Sprawdź się
Wybierz pięć wydarzeń, które miały miejsce w pierwszym etapie Wielkiej Rewolucji Francuskiej.
- Nieudana próba ucieczki rodziny królewskiej za granicę.
- Szturm na Bastylię.
- Uchwalenie Deklaracji praw człowieka i obywatela.
- Uchwalenie konstytucji 3 września 1791 roku.
- Marsz kobiet na Wersal.
- Przysięga w Sali gry w piłkę. Postulat uchwalenia konstytucji królestwa.
- Ludwik XVI zwołuje Stany Generalne. Wybory do nich i spisywanie tzw. zeszytów skarg.
Na podstawie fragmentu artykułu z francuskiego dziennika „France‑Soir” odpowiedz na pytania.
Dlaczego flaga francuska jest niebieska, biała, czerwona?W pierwszych dniach Rewolucji trzy kolory [niebieski, biały, czerwony] zostały połączone w formie kokardy. W lipcu 1789 roku, na krótko przed szturmem na Bastylię, wielka agitacja ogarnęła Paryż. Utworzono milicję; nosi ona szczególną odznakę, dwukolorową kokardę złożoną z tradycyjnych kolorów Paryża, niebieskiego i czerwonego. W dniu 17 lipca Ludwik XVI przybywa do Paryża, żeby zatwierdzić powstanie nowej Gwardii Narodowej. Przypina sobie niebiesko‑czerwoną kokardę, do której, jak się wydaje, markiz de La Fayette, bohater wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych i komendant Gwardii, dodał królewską biel.
Tylko do użytku edukacyjnego, Pourquoi le drapeau français est-il bleu, blanc, rouge?, Źródło: dostępny online na stronie dziennika francuskiego francesoir.fr
Oba poniższe źródła historyczne odnoszą się do okresu tzw. wielkiej trwogi, kiedy to chłopi niszczyli majątki szlacheckie i przechowywane tam archiwa. Wyjaśnij, z czego wynikają różnice w zaprezentowanych ocenach ówczesnych wydarzeń.
Źródło A
Komitet Sprawozdawczy Zgromadzenia o ruchu chłopskim, „Monitor”, nr 32Na podstawie listów ze wszystkich prowincji widać, że własność prywatna wszelkiego rodzaju staje się łupem najbardziej karygodnego rozbójnictwa. Wszędzie pali się zamki, burzy się klasztory i rabuje fermy. Podatki i czynsze senioralne znosi się; ustawy są bez mocy, a urzędnicy bez władzy […].
Żaden powód nie może uprawniać do zawieszenia płacenia podatków i innych należności… Zgromadzenie Narodowe widzi z żalem, że zamieszki są zasadniczo sprzeczne z zasadami prawa publicznego, którego Zgromadzenie nie zaprzestanie popierać.
Źródło: Komitet Sprawozdawczy Zgromadzenia o ruchu chłopskim, „Monitor”, nr 32, [w:] Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640–1870. Wybór tekstów źródłowych, t. 1, red. B. Krauze, Warszawa 1951, s. 228.
Źródło B
Marat o dekretach sierpniowych Zgromadzenia Narodowego, „Przyjaciel ludu”, nr 11Oto – powiada się – co Zgromadzenie Narodowe uczyniło dla Francji i dla ludzkości w czasie jednego jedynego posiedzenia, jednego jedynego wieczoru.
[…] Nie bądźmy naiwni. Jeśli chęć tej ofiary podyktowana została przez ducha dobroczynności, to trzeba przyznać, że czekaliśmy długo, zanim zabrzmiał jej głos. Cóż! Dopiero przy świetle płomieni swych płonących zamków okazali oni wielkość ducha, rezygnując z przywileju trzymania w okowach ludzi, którzy wywalczyli swoją wolność z bronią w ręku. Dopiero na widok kary nałożonej na wyzyskiwaczy, gnębicieli i satelitów despotyzmu znaleźli w sobie wielkość ducha, by zrzec się dochodów senioralnych i nie żądać niczego od tych nieszczęśliwych, którym zaledwie wystarczało na życie…
Źródło: Marat o dekretach sierpniowych Zgromadzenia Narodowego, „Przyjaciel ludu”, nr 11, [w:] Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640–1870. Wybór tekstów źródłowych, t. 1, red. B. Krauze, Warszawa 1951, s. 231.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem tekstu, a następnie zaznacz poprawne odpowiedzi.
