Metadane scenariusza

Spotkanie z zaimkiem. Lekcja powtórzeniowa.

1. Cele

Wiadomości

– uczeń systematyzuje i utrwala swoje wiadomości o zaimkach,

Umiejętności

Uczeń:

– zna i właściwie wykorzystuje wiadomości o zaimkach,

– redaguje konkretne odpowiedzi na pytania,

– dokonuje selekcji i analizy informacji,

– wykorzystuje teoretyczne wiadomości w praktycznym działaniu,

– kształci umiejętność bezbłędnego posługiwania się językiem ojczystym,

– kształci sprawność myślenia,

– potrafi poprawnie posługiwać się odmianą pisaną języka,

2. Metoda i forma pracy

Metody pracy:

– pogadanka heurystyczna,

– metoda zajęć praktycznych,

– metoda podająca.

Formy pracy:

– indywidualna,

– grupowa.

3. Środki dydaktyczne

karta pracy ucznia

4. Przebieg lekcji

Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel informuje uczniów, jaki jest cel zajęć. To czym się dzisiaj zajmiemy, to powtórzenie i usystematyzowanie wiadomości o zaimkach.

2. Nauczyciel zadaje w tym celu pytania poszczególnym uczniom.

Informacje, które powinny się pojawić podczas powtórzenia, pytania i odpowiedzi:

Czym jest zaimek?

– Zaimek to część mowy, która zastępuje inną część mowy w zdaniu. Zaimek może zastąpić każdą samodzielną część mowy (tzn. rzeczownik, przymiotnik, liczebnik i przysłówek) z wyjątkiem czasownika. Zaimek przyjmuje właściwości tej części mowy, którą zastępuje.

Jak dzielimy zaimki ze względu na części mowy?

– na: przymiotne, rzeczowne, liczebne i przysłowne.

Co wiecie o zaimkach rzeczownych?

– Są odmienne jak rzeczowniki i można wyróżnić wśród nich kilka rodzajów:

– zaimki osobowe, np. ja, ty, my, wy odnoszą sie do osoby, która mówi, bądź do osób jej towarzyszących,

– zaimki wskazujące, np. ten, tamten, ów – mogą odnosić się do osoby lub rzeczy wskazanej przez towarzyszący wypowiedzi gest albo do osoby lub rzeczy nazwanej w poprzedniej wypowiedzi,

– zaimek zwrotny – się, sobie, siebie, sobą – odnosi się do osoby lub rzeczy, do której “wraca” własna czynność, np. robię sobie,

– zaimki pytające – kto, co, któż, cóż – odnosza sie do rzeczy, o którą się dopytujemy,

– zaimki przeczące – nikt, nic – odnoszą się w sposób przeczący do osób i rzeczy,

– zaimki nieokreślone – ktoś, coś, ktokolwiek, cokolwiek, kto bądź, co bądź – odnoszą się do bliżej nieokreślonej osoby i rzeczy.

Co wiecie o zaimkach przymiotnych?

– Są odmienne, wskazują na jakość w sposób ogólniejszy, mniej określony niż przymiotnik. Możemy wyróżnić kilka rodzajów tych zaimków:

– zaimki wskazujące, np. ten, tamten, ów, ten sam, taki sam, inny,

– zaimki pytające, np. jaki?, który?, który z rzędu?, czyj?,

– zaimki nieokreślone, np. jakiś, jakikolwiek, jaki bądź, pewien, nijaki, któryś, którykolwiek, niektóry, czyjś, czyjkolwiek,

– zaimki dzierżawcze, np. mój, twój, wasz, nasz, swój, czyjś,

– zaimki względne, np. kto, który, co, czyj, jaki,

– zaimki przeczące, np. niczyj, nijaki,

– zaimek upowszechniający: każdy.

Co wiecie o zaimkach liczebnych?

– Zaimki liczebne stosujemy, gdy podajemy liczby w sposób niedokładny, przybliżony. Wyróżniamy następujące zaimki liczebne:

– zaimki wskazujące, np. tyle, tylekroć, tylokrotny, wszystek, każdy,

– zaimki nieokreślone, np. kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt, kilkaset, ileś, ilekolwiek, ilekroć,

– zaimki pytające, np. ile?, ilu?, ilokrotny?, iloraki?,

–zaimki przeczące, np. żaden.

Co wiecie o zaimkach przysłownych?

– Zaimki przysłowne w sposób mniej dokładny niż porzysłówek nazywają sposób, miejsce i czas. Zaimki przysłowne sa nieodmienne. Wyróżniamy następujące zaimki przysłówne:

– zaimki pytające, np. jak?, gdzie?, skąd?, dokąd?, kiedy?, odkąd?, dopóki?, czemu?, dlaczego?,

– zaimki wskazujące, np. tak, tu, tam, tutaj, stąd, stamtąd, tędy, wtedy, odtąd, gdzie indziej,

– zaimki względne, np. jak, gdzie, skąd, dokąd, którędy, kiedy,

-zaimki nieokreślone, np. jakkolwiek, byle jak, jako tako, gdzieś, gdziekolwiek, niekiedy,

– zaimki przeczące, np. nigdzie, nigdy, znikąd, nijak,

– zaimki upowszechniające, np. wszędzie, zawsze.

Nauczyciel podsumowuje zebrane informacje:

Zaimek to nazwa zastępująca inną. Przyjmuje właściwości tej części mowy, którą zastępuje.

Wyróżniamy zaimki: rzeczowne, przymiotne, liczebne i przysłowne.

Faza realizacyjna

Przejście do właściwej – ćwiczeniowej części zajęć, zadania zostały zebrane w karcie pracy ucznia.

Faza podsumowująca

Nauczyciel dokonuje podsumowania pracy na lekcji.

5. Bibliografia

Nagajowa M., ABC metodyki języka polskiego, Warszawa 1995.

Nasiłkowski S., Metody nauczania, Toruń 1997.

Nagajowa M., Nauka o języku dla nauki języka, Kielce 1994.

6. Załączniki

Karta pracy ucznia

7. Czas trwania lekcji

45 minut