Sprawdź się
Omów, jakie refleksje o życiu, czasie i człowieku zawarto w podanym fragmencie Księgi Koheleta. Wyjaśnij, jak można w związku z tym rozumieć wyrażenie „marność nad marnościami”.
Kh 1, 1–11Marność nad marnościami, rzekł Eklezjastes, marność nad marnościami i wszytko marność.
Co więcej ma człowiek ze wszytkiej prace swej, którą się pracuje pod słońcem?
Rodzaj przemija i rodzaj nadchodzi, a ziemia na wieki stoi.
Słońce wschodzi i zachodzi, i wraca się do miejsca swego, i tam znowu wszczedszy krąży przez południe i skłania się ku północy. Przechodząc wszytko wokoło idzie wiatr i nawraca się do okręgów swoich.
Wszytkie rzeki wchodzą do morza, a morze nie wylewa; do miejsca, z którego wyszły rzeki, wracają się, aby znowu ciekły.
Wszytkie rzeczy trudne, nie może ich człowiek wymówić. Nie nasyca się oko widzenim ani się ucho napełnia słyszenim.
Cóż jest, co było? Toż, co potem będzie. Cóż jest, co się zstało? Toż, co się zstanie.
Nic nie masz nowego pod słońcem i nie może nikt mówić: Oto to jest nowe, już bowiem uprzedziło w wiekach, które były przed nami.
Nie masz pamięci pierwszych rzeczy; ale ani tych, które potem będą, nie będzie pamiątki u tych, którzy na końcu będą.Źródło: Kh 1, 1–11, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia, Poznań 1998.
W podanych fragmentach barokowych tekstów wskaż symbole wanitatywne oraz wyjaśnij ich znaczenie.
Na obrazie Davida Bailly’ego wskaż symbole wanitatywne i wyjaśnij, dlaczego łączą się z tematyką marności i przemijania.
Wskaż, jakie symbole wanitywne występowały najczęściej na obrazach opisanych w galerii interaktywnej. Wyjaśnij, dlaczego łączą się one z tematyką marności i przemijania.
Rozkosz mała i krótkaPowiedz mi, chrześcijaninie,
Co na świecie lekszego
Nad płomień, który w lot ginie,
Nad obłok nietrwalszego?
Co prętszego nad spłynności
Rzek, nad strzały lecące,
Nad baniek wodnych marności,
Nad dymy niszczejące?
A wiesz, co to takiego?
– Rozkosz świata marnegoŹródło: Zbigniew Morsztyn, Rozkosz mała i krótka, [w:] Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, s. 172.
Z utworu Daniela Naborowskiego Do Anny wypisz przykłady wskazanych środków stylistycznych i określ ich funkcje.
Do AnnyZ czasem wszytko przemija, z czasem bieżą lata,
Z czasem państw koniec idzie, z czasem tego świata.
Z czasem ustaje dowcip i rozum niszczeje,
Z czasem gładkość, uroda, udatność wiotczeje.
Z czasem kwitnące łąki krasykrasy postradają,
Z czasem drzewa zielone z liścia opadają.
Z czasem burdyburdy ustają, z czasem krwawe boje,
Z czasem żal i serdeczneserdeczne z czasem niepokoje.
Z czasem noc dniowi, dzień zaś nocy ustępuje,
Czasowi zgoła wszytko na świecie hołduje.
Szczyra miłość ku tobie, Anno, me kochanie,
Wszytkim czasom na despektna despekt nigdy nie ustanie.Źródło: Daniel Naborowski, Do Anny, [w:] tegoż, Poezje, oprac. J. Dürr-Durski, Warszawa 1961, s. 45.
MarnośćŚwiat hołdujehołduje marności
I wszytkie ziemskie włości;
To na wieki nie minie,
Że marna marność słynie.
Miłujmy i żartujmy,
Żartujmy i miłujmy,
Lecz pobożnie, uczciwie,
A co czyste, właściwie.
Nad wszytko bać się Boga —
Tak fraszkąfraszką śmierć i trwoga.Źródło: Daniel Naborowski, Marność, [w:] Poeci polscy od średniowiecza do baroku, oprac. K. Żukowska, Warszawa 1977, s. 345.
Na podstawie utworu Marność Daniela Naborowskiego wyjaśnij, jaką postawę powinniśmy przyjąć według poety wobec marności świata ziemskiego.
PieśńFraszkaFraszka ten świat i złoto, Jedwab i perły błoto;
Jako się z ziemiez ziemie rodzi, Tak zaś pod ziemię wchodzi.
Fraszka rozkosz choć słodka, Bo nie tylko jest krótka,
Ale tysiąc goryczy, Oraz po sobie liczy.
Rzadko bez grzechu bywa, Ten, co jej rad zażywa.
A wytchniećwytchnieć tych słodkości, Kiedy się w cięw cię zagości
Robak sumienia złego, I gniew StwórceStwórce twego;
Ciężka jest jego ręka, Kiedy człowieka nęka.
Fraszka sława i próżne, O nięO nię starania różne…
A kto cnoty nie umie, I w największym rozumie
Głupi, trzeba go ćwiczyććwiczyć, Bo trzech nie umie zliczyć.
Dobra piękna wymowa, Gdzie cnota kładzie słowa;
Dobry żywot, kto żywieżywie Na tym świecie cnotliwie
I kto się w cnotę robi, Na wieki się ozdobi.Źródło: Wacław Potocki, Pieśń, [w:] tegoż, Wiersze wybrane, oprac. A. Brückner, Kraków 1924, s. 54.
