Sprawdź się
Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz Prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub Fałsz – jeśli jest fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Zarówno w micie, jak i w filozofii znajdujemy tak samo sformułowane pytania. | □ | □ |
| W kulturze greckiej mit poprzedził pojawienie się filozofii. | □ | □ |
| Prawomocność wiedzy mitycznej opiera się na przekonaniu o poznawczej mocy rozumu. | □ | □ |
| Prawomocność wiedzy filozoficznej opiera się na przekonaniu o skuteczności naturalnych władz poznawczych. | □ | □ |
Uzupełnij opisy właściwości pytań filozoficznych.
Pytania filozoficzne są .............., czyli dotyczą wszystkich rzeczy.
Pytania filozoficzne nie mają żadnego innego celu poza .........................
Pytania filozoficzne dotyczą .......................... i ta ich cecha nazywa się fundamentalnością.
Pytania filozoficzne są formułowane zgodnie z regułami .............................
Przeczytaj fragment Metafizyki Arystotelesa i podaj dwa pytania, na które odpowiedzieli, według Arystotelesa, pierwsi filozofowie.
Zapoznaj się z fragmentem Metafizyki Arystotelesa i podaj dwa pytania, na które odpowiedzieli, według Arystotelesa, pierwsi filozofowie.
MetafizykaOtóż pierwsi filozofujący w przeważającej większości uważali, że zasady wszystkich rzeczy są wyłącznie z gatunku materii. To bowiem, z czego wszystkie rzeczy są i z czego najpierw powstają i w co obracają się ostatecznie – gdyż ta natura trwa, a zmieniają się jej upostaciowania – to, powiadają, jest tworzywem i zasadą wszystkich istniejących rzeczy. I ponieważ taka natura istnieje zawsze, przeto sądzą oni, że nic nie powstaje i nie ginie.
Źródło: Arystoteles, Metafizyka, tłum. T. Żeleźnik, dostępny w internecie: http://katedra.uksw.edu.pl/dydaktyka/cwiczenia/arystoteles.pdf.
Zapoznaj się z fragmentem książki Giovanniego Realego. Zwróć uwagę na to, jak – według autora wypowiedzi – starożytni Grecy osiągali boskość. Odpowiedz pisemnie na pytanie: Czy uprawianie filozofii przez Greków można uznać za kolejną wersję osiągania boskości?
Historia filozofii starożytnejZobaczmy [...], jaka była natura i znaczenie religii publicznej Greków oraz w jakim sensie i w jakiej mierze wywarła ona wpływ na filozofię. Słusznie można powiedzieć, że dla człowieka homeryckiego i dla Greka wychowanego w tradycji homeryckiej wszystko jest boskie w tym sensie, że wszystko, co się zdarza, jest dziełem bogów. Wszystkie zjawiska natury zostały wywołane przez bóstwa: grzmoty i błyskawice miota Zeus z wysokiego Olimpu, morskie bałwany spiętrza trójnóg Posejdona, słońce unosi złoty powóz Apollina itd. Ale i przejawy życia wewnętrznego pojedynczego Greka, a także jego życie we wspólnocie, losy jego miasta i wyniki prowadzonych wojen pojmowano jako wydarzenia istotnie związane z bogami i od nich zależne. Kim jednak są ci bogowie? Są to – jak to już dawno słusznie zauważono – naturalne siły przedstawione w wyidealizowanych postaciach ludzkich; są to wysublimowane, upersonifikowane aspekty człowieka; są to siły ludzkie, które przybrały przepiękny wygląd, krótko mówiąc, bogowie naturalnej religii greckiej są tylko i wyłącznie potężniejszymi i wyidealizowanymi ludźmi, przewyższają nas zatem w aspekcie ilościowym, ale nie różnią się od nas jakościowo. Z tej racji publiczna religia grecka jest z pewnością jedną z form religii naturalistycznej. Jest nawet tak bardzo religią naturalistyczną, że – jak słusznie zauważył Walter Otto – „nie ma w niej miejsca na świętość”, jako że z samej swej istoty bogowie nie chcą ani też w żaden sposób nie mogliby wynieść człowieka ponad człowieka. Jeżeli bowiem – jak to powiedzieliśmy – natura bogów jest taka sama jak natura ludzi, a różni się jedynie stopniem, to człowiek w bogach widzi samego siebie i aby wznieść się ku nim, bynajmniej nie musi wchodzić w kolizję z samym sobą, nie musi tłumić swojej natury albo pewnych aspektów swojej natury, w żadnym razie nie musi po części obumrzeć dla samego siebie; on musi po prostu być sobą. A więc – jak słusznie mówi Zeller – tym, co bóstwo wymaga od człowieka, „nie jest bynajmniej wewnętrzna przemiana jego sposobu myślenia, nie jest walka z jego naturalnymi skłonnościami i z jego popędami, gdyż wszystko, co dla człowieka jest naturalne, to także wobec bóstwa uchodzi za słuszne: człowiekiem bardziej boskim jest ten, kto w sposób bardziej energiczny rozwija swoje ludzkie siły, zaś spełnienie jego powinności religijnej w istocie polega na tym, aby dla uczczenia tego, co boskie, człowiek czynił to, co jest zgodne z jego własną naturą”.
