Sprawdź się
Przypomnij sobie popularny wierszyk dla dzieci Kto ty jesteś? Następnie w odniesieniu do niego odpowiedz na pytania sformułowane przez S. Greenblatta.
Przeczytaj poniższy tekst.
Zapoznaj się z poniższym tekstem.
Fragment wypowiedzi Richarda Rorty'ego z wywiadu wydrukowanego w „Philosophy and Literature” w 2002 rokuCóż, wydaje mi się, że ani literatura, ani filozofia nie powinny były stać się odrębnymi dyscyplinami. Istnieje pewna tradycja intelektualna od Platona do Derridy, którą można się zajmować, by zasilać ją nowymi pomysłami. Ale istnieją także inne tradycje – od Sofoklesa do Stevensa – które również można badać i zasilać pomysłami. Idea literatury i filozofii jako odrębnych dyscyplin wydaje się zwodnicza. Chodzi tutaj przecież o coś w rodzaju rozmowy, do której się włączamy, a nie o zestaw praktyk, do których musimy się dostosować.
Źródło: Fragment wypowiedzi Richarda Rorty'ego z wywiadu wydrukowanego w „Philosophy and Literature” w 2002 roku, [w:] Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, Kraków 2006.
Wróć do mapy myśli Jakie pytania budzi literatura. Wskaż, na które ze sformułowanych poniżej pytań odpowiada poniższy tekst.
Wróć do treści mapy myśli Jakie pytania budzi literatura. Wybierz, na które ze sformułowanych poniżej pytań odpowiada poniższy tekst.
Czytelnik modelowyPowiedzieliśmy, że tekst postuluje współdziałanie czytelnika jako własny warunek aktualizacji. Możemy lepiej powiedzieć, że tekst jest wytworem, którego los i n t e r p r e t a c y j n y musi stanowić część jego własnego mechanizmu generującego: generowanie tekstu oznacza zastosowanie strategii, w której skład wchodzą przewidywania co do posunięć innych osób — jak zresztą ma to miejsce w przypadku wszelkich strategii. W strategii wojskowej (lub szachowej, powiedzmy: w każdej strategii gry) strateg nakreśla sobie model przeciwnika. Jeśli wykonam taki ruch, snuł domysły Napoleon, Wellington powinien zareagować tak a tak. Jeśli wykonam taki ruch, rozumował Wellington, Napoleon powinien zareagować tak a tak. [...] Tę analogię może podać w wątpliwość tylko fakt, iż w przypadku tekstu autor zazwyczaj chce doprowadzić swego przeciwnika do zwycięstwa, a nie do klęski. Lecz nie jest to wcale powiedziane.
Źródło: Umberto Eco, Czytelnik modelowy, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 1987, nr 78/2.
Przeczytaj poniższy fragment tekstu. Przywołaj sformułowane w tekście kryterium wartości estetycznej dzieła, a następnie wskaż twórcę, którego dzieło spełnia, twoim zdaniem, owo kryterium.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem tekstu. Przywołaj sformułowane w tekście kryterium wartości estetycznej dzieła, a następnie podaj twórcę, którego dzieło spełnia, Twoim zdaniem, owo kryterium.
Historia literatury jako wyzwanie rzucone nauce o literaturze (fragmenty)Sposób, w jaki dzieło literackie w historycznym momencie swego pojawienia się spełnia, przerasta, zawodzi lub niweczy oczekiwania swej pierwszej publiczności, dostarcza jawnego kryterium dla ustalenia jego wartości estetycznej. Dystans między horyzontem oczekiwań i dziełem, między tym, co utrwalone w dotychczasowych doświadczeniach estetycznych, i spowodowaną przez odbiór nowego dzieła „zmianą horyzontu”, określa z perspektywy estetyki recepcji charakter artystyczny dzieła literackiego. Mianowicie w miarę jak dystans ten maleje — od świadomości odbierającej nie wymaga się żadnej przemiany w sferze jeszcze nieprzyswojonych doświadczeń — dzieło przybliża się do dziedziny sztuki pojmowanej w sposób „kulinarny” lub rozrywkowy. Tę ostatnią pod względem estetyki recepcji charakteryzuje to, że nie zmusza do żadnych zmian horyzontu, lecz spełnia wręcz oczekiwania, które podsuwa tendencja panująca w dziedzinie smaku. Zaspokaja przy tym pragnienie reprodukcji piękna, do którego się przywykło, potwierdza przyswojone doznania, sankcjonuje idealne wyobrażenia, niecodzienne doświadczenia uprzystępnia jako „sensacje” lub też wysuwa problemy moralne, jednakże tylko po to, by je jako z góry rozstrzygnięte „rozwiązać” w sensie budującym.
Źródło: Hans Robert Jauss, Historia literatury jako wyzwanie rzucone nauce o literaturze (fragmenty), „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej” 1972, nr 63/4.
Przeczytaj poniższy fragment Orientalizmu E. W. Saida. Następnie odpowiedz na pytania.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem Orientalizmu E. W. Saida. Następnie odpowiedz na pytania.
OrientalizmStosunki między Zachodem i Wschodem są stosunkami siły, dominacji, hegemonii w różnych stopniach i wymiarach, co najtrafniej oddaje tytuł klasycznej już pozycji K. M. Panikkara: Asia and Western Dominance. Wschód uległ „orientalizacji” nie tylko dlatego, że przeciętny dziewiętnastowieczny Europejczyk odnalazł w nim potwierdzenie wszystkich swoich orientalnych typów, ale także dlatego, że sam był wobec orientalizacji bezbronny. Flaubert stworzył stereotyp kobiety Wschodu – szeroko później rozpowszechniony – pod wpływem spotkania z egipską kurtyzaną. Ale udział tej ostatniej w wykreowaniu stereotypu był znikomy: to nie ona mówiła o swoich uczuciach, o swoich losach, o swoim wyglądzie. To on mówił o niej i reprezentował ją. Rzecz w tym, że był cudzoziemcem, człowiekiem stosunkowo zamożnym, mężczyzną – i to były konkretne, historyczne elementy jego przewagi. Przewagi, która nie tylko pozwoliła mu posiąść Kuchuk Hanem fizycznie, ale także mówić w jej imieniu i przekonywać czytelników, że jest ona „typowo orientalna”. Twierdzę, że pozycja siły, jaką zajmował Flaubert w stosunku do Kuchuk Hanem, nie była czymś wyjątkowym. Jest to sytuacja modelowa w układzie sił Wschód‑Zachód, sytuacja umożliwiająca rozwój orientalnego dyskursu.
Źródło: Edward Wadie Said, Orientalizm, tłum. K. Kalinowski, Warszawa 1991.
Wróć do tekstu z ćwiczenia nr 7. Odpowiedz na pytanie, czy znasz przykłady dzieł kultury, które powstały w ostatniej dekadzie i które ukazują wykluczenie z perspektywy grupy wykluczonej?