Sprawdź się
Wskaż opis, który najlepiej określa epokę działalności naukowej Galileusza:
- antyk, w okresie świetności cesarstwa rzymskiego
- średniowiecze, pół wieku później niż podróże Marco Polo
- okres tzw. wielkich odkryć geograficznych
- czasy po Reformacji, w przededniu wybuchu wojny trzydziestoletniej w Europie;
- okres oświecenia
Gdy Galileusz za pomocą lunety odkrywał księżyce Jowisza, to w Polsce panował przedstawiciel dynastii:
- Piastów
- Przemyślidów
- Andegawenów
- Jagiellonów
- Wazów
Galileusz korespondował przez wiele lat z pewnym sławnym astronomem. Wymieniali się oni regularnie informacjami o swych pomysłach i odkryciach, w tym o budowie i możliwych zastosowaniach lunet. Tym astronomem był:
- Al Battani
- Tycho Brahe
- Edmond Halley
- Edwin Hubble
- Johannes Kepler
- Mikołaj Kopernik
- Urbain Le Verrier
Galileusz sformułował tzw. zasadę względności (zwaną dziś także zasadą równoważności układów inercjalnych). Głosi ona, że prawa mechaniki (dziś: wszystkie prawa fizyki) w różnych inercjalnych układach odniesienia są takie same. W związku z tą zasadą rozważ następującą sytuację. Po spokojnym morzu, równolegle do brzegu, płynie okręt, na którym stoi wycelowana idealnie pionowo w górę armata. Po wystrzale kula wzniesie się nad okręt i wpadnie z powrotem w lufę armaty. Taki ruch kuli obserwator na okręcie nazwie rzutem pionowym; pomija się w nim opór powietrza. Obserwujący ten wystrzał z brzegu powinien stwierdzić, że:
- a) kula wpadła w lufę, wykonawszy wprawdzie ruch zwany rzutem ukośnym, ale jest to zgodne z zasadą względności
- b) kula wpadła w lufę, wykonawszy również rzut pionowy, w pełnej zgodzie z zasadą względności
- c) kula wpadła wprawdzie w lufę, ale wykonała ruch zwany rzutem ukośnym, więc jest to przykład wyjątku od zasady względności
- d) kula upadła na pokład okrętu bliżej jego rufy (albo wpadła do morza za okrętem), wykonawszy rzut pionowy, w zgodzie z zasadą względności
- e) kula upadła na pokład okrętu bliżej jego rufy (albo wpadła do morza za okrętem) więc jest to przykład wyjątku od zasady względności, choć kula wykonała rzut pionowy
Galileusz odkrył, że Wenus jest widoczna na niebie w fazach (kolejno: nów, „pierwsza” kwadra, pełnia, „trzecia” kwadra, nów, itd.), na podobieństwo Księżyca. Późniejsze obserwacje dokonane przez innych astronomów potwierdziły, że podobny cykl faz przechodzi:
- Merkury
- Mars
- Jowisz
- Saturn
Odsłuchaj fragment audiobooka, w którym zawarty jest opis badania przez Galileusza staczania się kulki po równi pochyłej ruchem jednostajnie przyspieszonym. Przyjmij, że Galileusz wraz z asystentem wyrażali przebytą przez kulkę drogę s w łokciach ([s] = 1 ł), zaś czas t mierzyli w „uderzeniach serca” ([t] = 1 u). Tabela przedstawia fragmentaryczne wyniki takiego badania. Uzupełnij brakujące komórki tabeli; wyniki podaj z dokładnością taką, jaką zastosowano w poszczególnych kolumnach tabeli.
| Lp. | t(u) | s(ł) |
|---|---|---|
| 1 | 2 | |
| 2 | 4 | 12,8 |
| 3 | 20,0 |
Zapoznaj się z treścią ćwiczenia nr 6. Wartość przyspieszenia staczającej się kulki wynosi . Przyjmij, że łokieć asystenta miał długość , zaś serce Galileusza biło w tempie 75 uderzeń na minutę. Wyraź przyspieszenie, z jakim staczała się kulka, w jednostkach SI. Wykonaj i zapisz odpowiednie obliczenia; następnie porównaj je z przedstawionymi w rozwiązaniu.
W celu dokonania pomiaru prędkości światła Galileusz zatrudnił dwóch asystentów. Wraz z jednym wspiął się na wzgórze za miastem. Drugi z nich wspiął się na inne wzgórze, odpowiednio oddalone, ale usytuowane w zasięgu wzroku z pierwszego wzgórza. Każdy z asystentów miał latarnię oraz zasłonę, za pomocą której mógł przesłaniać i odsłaniać swą latarnię. Gdy zapadła ciemność, na umówiony znak obaj asystenci zasłonili swe latarnie, a Galileusz przygotował …
Uzupełnij powyższy opis tak, by stanowił instrukcję postępowania dla przeprowadzającego taki eksperyment. Uwzględnij także ewentualne czynności, które należało wykonać przed udaniem się na wzgórze albo następnego dnia, po eksperymencie. Na koniec porównaj swój opis z zamieszczonym poniżej.