Źródło: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 1, tłum. E. I. Zieliński, s. 47.
Przeczytaj aforyzm J. S. Leca a następnie wybierz parafrazę, która będzie dla niego odpowiednia w kontekście epistemologicznym (jako odniesienie się do związku mitu z wiedzą).
Zapoznaj się z aforyzmem J. S. Leca a następnie wybierz parafrazę, która będzie dla niego odpowiednia w kontekście epistemologicznym (jako odniesienie się do związku mitu z wiedzą).
Gdy mit zderzy się z mitem, jest to bardzo realne zderzenie.
- Jeśli spotka się dwoje ludzi, którzy głęboko i bezrefleksyjnie „posiadają wiedzę”, a każdy z nich posiada wyraźnie inną „wiedzę” od „wiedzy” drugiego, to ich spotkanie będzie miało charakter konfrontacji.
- Gdy wiedza zderza się z brakiem wiedzy, to nie ma tam miejsca na dyskusję.
- Nie można dyskutować o dwóch mitach równocześnie, ponieważ prowadzi to do niezrozumienia.
- Przypisanie czemuś, co nie jest rzeczywiste, realnych skutków jest jak najbardziej rzeczywiste.
Przeczytaj wiersz Anny Kamieńskiej Rozterka Kasandry. Napisz krótką rozprawkę, odpowiadając na pytania: Na czym polega „mądrość” przedstawionego w utworze świata i jakie jest jej źródło? Czy źródłem takiej „mądrości” może być filozofia?
Zapoznaj się z wierszem Anny Kamieńskiej Rozterka Kasandry. Napisz krótką rozprawkę, odpowiadając na pytania: Na czym polega „mądrość” przedstawionego w utworze świata i jakie jest jej źródło? Czy źródłem takiej „mądrości” może być filozofia?
Rozterka KasandryAle jak ostrzec mądrych
jak przestrzec ich przed własną mądrością
przed chłodnym spokojem moralistówJak ostrzec tych
którzy podzielili już świat
na czarne i białe
którzy już wpakowali do piekieł
potępionych rozpoznając
ich po kolorze
lepiej od samego Pana BogaJuż nie potrafią nikogo
ułaskawić
nikomu przebaczyć
specjaliści od dobra i zła
Jak ostrzec konsekwentnych
przed ich konsekwencją
jak ostrzec racje przed
ich racjami
jak im ukazać
ciemny głąb możliwej niemożliwości
Oni tak pięknie
ustawili swój świat ze słów
i opasali kolczastą ironią
Jak ludzi ostrzec przed ludźmi
kiedy przyglądają się światu bez bólu
a każda rzecz w ich spojrzeniu
staje się tylko rzeczą
Jak ich przekonać
aby zechcieli odsunąć
się choć trochę
by własnym cieniem
nie zasłonili sobie
słońca.Źródło: Anna Kamieńska, Rozterka Kasandry.
Przeczytaj wiersz Zbigniewa Herberta Próba rozwiązania mitologii. Następnie napisz do greckich bogów list, w którym – z perspektywy ponad dwóch tysiącleci od narodzin filozofii – pokrzepisz ich lub pogrążysz w większej rozpaczy: w liście dokonaj diagnozy, na ile udało się rozwiązanie mitologii.
Zapoznaj się z wierszem Zbigniewa Herberta Próba rozwiązania mitologii. Następnie napisz do greckich bogów list, w którym – z perspektywy ponad dwóch tysiącleci od narodzin filozofii – pokrzepisz ich lub pogrążysz w większej rozpaczy: w liście dokonaj diagnozy, na ile udało się rozwiązanie mitologii.
