1
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1

Uzupełnij związki frazeologiczne oraz przysłowia, które pojawiają się w powieści. Wyjaśnij znaczenie tych związków.

RW42Si7yARO35
Z cudzego woza → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
Wiedzą sąsiedzi → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
Chłop robotny i żona pyskata, → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
Biednemu to zawsze → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
To by już grzech → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
Wrzeszczy → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
Nie pleć byle czego → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
Bom głodny → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
Dobra żona → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
Jak stary młódkę bierze, diabeł się cieszy → 1. wiatr w oczy, 2. to wezmą choćby i pół świata, 3. i obraza boska, 4. po próżnicy, 5. głowy mężowej korona, 6. kiej wilk, 7. bo profit z tego miał będzie, 8. kiejby ją kto ze skóry obdzierał, 9. to złaź choć i wpół morza, 10. jak kto siedzi
R1JqPXgqZLQls11
Ćwiczenie 2
Zapoznaj się z cytatami pochodzącymi z powieści. Dopasuj do nich hasła odnoszące się do różnych sfer życia na wsi. Praca na roli, natura Możliwe odpowiedzi: 1. kto ma księdza w rodzie, temu bieda nie dobodzie…, 2. podzieliłby się kiej wilk z owcą, 3. Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi!, 4. utytlesz się zawdy kiej maciora, 5. stali zbici kieby w snop, że nikto poruszyć się nie mógł, 6. Juści, że księdzem być lepiej, bo to i Panu Jezusowi chwała, i ludziom na pociechę, 7. Ale, złap wiater w polu, 8. chto borguje, ten się z butów zzuje…, 9. Trwało to wszystko dobrych parę pacierzy, 10. srokowe wesele, deszczu będzie wiele, 11. chłopak wił się kiej piskorz, 12. Zwyczajnie jak kobieta, co ni pomyślenia nie ma, ni niczego nie wymiarkuje sama, ino żyje se jako ten cień padający od człowieka…, 13. żeby was piorun bez świętej spowiedzi nie trzasnął! Hodowla zwierząt i związek człowieka z nimi Możliwe odpowiedzi: 1. kto ma księdza w rodzie, temu bieda nie dobodzie…, 2. podzieliłby się kiej wilk z owcą, 3. Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi!, 4. utytlesz się zawdy kiej maciora, 5. stali zbici kieby w snop, że nikto poruszyć się nie mógł, 6. Juści, że księdzem być lepiej, bo to i Panu Jezusowi chwała, i ludziom na pociechę, 7. Ale, złap wiater w polu, 8. chto borguje, ten się z butów zzuje…, 9. Trwało to wszystko dobrych parę pacierzy, 10. srokowe wesele, deszczu będzie wiele, 11. chłopak wił się kiej piskorz, 12. Zwyczajnie jak kobieta, co ni pomyślenia nie ma, ni niczego nie wymiarkuje sama, ino żyje se jako ten cień padający od człowieka…, 13. żeby was piorun bez świętej spowiedzi nie trzasnął! Życie religijne, wiara Możliwe odpowiedzi: 1. kto ma księdza w rodzie, temu bieda nie dobodzie…, 2. podzieliłby się kiej wilk z owcą, 3. Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi!, 4. utytlesz się zawdy kiej maciora, 5. stali zbici kieby w snop, że nikto poruszyć się nie mógł, 6. Juści, że księdzem być lepiej, bo to i Panu Jezusowi chwała, i ludziom na pociechę, 7. Ale, złap wiater w polu, 8. chto borguje, ten się z butów zzuje…, 9. Trwało to wszystko dobrych parę pacierzy, 10. srokowe wesele, deszczu będzie wiele, 11. chłopak wił się kiej piskorz, 12. Zwyczajnie jak kobieta, co ni pomyślenia nie ma, ni niczego nie wymiarkuje sama, ino żyje se jako ten cień padający od człowieka…, 13. żeby was piorun bez świętej spowiedzi nie trzasnął! Społeczne zachowania i obyczaje Możliwe odpowiedzi: 1. kto ma księdza w rodzie, temu bieda nie dobodzie…, 2. podzieliłby się kiej wilk z owcą, 3. Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi!, 4. utytlesz się zawdy kiej maciora, 5. stali zbici kieby w snop, że nikto poruszyć się nie mógł, 6. Juści, że księdzem być lepiej, bo to i Panu Jezusowi chwała, i ludziom na pociechę, 7. Ale, złap wiater w polu, 8. chto borguje, ten się z butów zzuje…, 9. Trwało to wszystko dobrych parę pacierzy, 10. srokowe wesele, deszczu będzie wiele, 11. chłopak wił się kiej piskorz, 12. Zwyczajnie jak kobieta, co ni pomyślenia nie ma, ni niczego nie wymiarkuje sama, ino żyje se jako ten cień padający od człowieka…, 13. żeby was piorun bez świętej spowiedzi nie trzasnął!
R48m7UNTHeqdl11
Ćwiczenie 3
Uzupełnij plan wydarzeń rozgrywających się w Chłopach zgodnie z ich chronologią. 1 Proces sądowy z Jewką i plany na przyszłość Macieja Boryny.
2 1. Zaręczyny Boryny – wójt i Szymon jako dziewosłęby., 2. Kłótnia o zapis i majątek ojca – wygnanie Antka i Hanki z chałupy., 3. Sprzedaż lasu przez dziedzica i zmówienie się wsi przeciwko niemu., 4. Kryzys małżeński Antka i Hanki wynikający z sytuacji rodzinnej – relacji z ojcem i teściem., 5. Śmierć Kuby w męczarniach.
3 Jesienne prace polowe i gospodarskie – dzielenie zysków i rozpamiętywanie strat.
4 Jarmark w Tymowie i pierwsze zaloty Boryny – podarowanie chustki Jagnie.
5 1. Zaręczyny Boryny – wójt i Szymon jako dziewosłęby., 2. Kłótnia o zapis i majątek ojca – wygnanie Antka i Hanki z chałupy., 3. Sprzedaż lasu przez dziedzica i zmówienie się wsi przeciwko niemu., 4. Kryzys małżeński Antka i Hanki wynikający z sytuacji rodzinnej – relacji z ojcem i teściem., 5. Śmierć Kuby w męczarniach.
6 Omówienie zrękowin w karczmie – targowanie się Dominikowej o grunt i profity dla Jagusi.
7 Święto Zmarłych i Zaduszki – wspomnienie przez Kubę zmarłych powstańców.
8 1. Zaręczyny Boryny – wójt i Szymon jako dziewosłęby., 2. Kłótnia o zapis i majątek ojca – wygnanie Antka i Hanki z chałupy., 3. Sprzedaż lasu przez dziedzica i zmówienie się wsi przeciwko niemu., 4. Kryzys małżeński Antka i Hanki wynikający z sytuacji rodzinnej – relacji z ojcem i teściem., 5. Śmierć Kuby w męczarniach.
9 1. Zaręczyny Boryny – wójt i Szymon jako dziewosłęby., 2. Kłótnia o zapis i majątek ojca – wygnanie Antka i Hanki z chałupy., 3. Sprzedaż lasu przez dziedzica i zmówienie się wsi przeciwko niemu., 4. Kryzys małżeński Antka i Hanki wynikający z sytuacji rodzinnej – relacji z ojcem i teściem., 5. Śmierć Kuby w męczarniach.
10 Wesele Boryny i Jagny.
11 1. Zaręczyny Boryny – wójt i Szymon jako dziewosłęby., 2. Kłótnia o zapis i majątek ojca – wygnanie Antka i Hanki z chałupy., 3. Sprzedaż lasu przez dziedzica i zmówienie się wsi przeciwko niemu., 4. Kryzys małżeński Antka i Hanki wynikający z sytuacji rodzinnej – relacji z ojcem i teściem., 5. Śmierć Kuby w męczarniach.
R1Ften9Mdv6Kk11
Ćwiczenie 4