Prawo Le Chapelier z dn. 14 czerwca 1791 roku1. Wobec zniesienia wszelkich korporacji obywateli tego samego stanu i zawodu, co stanowi jedną z podstaw konstytucji francuskiej, zabrania się je tworzyć na nowo pod jakimkolwiek pretekstem i w jakiejkolwiek bądź postaci. […]
4. Gdyby obywatele tych samych zawodów, kunsztów lub rzemiosł, wbrew zasadom uczciwości i konstytucji, wspólnie obradowali i podejmowali uchwały mające na celu solidarną odmowę wykonywania pracy w swoim zawodzie lub dziedzinie pracy za inną od wyznaczonej przez nią cenę – obrady powyższe i uchwały będą uważane za sprzeczne z konstytucją, mierzące w wolność oraz deklarację praw człowieka […].
Źródło: Prawo Le Chapelier z dn. 14 czerwca 1791 roku, [w:] Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640–1870. Wybór tekstów źródłowych, t. 1, red. B. Krauze, Warszawa 1951, s. 247.
Wprowadzenie prawa, o którym mowa w powyższym tekście, oznaczało…
- zniesienie zgromadzeń cechowych i uwolnienie handlu.
- rozwiązanie cechów i zawiązanie nowych korporacji pracowniczych.
- zakaz strajkowania.
- zakaz strajkowania z wyjątkiem sytuacji, w których konstytucja na to zezwalała.
Przeanalizuj fragment francuskiej konstytucji z 1791 r. i wykonaj polecenie.
Konstytucja francuska z 3 września 1791 r.Art. 2. Aby zostać obywatelem czynnym, należy:
być Francuzem z urodzenia lub z tytułu nabycia obywatelstwa;
ukończyć 25 rok życia;
posiadać miejsce zamieszkania [domicyl] w mieście lub kantonie od czasu określonego przez ustawę;
płacić w jakimkolwiek miejscu królestwa podatek bezpośredni, równy co najmniej wartości pracy trzydniowej, i przedstawić na to pokwitowanie;
nie pozostawać w stanie służebnym, to znaczy nie być służącym za wynagrodzeniem […];
być wpisanym […] na listę gwardii narodowej […].
Źródło: Konstytucja francuska z 3 września 1791 r., [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997, s. 491–492.
Rozstrzygnij, kto na mocy francuskiej konstytucji z 1791 r. zyskiwał czynne prawo wyborcze. Przyjmij, że wszystkie osoby mieszkają we Francji i mają powyżej 25 lat. W tabeli zaznacz „tak”, jeśli dana osoba mogła wziąć udział w wyborach do Zgromadzenia Narodowego, lub „nie” – jeśli to prawo jej nie przysługiwało.
| Opis | Tak | Nie |
| Sklepikarz z Bordeaux posiadający swój zakład na własność i oszczędzający połowę dochodu rocznie. | □ | □ |
| Nosiwoda. | □ | □ |
| Bankier prowadzący działalność w Lille. | □ | □ |
| Żona tegoż bankiera. | □ | □ |
| Mleczarka sprzedająca na targowisku Les Halles w Paryżu. | □ | □ |
| Lekarz z dobrą reputacją i 20-letnim stażem pracy. | □ | □ |
| Prostytutka z paryskiej dzielnicy Marais. | □ | □ |
| Samotny pomocnik murarza wynajmujący w Paryżu stancję. | □ | □ |
| Markiz posiadający kilka pałaców w północnej Francji. | □ | □ |
| Lokaj w jednym z pałaców tegoż markiza. | □ | □ |
| Niewolnik pracujący na plantacji trzciny cukrowej na francuskich Antylach. | □ | □ |
| Doświadczony prawnik. | □ | □ |
| Żyd prowadzący sklep w Lyonie. | □ | □ |
Zapoznaj się z fragmentem tekstu Florence Gauthier, francuskiej historyczki specjalizującej się w historii Wielkiej Rewolucji Francuskiej, ze szczególnym uwzględnieniem jej wpływu na ludność wiejską i rozwój kapitalizmu. Następnie wykonaj polecenie.