Próba rozwiązania mitologiiBogowie zebrali się w baraku na przedmieściu. Zeus mówił
jak zwykle długo i nudnie.
Wniosek końcowy: organizację trzeba rozwiązać, dość bezsensownej konspiracji, należy wejść
w to racjonalne społeczeństwo i jakoś przeżyć.
Atena chlipała w kącie.Uczciwie – trzeba to podkreślić – podzielono ostatnie dochody. Posejdon był nastawiony optymistycznie. Głośno ryczał, że da sobie radę.
Najgorzej czuli się opiekunowie uregulowanych strumieni i wyciętych lasów.
Po cichu wszyscy liczyli na sny, ale nikt o tym nie chciał mówić.
Żadnych wniosków nie było.
Hermes wstrzymał się od głosowania.
Atena chlipała w kącie.Wracali do miasta późnym wieczorem, z fałszywymi dokumentami w kieszeni i garścią miedziaków.
Kiedy przechodzili przez most, Hermes skoczył do rzeki. Widzieli jak tonął, ale nikt go nie ratował.
Zdania były podzielone; czy był to zły, czy, przeciwnie, dobry znak.
W każdym razie był to punkt wyjścia do czegoś nowego, niejasnego.Źródło: Zbigniew Herbert, Próba rozwiązania mitologii.
W artykule Filozofia stawia ważne pytania Jonathan Jacobs zawarł pochwałę pytań filozoficznych. Wskaż powody, sytuacje, które mogłyby podważyć tak jednoznaczną ocenę.
Filozofia stawia ważne pytaniaW dociekaniach wszelkiego rodzaju czy innych dziedzinach ludzkiego życia możemy znaleźć przesłanki do stawiania pytań doniosłych filozoficznie. Nie są one jałowe, zaś próba podjęcia odpowiedzi na nie nie jest jedynie intelektualnym luksusem, formą rozrywki, z której nic nie wynika. Podnoszenie takich kwestii jest formą ćwiczenia naszej zdolności rozumienia samych siebie jako istot racjonalnych, zdolnych do myślenia, które nie ma ściśle określonego punktu docelowego, miejsca, w którym moglibyśmy powiedzieć: „Teraz posiedliśmy rozumienie tak pełne, jak to tylko możliwe. Nasza myśl nie ma już co odkrywać”. Zawsze możemy to rozumienie pogłębiać, poszerzać, a czyniąc tak – dochodzić do jeszcze pełniejszego rozumienia natury nas samych.
Abstrakcyjny charakter wielu kwestii filozoficznych nie dystansuje ich od realnych spraw życiowych ani realnego zrozumienia. Po pierwsze, abstrakcyjność to nie to samo, co mętność; idee mogą być dość abstrakcyjne, ale też jasne i precyzyjne. Ponadto abstrakcyjny charakter filozofii odzwierciedla naszą zdolność do rozpoznawania i używania architektury pojęciowej na kilku poziomach. Nie jesteśmy zamknięci do sfery percepcji zmysłowej ani nawet do sfery empirycznej teorii. Nasza zdolność do angażowania się w refleksję i analizę nie ma jakiegoś ustalonego kresu. Zawsze możemy szukać większej jasności i spójności, precyzyjniejszych związków między pojęciami oraz wydobywania coraz szerszego zakresu założeń i konsekwencji. Uzasadnienie przekonań, teorii i postaw to projekt, którego nie sposób wyczerpać, nawet jeśli uznamy, że pod wieloma względami dysponujemy odpowiednimi podstawami dla naszych przekonań. Uprawiając filozofię, ujawniamy naszą gotowość, aby z całą powagą ujmować siebie jako myślicieli, istoty zdolne do zadomowienia się w świecie poprzez dążenie do jego zrozumienia oraz zrozumienia samych siebie. Filozoficzne myślenie prowadzi nas do uznania, że chociaż jesteśmy ograniczeni przez naturę, to zadanie realizowania tej natury zawsze pozostawia miejsce na dalsze zrozumienie.
Źródło: Jonathan Jacobs, Filozofia stawia ważne pytania, dostępny w internecie: https://filozofuj.eu/jonathan-jacobs-filozofia-stawia-wazne-pytania/.