innych materiałów. To pomaga utrzymać porządek i ułatwia transport.
    Kolejnym krokiem jest korowanie wikliny. W przypadku moczarkowania proces ten powinien rozpocząć się wtedy, gdy na prętach zaczynają pojawiać się liście. Z kolei w przypadku gotowania – wiklinę ścina się, dopiero jak zrzuci liście. okorowaną należy ponownie wysuszyć i powiązać w wiązki według wysokości.
    Suszenie odbywa się zwykle na drewnianych stelażach i trwa około 2-3 dni. Wysuszona wiklina powinna zostać następnie powiązana w snopy. Na tym cykl uprawy i przerobu wikliny kończy się.
    Niektóre zastosowania wikliny wymagają surowca w innym kolorze, w związku z czym wiklinę poddaje się barwieniu. Może się ono odbywać przed lub po innych procesach, w zależności od potrzeb.
  3. Produkcja taśm wiklinowych
    Na proces produkcji taśm wiklinowych składa się kilka etapów. Po zebraniu i przygotowaniu wikliny poddaje się ją procesom moczarkowania i warzenia, a następnie wiklinę sortuje się pod względem długości, jakości i grubości. Dzięki temu możemy wybrać odpowiednie kije do produkcji taśm. Do wytworzenia taśmy liczkowej stosuje się wiklinę o długości powyżej 180 centymetrów. Konieczne jest używanie jednorocznych prętów wikliny, całkowicie okorowanych, gładkich i wolnych od sęków oraz innych uszkodzeń wpływających na jakość. Pręty wikliny są zazwyczaj dzielone na 3 lub 4 części, zależnie od ich grubości.
    Dalej następuje łupanie, czyli dzielenie kijów wiklinowych na cienkie pasy. Odbywa się to za pomocą łuparki, narzędzia wyposażonego w ostrza lub noże, które umożliwiają precyzyjne łupanie kijów na odpowiednią długość.
    Taśma duszkowa to cienki pasek materiału, najczęściej wykonany z wikliny, służący do zabezpieczenia i wykończenia taśmy wiklinowej. Jej wykonanie jest proste, po wyborze materiału określa się szerokość taśmy, przycina materiał do pożądanej długości i szerokości, aby zabezpieczyć końce, zgina się je lub podwójnie składa, a następnie mocuje je szpilkami lub nicią, aby utrzymać formę.
    Do produkcji taśm wiklinowych służą łuparki, taśmiarki, rozłupniki, a także prasy, maszyny do barwienia. Stosuje się je na poszczególnych etapach produkcji taśm. Łuparki wykorzystuje się do łupania kijów wiklinowych na cienkie pasy, taśmiarki do formowania taśm z łuskanych kijów, rozłupniki służą do rozczesywania i rozdzielania włókien wikliny, zapewniając równomierne i jednolite włókna.
  4. Produkcja obręczy wiklinowych
    Ilustracja
    Dwa zdjęcia. Pierwsze ławę obręczarską, na której znajdują się urządzenia do strugania i zaciskania łupki. Drugie przedstawia stół obręczarski, na którym znajduje się urządzenie do formowania wygiętych łodyg we wiązki. To urządzenie składa się z trzech kolistych przedmiotów ułożonych jeden na drugim, tak że największy znajduje się bezpośrednio na stole, a na nim kolejno średniej wielkości i najmniejszy.
    Tekst
    Po procesach zbioru, przygotowania, moczarkowania i warzenia wikliny, kijki wiklinowe sortuje się pod względem długości, jakości i grubości celem wybrania odpowiednich do produkcji obręczy. Kije są łupane, czyli dzielone na cienkie pasy. Następnie obręcze formuje się z łuskanych kijów przy użyciu specjalnych form lub szablonów. Obręcze łączy się za pomocą takich technik jak skręcanie, wiązanie czy wykorzystanie kleju wiklinowego. Na koniec obręcze się suszy, aby usunąć nadmiar wilgoci i utrwalić ich kształt. Można też ewentualnie obręcze przyciąć, wygładzić i nadać im wykończenie.
    W produkcji obręczy stosuje się narzędzia takie jak ława obręczarska oraz stół obręczarski. Ława obręczarska to specjalna ława robocza, dzięki której rzemieślnik wykonuje proces formowania obręczy. Na niej najczęściej zaciska się i struga łupki.
    Stół obręczarski to również narzędzie wykorzystywane do produkcji obręczy. Najczęściej wyposażone jest w zwrócone do góry kołki, które nastawia się w zależności od potrzeb. Dzięki temu można wygięte wcześniej listwy układać w wiązki o dowolnie wybranej średnicy.
Sposoby zbioru prętów i kijów wiklinowych z plantacji, prace wykonywane na składowisku wikliny, sposoby produkcji taśm i obręczy wiklinowych
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Powiązane ćwiczenia