Na początku XX wieku rewolucję francuską rozumiano w kategoriach „rewolucji burżuazyjnej”, w ramach której przywództwo polityczne rewolucji pozostawałoby burżuazyjne [mieszczańskie], przechodząc z jednej frakcji burżuazji do innej. Główne zadania rewolucji byłyby wypełniane przez ruchy masowe, postrzegane jako nierozumne [masy] i przez to niebędące w stanie podjąć jakiejkolwiek kierowniczej roli.
Wraz z publikacją monografii poświęconych po raz pierwszy ruchom ludowym wzrosła popularność interpretacji „rewolucji burżuazyjnej”. W ten sposób lud znalazł swoje miejsce [w historii] oraz rewolucyjną godność.
Deklaracja praw z 1789 roku nie była dziełem kilku dni. Jej celem było powstrzymanie despotyzmu i tyranii. Zasada suwerenności narodu miała położyć kres tej zakładającej prawo boskie i przywrócić suwerenność, jako dobro wspólne, narodowi. W tym sensie Deklaracja praw człowieka i obywatela wprowadzała umowę społeczną gwarantującą zabezpieczenie praw osobistych i praw [całej] wspólnoty do suwerenności.
Celem Deklaracji praw człowieka i obywatela nie było, w rezultacie, stworzenie suwerenności narodowej ślepej na prawa innych narodów. Trzeba podkreślić zadziwiające milczenie historiografii rewolucji francuskiej w sprawie problemu kolonialnego. Tym bardziej niepokojące jest milczenie historyków marksistowskich.
Deklaracja praw człowieka i obywatela z 1789 roku utrwalała prawa naturalne każdego człowieka, tak więc uniwersalne. Jednak Konstytucja z 1791 roku pogwałciła Deklarację praw i wprowadziła system cenzusowy, który nazywano niegdyś arystokracją bogactwa: prawo wyborcze nie wynikało z bycia osobą, a z bogactwa, a więc [posiadania] rzeczy.
Na podstawie fragmentów: Florence Gauthier, Critique du concept de «révolution bourgeoise» appliqué aux Révolutions des droits de l'homme et du citoyen du XVIIIe siècle, tekst dostępny online [w:] RevolutionFrancaise.net.
2. Przez „rewolucję burżuazyjną” należy rozumieć rewolucję, w której mieszczaństwo wykorzystuje działalność osób z niższych warstw społecznych, aby wywalczyć dla siebie korzyści i przejąć władzę. prawda fałsz
3. Określenie „rewolucja burżuazyjna” zostało wprowadzone do obiegu naukowego przez historiografię marksistowską. prawda fałsz
4. Interpretacja rewolucji w kategoriach „rewolucji burżuazyjnej” pozwoliła zaspokoić potrzeby osób spoza burżuazji. prawda fałsz
5. Deklaracja praw człowieka i obywatela z 1789 r. przyniosła korzyści wyłącznie burżuazji. prawda fałsz
6. Deklaracja sprzyjała zniesieniu niewolnictwa. prawda fałsz
7. W okresie przed wrześniem 1791 r. Zgromadzenie Narodowe usiłowało realizować główne postulaty rewolucji w odniesieniu do ogółu francuskiego społeczeństwa. Zmieniło się to wraz z uchwaleniem konstytucji 3 września 1791 r., która wprowadziła system cenzusowy, wykluczający z czynnego obywatelstwa osoby niepłacące podatków. prawda fałsz
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz „prawda”, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo „fałsz”, jeśli jest fałszywe.
