Jadwiga Daszykowska Transmisja młodości w dorosłość w kontekście zmieniającego się społeczeństwa

„Społeczeństwo tradycyjne” określane jest jako przedprzemysłowe, z dominującą gospodarką naturalną, w której przeważająca część produkcji realizowana jest w samowystarczalnych gospodarstwach domowych. W tym typie społeczeństwa rynek i wymiana towarów są słabo rozwinięte. Tradycyjna społeczność jest zamknięta, mało ruchliwa przestrzennie, a jej podstawowe części składowe stanowią rodzina i sąsiedztwo. (…) W takich uwarunkowaniach człowiek nie jest autonomiczną jednostką, lecz częścią zbiorowości. W społeczeństwie tradycyjnym socjalizację (…) określa się jako „wąską” (jest ona także kolektywna). Oznacza to, że człowiek jej poddany „przejmuje” tożsamość tejże zbiorowości wraz z obowiązującym systemem wartości, wierzeń, tradycji, rolą przypisaną mu przez społeczeństwo. Kultura w społeczeństwie tradycyjnym jest w miarę jednorodna, stąd każde zachowanie, które nie mieści się w jej zakresie, jest ganione. Konformizm i posłuszeństwo rozumiane są tu jako „droga” do „sukcesu socjalizacyjnego młodego człowieka”.

społeczeństwo Źródło: Jadwiga Daszykowska, Transmisja młodości w dorosłość w kontekście zmieniającego się społeczeństwa, „Społeczeństwo i Rodzina” 2017, nr 51, t. 2, s. 83.

Mikołaj Lewicki Przyszłość nie może się zacząć

Nowoczesne społeczeństwo charakteryzuje się koncentracją siły roboczej w centrach miejskich, (…) a także pojawieniem się jawnego lub utajonego antagonizmu między pracodawcami i pracownikami. Kontrasty i nierówności społeczne miały wzrastać, co wynikało z zasad systemu ekonomicznego opartego na indywidualnej przedsiębiorczości i wolnej konkurencji.

przyszłość Źródło: Mikołaj Lewicki, Przyszłość nie może się zacząć, Warszawa 2018, s. 40.

Alexis de Tocqueville O demokracji w Ameryce

Bez pomocy instytucji gminnych naród może stworzyć sobie wolny rząd, lecz nie będzie w nim ducha wolności. (…) Demokracja pozbawiona instytucji lokalnych nie posiada żadnych gwarancji zabezpieczających ją przed podobnym złem. Jeśli lud nie nauczył się jeszcze korzystać z wolności w niewielkich sprawach, to czyż można spodziewać się, że będzie umiał ją utrzymać w sprawach poważnych? (…) Zarówno więc ci, którzy obawiają się rozpasania, jak i ci, których lękiem napawa władza absolutna, powinni życzyć sobie rozwoju swobód lokalnych.

deToq Źródło: Alexis de Tocqueville, O demokracji w Ameryce, Warszawa 1976, s. 63.

Antoni Kalka Między państwem a społeczeństwem – miejsce i rola szkoły w systemie PRL

W pierwszych latach po wojnie nie wprowadzano wielu zmian w systemie szkolnictwa. (…) Dokumentem mającym wpływ na rozwój szkolnictwa w kolejnych latach była Deklaracja ideowa PZPR, którą uchwalono w 1948 roku na Kongresie Zjednoczeniowym. Jej istota polegała na oparciu szkolnictwa na ideach marksizmu‑leninizmu. Nowe programy szkolne zaczęły wprowadzać język rosyjski do szkół, usuwano natomiast religię. (…)

rola szkoły Źródło: Antoni Kalka, Między państwem a społeczeństwem – miejsce i rola szkoły w systemie PRL, [w:] Życie społeczne, kultura i polityka w okresie PRL, red. Monika Maciąg, Paulina Szymczyk, Lublin 2018, s. 46–47.