Określ przynależność społeczną wymienionych bohaterów Chłopów.. Dopasuj elementy. osoby pełniące funkcje związane z posługą religijną Możliwe odpowiedzi: 1. rodzina Kłębów, 2. Jaś, 3. Józka, 4. organiścina, 5. Szymon, 6. Jagustynka, 7. Agata (wujna, ciotka), 8. Antek + Hanka, 9. Kuba, 10. Jędrzych, 11. Kowal Michał, 12. Jagna, 13. Wójt, 14. Marcjanna Antonówna (Dominikowa) Pacześ, 15. Mateusz, 16. Grzela (w wojsku), 17. Witek, 18. Wójtowa, 19. sołtys, 20. Maciej Boryna, 21. organista, 22. Ksiądz (dobrodziej), 23. Jambroży (kościelny), 24. wójt, 25. Bylica, 26. Jewka zamożni gospodarze – kmiecie Możliwe odpowiedzi: 1. rodzina Kłębów, 2. Jaś, 3. Józka, 4. organiścina, 5. Szymon, 6. Jagustynka, 7. Agata (wujna, ciotka), 8. Antek + Hanka, 9. Kuba, 10. Jędrzych, 11. Kowal Michał, 12. Jagna, 13. Wójt, 14. Marcjanna Antonówna (Dominikowa) Pacześ, 15. Mateusz, 16. Grzela (w wojsku), 17. Witek, 18. Wójtowa, 19. sołtys, 20. Maciej Boryna, 21. organista, 22. Ksiądz (dobrodziej), 23. Jambroży (kościelny), 24. wójt, 25. Bylica, 26. Jewka chłopi – biedota Możliwe odpowiedzi: 1. rodzina Kłębów, 2. Jaś, 3. Józka, 4. organiścina, 5. Szymon, 6. Jagustynka, 7. Agata (wujna, ciotka), 8. Antek + Hanka, 9. Kuba, 10. Jędrzych, 11. Kowal Michał, 12. Jagna, 13. Wójt, 14. Marcjanna Antonówna (Dominikowa) Pacześ, 15. Mateusz, 16. Grzela (w wojsku), 17. Witek, 18. Wójtowa, 19. sołtys, 20. Maciej Boryna, 21. organista, 22. Ksiądz (dobrodziej), 23. Jambroży (kościelny), 24. wójt, 25. Bylica, 26. Jewka rzemieślnicy Możliwe odpowiedzi: 1. rodzina Kłębów, 2. Jaś, 3. Józka, 4. organiścina, 5. Szymon, 6. Jagustynka, 7. Agata (wujna, ciotka), 8. Antek + Hanka, 9. Kuba, 10. Jędrzych, 11. Kowal Michał, 12. Jagna, 13. Wójt, 14. Marcjanna Antonówna (Dominikowa) Pacześ, 15. Mateusz, 16. Grzela (w wojsku), 17. Witek, 18. Wójtowa, 19. sołtys, 20. Maciej Boryna, 21. organista, 22. Ksiądz (dobrodziej), 23. Jambroży (kościelny), 24. wójt, 25. Bylica, 26. Jewka parobki i służący Możliwe odpowiedzi: 1. rodzina Kłębów, 2. Jaś, 3. Józka, 4. organiścina, 5. Szymon, 6. Jagustynka, 7. Agata (wujna, ciotka), 8. Antek + Hanka, 9. Kuba, 10. Jędrzych, 11. Kowal Michał, 12. Jagna, 13. Wójt, 14. Marcjanna Antonówna (Dominikowa) Pacześ, 15. Mateusz, 16. Grzela (w wojsku), 17. Witek, 18. Wójtowa, 19. sołtys, 20. Maciej Boryna, 21. organista, 22. Ksiądz (dobrodziej), 23. Jambroży (kościelny), 24. wójt, 25. Bylica, 26. Jewka komornicy Możliwe odpowiedzi: 1. rodzina Kłębów, 2. Jaś, 3. Józka, 4. organiścina, 5. Szymon, 6. Jagustynka, 7. Agata (wujna, ciotka), 8. Antek + Hanka, 9. Kuba, 10. Jędrzych, 11. Kowal Michał, 12. Jagna, 13. Wójt, 14. Marcjanna Antonówna (Dominikowa) Pacześ, 15. Mateusz, 16. Grzela (w wojsku), 17. Witek, 18. Wójtowa, 19. sołtys, 20. Maciej Boryna, 21. organista, 22. Ksiądz (dobrodziej), 23. Jambroży (kościelny), 24. wójt, 25. Bylica, 26. Jewka dziady Możliwe odpowiedzi: 1. rodzina Kłębów, 2. Jaś, 3. Józka, 4. organiścina, 5. Szymon, 6. Jagustynka, 7. Agata (wujna, ciotka), 8. Antek + Hanka, 9. Kuba, 10. Jędrzych, 11. Kowal Michał, 12. Jagna, 13. Wójt, 14. Marcjanna Antonówna (Dominikowa) Pacześ, 15. Mateusz, 16. Grzela (w wojsku), 17. Witek, 18. Wójtowa, 19. sołtys, 20. Maciej Boryna, 21. organista, 22. Ksiądz (dobrodziej), 23. Jambroży (kościelny), 24. wójt, 25. Bylica, 26. Jewka wiejscy urzędnicy Możliwe odpowiedzi: 1. rodzina Kłębów, 2. Jaś, 3. Józka, 4. organiścina, 5. Szymon, 6. Jagustynka, 7. Agata (wujna, ciotka), 8. Antek + Hanka, 9. Kuba, 10. Jędrzych, 11. Kowal Michał, 12. Jagna, 13. Wójt, 14. Marcjanna Antonówna (Dominikowa) Pacześ, 15. Mateusz, 16. Grzela (w wojsku), 17. Witek, 18. Wójtowa, 19. sołtys, 20. Maciej Boryna, 21. organista, 22. Ksiądz (dobrodziej), 23. Jambroży (kościelny), 24. wójt, 25. Bylica, 26. Jewka
21
Ćwiczenie 5