1. Autorka próbuje udowodnić, że pierwsze dwa lata Wielkiej Rewolucji Francuskiej słusznie nazywa się „rewolucją burżuazyjną”. {prawda}{#fałsz}
2. Przez „rewolucję burżuazyjną” należy rozumieć rewolucję, w której mieszczaństwo wykorzystuje działalność osób z niższych warstw społecznych, aby wywalczyć dla siebie korzyści i przejąć władzę.{#prawda}{fałsz}
3. Określenie „rewolucja burżuazyjna” zostało wprowadzone do obiegu naukowego przez historiografię marksistowską. {#prawda}{fałsz}
4. Interpretacja rewolucji w kategoriach „rewolucji burżuazyjnej” pozwoliła zaspokoić potrzeby osób spoza burżuazji. {#prawda}{fałsz}
5. Deklaracja praw człowieka i obywatela z 1789 r. przyniosła korzyści wyłącznie burżuazji. {prawda}{#fałsz}
6. Deklaracja sprzyjała zniesieniu niewolnictwa. {#prawda}{fałsz}
7. W okresie przed wrześniem 1791 r. Zgromadzenie Narodowe usiłowało realizować główne postulaty rewolucji w odniesieniu do ogółu francuskiego społeczeństwa. Zmieniło się to wraz z uchwaleniem konstytucji 3 września 1791 r., która wprowadziła system cenzusowy, wykluczający z czynnego obywatelstwa osoby niepłacące podatków. {#prawda}{fałsz}
Zapoznaj się z poniższymi tekstami źródłowymi i rozstrzygnij, czy obaj historycy zgadzają się w ocenie konstytucji z 3 września 1791 r. Uzasadnij odpowiedź.
Źródło A
Rewolucja francuskaW rzeczywistości prawo to [konstytucja] umożliwiało znacznie szerszy, niż to się w pierwszej chwili wydaje, udział w wyborach. Gdyby – według obliczeń M. Reinharda – prawo głosu przysługiwało wszystkim, którzy ukończyli 21 lat [sic], w wyborach mogłoby uczestniczyć 6,2 miliona obywateli. Zastosowanie zasady cenzusu wyborczego dopuszczało do urn 4,3 miliona osób, czyli około 70% dorosłych Francuzów. Wśród tych, którym odmawiano prawa głosu, często znajdowali się synowie żyjący na koszt rodziców i niewnoszący żadnych opłat, jak również żebracy i włóczędzy. Nie było zatem żadnych podstaw, by się upierać, że o wynikach wyborów decyduje wyłącznie stopień zamożności. Ale argument ten jeszcze długo będzie wykorzystywany.
Źródło: Pierre Gaxotte, Rewolucja francuska, tłum. J. Furuhielm, E. Kuczkowska, A. Zawilski, Gdańsk 2001 (Paris 1970), s. 232–233.
Źródło B
Rewolucja francuskaKonstytucja była dokładnie przykrojona na miarę burżuazji, i już tym wprawiała ją w zachwyt, że ustanawiała wolność zarobkowania. Stanowiła normy polityczne dla społeczeństwa burżuazyjnego i dawała burżuazji wolność, jakiej ta potrzebowała, by rozwinąć się w potęgę światową. Masy ludu co prawda odczuwały postęp, dokonany przez usunięcie feudalizmu, ale daleko mniej zachwycały się konstytucją niż burżuazja, ponieważ nie znajdowały w niej rękojmi do uzyskania dobrobytu. […] burżuazja była pewną, że zdobyła już ustrój państwowy, odpowiedni do jej roli historycznej, jak zawsze bowiem, tak i teraz chciała z państwa zrobić narzędzie swych interesów klasowych.
Źródło: Wilhelm Blos, Rewolucja francuska, tłum. B. Limanowski, Kraków 1905, s. 84–85.