Sprawdź się
Na podstawie dotychczasowej wiedzy oceń, które partie popierały przewrót majowy, a które były mu przeciwne.
PSL-Piast, Stronnictwo Chłopskie, Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji, PSL-Wyzwolenie, Związek Ludowo-Narodowy, Polska Partia Socjalistyczna
| Partie popierające przewrót | |
|---|---|
| Partie sprzeciwiające się przewrotowi |
Wskaż wydarzenie, którego dotyczy karykatura oraz dokładną datę. Wskaż postaci przedstawione na obrazku i krótko scharakteryzuj, w jaki sposób przedstawił je autor.
Wskaż wydarzenie, którego dotyczy karykatura oraz dokładną datę.
Zapoznaj się z wypowiedzią historyka.
Prof. Janusz Cisek, dyrektor Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie:
Słuszność decyzji Józefa Piłsudskiego o przewrocie majowym do dziś budzi spory. Myślę, że przewrót majowy był sygnałem dla tych, którzy chcieli pracować dla państwa. Przed 1926 rokiem rządy zmieniały się bardzo często, dochodziło niejednokrotnie do karkołomnych koalicji, np. Chjeno‑Piasta (koalicja Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej zwanego Chjeną i Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” – PAP), a więc stronnictwa konserwatywnego z ludowym. Powodowało to brak stabilizacji w dziedzinie ogólnych kierunków polityki państwowej. W złym stanie była gospodarka […]. Trudno bronić metody zamachu stanu jako środka do naprawiania życia publicznego. Ale trzeba pamiętać, że do takiej sytuacji doprowadziły określone okoliczności. Piłsudski nie był w stanie powrócić do władzy drogą legalną, a państwo się rozkładało.
Źródło: Janusz Cisek, dostępny w internecie: dzieje.pl.
Dopasuj do zdjęć obszary walk. Wykorzystaj informacje z części Przeczytaj i z prezentacji multimedialnej.
Wyobraź sobie, że kręcisz film dotyczący przewrotu majowego. Wymień co najmniej 5 źródeł historycznych, które umożliwią Ci jak najwierniejsze odtworzenie wydarzeń historycznych.
Wyobraź sobie, że bierzesz udział w kręceniu filmu dotyczącego przewrotu majowego i odpowiadasz za scenariusz. Wymień co najmniej 5 źródeł historycznych, które umożliwią Ci jak najwierniejsze odtworzenie wydarzeń historycznych.
Porównaj zapisy konstytucji marcowej z nowelą sierpniową. Zaznacz, czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe.
Konstytucja marcowaArtykuł 26.
Sejm może się rozwiązać mocą własnej uchwały, powziętej większością 2/3 głosów, przy obecności połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej może rozwiązać Sejm za zgodą 3/5 ustawowej liczby członków Senatu.
Równocześnie w obu wypadkach z samego prawa rozwiązuje się Senat.
Wybory odbędą się w ciągu 90 dni od dnia rozwiązania: termin ich będzie oznaczony bądź w uchwale Sejmu, bądź w orędziu Prezydenta o rozwiązaniu Sejmu.
Artykuł 44.
Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawy wraz z odpowiednimi ministrami i zarządza ogłoszenie ich w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej.
Prezydent Rzeczypospolitej, celem wykonania ustaw i z powołaniem się na upoważnienie ustawowe, ma prawo wydawać rozporządzenia wykonawcze, zarządzenia, rozkazy i zakazy i przeprowadzenie ich użyciem przymusu zapewnić.
Takież prawo w swoim zakresie działania mają ministrowie i władze im podległe.
Każdy akt rządowy Prezydenta Rzeczypospolitej wymaga dla swej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów i właściwego ministra, którzy przez podpisanie aktu biorą zań odpowiedzialność.Źródło: Konstytucja marcowa. Cytat za: tekst dostępny online, Strona Główna Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, isap.sejm.gov.pl .
Nowela sierpniowaArt. 26 ustawy z dnia 17 marca 1921 r. otrzymuje brzmienie następujące:
Prezydent Rzeczypospolitej rozwiązuje Sejm i Senat po upływie czasu, na który zostały wybrane (art. 11). Prezydent Rzeczypospolitej może rozwiązać Sejm i Senat przed upływem czasu, na który zostały wybrane, na wniosek Rady Ministrów umotywowanem orędziem, jednakże tylko raz jeden z tego samego powodu. Wybory odbędą się w ciągu 90 dni od dnia rozwiązania, termin ich będzie oznaczony bądź w orędziu Prezydenta o rozwiązaniu Sejmu i Senatu, bądź w uchwale Sejmu lub Senatu. […]
Art. 44 ustawy z dnia 17 marca 1921 r. uzupełnia się następującymi końcowemi postanowieniami:
Prezydent Rzeczypospolitej ma prawo w czasie gdy Sejm i Senat są rozwiązane, aż do chwili ponownego zebrania się Sejmu (art. 25), wydawać w razie nagłej konieczności państwowej rozporządzenia z mocą ustawy w zakresie ustawodawstwa państwowego. […] Ustawa może upoważnić Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, w czasie i w zakresie, przez tę ustawę wskazanych, jednakże z wyjątkiem zmiany Konstytucji. Rozporządzenia, przewidziane w dwóch poprzednich ustępach, będą wydawane z powołaniem się na postanowienie Konstytucji, zawarte w tych ustępach, na wniosek Rady Ministrów i podpisane przez Prezydenta Rzeczypospolitej, Prezesa Rady Ministrów i wszystkich ministrów, oraz ogłoszone w Dzienniku Ustaw. Rozporządzenia te tracą moc obowiązującą, jeżeli nie zostaną złożone Sejmowi w ciągu dni 14 po najbliższym posiedzeniu Sejmu lub jeżeli po złożeniu ich Sejmowi zostaną przez Sejm uchylone.Źródło: Nowela sierpniowa. Cytat za: tekst dostępny online, Strona Główna Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, isap.sejm.gov.pl .
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Na mocy ustawy sierpniowej prezydent zyskał prawo do wydawania rozporządzeń na mocy ustawy, ale tylko w sytuacji, gdy sejm i senat były rozwiązane. | □ | □ |
| Sejm utracił prawo rozwiązania się własną uchwałą. | □ | □ |
| Nowela sierpniowa dała przewagę władzy wykonawczej kosztem ustawodawczej. | □ | □ |
| Nowela sierpniowa umożliwiła prezydentowi zmianę konstytucji. | □ | □ |
Żem zrobił coś podobnego do zamachu stanu i potrafił go natychmiast zalegalizować i żem uczynił coś w rodzaju rewolucji bez żadnych rewolucyjnych konsekwencji
– te słowa marszałek Józef Piłsudski wypowiedział po przewrocie majowym.