Omów status społeczny wybranych grup wymienionych w ćwiczeniu 4.

Ra6lU7He1yPSB
(Uzupełnij).
rajcować
wykpis
kaszkiet
wrotnia
kłonica
21
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z opisami mężczyzn, a następnie oceń poprawność zdań. Zaznacz Prawda, jeśli zgadzasz się ze stwierdzeniem lub Fałsz jeśli jest odwrotnie.

1
Władysław Stanisław Reymont Chłopi

Podnosił głowę coraz wyżej i coraz hardziej, prostował się, jak mógł, i z góry, wyzywająco prawie patrzał na świat, na ludzi wchodzących na smętarz i na te konie, co stały pod murem przy wozach; nadział czapę na skołtunioną głowę i wolno, godnie ruszył do kościoła, jak gospodarz jaki, zatykając ręce za pas i tak zamiatając krzywą nogą, że kurzawa za nim wstawała.
Nie, nie ostał dzisiaj w kruchcie jak zawdy, jak przystało la niego, jeno się mocno jął przepychać przez ciżbę i parł prosto aż przed wielki ołtarz — aż tam, gdzie stawały same gospodarze, gdzie stojał Boryna i wójt sam; kaj stawały te, co nosiły baldach nad dobrodziejem, abo i te, co ze świecami kiej kłonicekłonicakłonice trzymali straż przy ołtarzu w czas Podniesienia.
Patrzyli na niego ze zdumieniem i zgrozą, a często gęsto usłyszał przykre słowo i odebrał takie spojrzenie, jako ten pies, któren się tam ciśnie, gdzie go nie wołają. Ale Kuba nic sobie z tego dzisiaj nie robił; ściskał w garści pieniądz, a duszę miał pełną słodkości i dobroci, jakoby po spowiedzi się czuł abo zasię i lepiej”.

cw6 Źródło: Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, t. 1, Warszawa 2001, s. 67.
1
Władysław Stanisław Reymont Chłopi

A w drugiej gromadzie, co się już była skupiła za wrotniamiwrotniawrotniami na drodze, rej wodził kowal, duży chłop, ubrany już całkiem z miejska, bo w czarnej kapocie, pokapanej woskiem na plecach, i w granatowym kaszkieciekaszkietkaszkiecie, spodnie miał na buty i srebrną dewizkę na kamizelce; twarz miał czerwoną i rude wąsy, i włosy pokręcone; rajcowałrajcowaćrajcował donośnie a pośmiewał się, że aż rechotał, bo wykpiswykpiswykpis to był na całą wieś, że niech Bóg broni dostać mu się na jęzor. Boryna ino strzygł oczami ku niemu a nadsłuchiwał, bo się bojał jego gadania, że to nawet rodzonemu kowal nie przepuścił, a cóż dopiero teści, z którym był w wojnie o wiano żonine, ale nic nie wymiarkował [...].

c2b Źródło: Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, t. 1, Warszawa 2001, s. 71.
R1HqwATGP6x3d
Kuba w kościele poczuł się jak gospodarz, ponieważ był gospodarskim synem. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Parobek hardo sobie poczynał, ponieważ ksiądz wyznaczył go do niesienia baldachimu podczas mszy świętej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kuba i kowal mają odmienną pozycję we wsi wynikającą z pełnionej funkcji i statusu materialnego. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W kościele panowała hierarchia związana z zajmowanymi miejscami: najbogatsi gospodarze siadali z przodu, a biedota cisnęła się w kruchcie (przedsionku). Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kuba otrzymał wynagrodzenie od Boryny za służbę i poczuł się ważny w kościele. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kowal to zięć Antka Boryny, ponieważ jest mężem Magdy, córki gospodarza. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kowal lubił plotki, często drwił z mieszkańców wioski – nic nie uszło jego uwadze. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kuba i kowal byli krewnymi Borynów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Ludzie inaczej patrzyli na Kubę, a inaczej na kowala, ponieważ jeden był parobkiem, a drugi ważnym dla wsi rzemieślnikiem. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Kowal był inaczej ubrany niż reszta chłopów. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. „Rajcował donośnie” oznacza, że kowal rozprawiał o wsi z ożywieniem. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
2
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z fragmentem i uzupełnij notatkę. Odwołaj się także do swojej znajomości I tomu Chłopów.
Zapoznaj się z fragmentem i uzupełnij notatkę. Odwołaj się także do swojej znajomości I tomu Chłopów.
Władysław Stanisław Reymont Chłopi

Usadzili się po starszeństwie i jak przystało na przenosinach, z Dominikową i jej chłopakami w pośrodku; druhny i drużbowie zasiedli razem, przy sobie, a Boryna z Jagusią ostali na izbie, by posługiwać i mieć baczenie na wszystko.

Tylko drużbowie nie siedli, by posługi czynić, i muzykanci.

Gwar przycichł, organista stojący odmawiał w głos modlitwę — jeno kowal powtarzał za nim, bo pono na łacinie się rozumiał, a potem przepijali po tym kieliszeczku na zdrowie i dobry smak.

usa Źródło: Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, t. 1, Warszawa 2001, s. 242.
R18bwRoSbTr83
W przywołanym fragmencie powieści występuje przede wszystkim tzw. bohater indywidualny/bohater zbiorowy. Życie w gromadzie było ważne/ nie miało znaczenia dla mieszkańców wsi i każdy członek społeczności miał określone miejsce w hierarchii/ decydował o swoim miejscu w hierarchii. Gromada decydowała/Wójt decydował o ważnych sprawach wsi. Organizowano wesela, chrzciny i stypy, w których brali udział niemal wszyscy/niektórzy mieszkańcy. Starszeństwo/Najbogatsi gospodarze cieszyli się poważaniem wśród ludzi, bo o statusie mieszkańców Lipiec decydowały wiek lub wykształcenie/ziemia i gospodarstwo.
31
Ćwiczenie 8

Ustal, czy w życiu mieszkańców Lipiec ważniejsze są indywidualne potrzeby i emocje poszczególnych bohaterów, czy reguły rządzące życiem społeczności. Przytocz dwa argumenty na potwierdzenie swojej tezy.

Ra6lU7He1yPSB
(Uzupełnij).