Wyprawa Magellana dookoła świata wg Antonio Pigafetty

We środę dnia 28 listopada 1520 r. wypłynęliśmy z onej cieśniny i weszliśmy na Ocean Spokojny, gdzie przebywaliśmy przez trzy miesiące i dwadzieścia dni bez odnawiania zapasów żywności i bez innego pokrzepienia; jedliśmy tylko suchary rozsypujące się w proch, pełne robaków i cuchnące […], a piliśmy wodę, który miała żółty kolor i śmierdziała. Jedliśmy także skóry wołowe, które były pod głównym pokładem […], były one bardzo twarde pod wpływem słońca, deszczu i wiatru, rzucaliśmy je więc do morza na cztery lub pięć dni, a potem przysmażaliśmy je trochę na ogniu i tak jedliśmy je; zjadaliśmy także trociny i szczury, które kosztowały pół korony od sztuki, niestety nie można było ich wiele dostać. Oprócz tych wszystkich dolegliwości to było największe nieszczęście, o czym teraz powiem; otóż ludziom puchły górne i dolne dziąsła tak bardzo, że nie mogli jeść, a od tego tak silnie ucierpieli, że dziewiętnastu zmarło […]. Oprócz tych, którzy umarli, dwudziestu pięciu, a może trzydziestu zapadło na różne choroby […] i niewielu tylko pozostało zdrowych […]. W czasie tych trzech miesięcy i dwudziestu dni pozostaliśmy na otwartym morzu przebywając pełne cztery tysiące legua [miara odległości równa 3 milom morskim] po Oceanie Spokojnym. Słusznie nazywa się go spokojny, ponieważ przez ten czas nie spotkaliśmy żadnej burzy i nie widzieliśmy lądu, oprócz dwóch małych nie zamieszkałych wysp […].

Magellan Źródło: Wyprawa Magellana dookoła świata wg Antonio Pigafetty, [w:] Zygmunt Boras, Maciej Serwański, Historia powszechna XVI wieku. Teksty źródłowe, Poznań 1978, s. 19.

Śmierć Ferdynanda Magellana według relacji Antonia Pigafetty

Gdy przyszedł ranek, 49 z nas zeszło z pokładu do wody i pomaszerowało przez nią na odległość dwóch strzałów z kuszy, zanim osiągnęliśmy brzeg. Łodzie nie mogły dobić do brzegu z powodu licznych skał w przybrzeżnej wodzie. Pozostałych 11 ludzi zostało do pilnowania łodzi. Gdy dotarliśmy do brzegu, miejscowi uformowali się w trzy oddziały w liczbie ponad 1500 ludzi. Gdy nas zobaczyli, zaatakowali, wydając głośne okrzyki. Muszkieterzy i kusznicy przez pół godziny strzelali do nich na dystans, ale bezskutecznie... Rozpoznawszy kapitana, tak wielu rzuciło się na niego, że strącili mu hełm... Tubylec cisnął bambusową włócznię w twarz kapitana, ale ten zabił go natychmiast swoją piką, która utknęła jednak w ciele. Próbując wyciągnąć miecz, zdołał to uczynić jedynie do połowy, gdyż został ranny w rękę bambusową włócznią. Gdy tubylcy to zobaczyli, rzucili się wszyscy na niego. Jeden ranił go w lewą nogę długim nożem przypominającym szablę, ale jeszcze większym. Spowodowało to, że kapitan upadł na twarz, a ci rzucili się na niego z żelaznymi i bambusowymi włóczniami i nożami, aż zabili nasze światło, nasze pocieszenie i naszego prawdziwego przewodnika. Gdy go uderzali, odwracał się jeszcze, aby ujrzeć, czy wszyscy dostaliśmy się do łodzi. Zobaczywszy jego śmierć, ranni wycofaliśmy się jak najszybciej do łodzi, które już odbijały.

Antonio Źródło: Śmierć Ferdynanda Magellana według relacji Antonia Pigafetty, [w:] Wikipedia.

Rozpoznawszy kapitana, tak wielu rzuciło się na niego, że strącili mu hełm... Tubylec cisnął bambusową włócznię w twarz kapitana, ale ten zabił go natychmiast swoją piką, która utknęła jednak w ciele. Próbując wyciągnąć miecz, zdołał to uczynić jedynie do połowy, gdyż został ranny w rękę bambusową włócznią. Gdy tubylcy to zobaczyli, rzucili się wszyscy na niego. Jeden ranił go w lewą nogę długim nożem przypominającym szablę, ale jeszcze większym. Spowodowało to, że kapitan upadł na twarz, a ci rzucili się na niego z żelaznymi i bambusowymi włóczniami i nożami, aż zabili nasze światło, nasze pocieszenie i naszego prawdziwego przewodnika. Gdy go uderzali, odwracał się jeszcze, aby ujrzeć, czy wszyscy dostaliśmy się do łodzi. Zobaczywszy jego śmierć, ranni wycofaliśmy się jak najszybciej do łodzi, które już odbijały.

Ferdynand Źródło: , [w:] Wikipedia.

W niedzielę zbliżyliśmy się do najwyższych gór, jakie kiedykolwiek widzieliśmy; wznoszą się one nad miastem Kalikat. […] Z okolicy Kalikatu […] pochodzą przyprawy korzenne używane na wschodzie, [a także] na zachodzie […]. Z Kalikatu pochodzi także wiele różnych kamieni szlachetnych. W mieście tym są następujące korzenie z miejscowych zbiorów: imbir, pieprz i cynamon, choć ten ostatni nie jest tak dobry jak z wyspy Cejlon, oddalonej stąd o osiem dni drogi, skąd również trafia do Kalikatu.

Kalikat Źródło: , [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1999, s. 29–33.

Na trzydziesty drugi dzień po wyjeździe z Kadyksu przybyłem na Morze Indyjskie i odkryłem tam bardzo liczne i gęsto zaludnione wyspy, które bez czyjegokolwiek protestu objąłem w posiadanie naszego najmiłościwszego króla przez uroczystą proklamację i zawieszenie flagi hiszpańskiej. Pierwszą z owych wysp, które Indianie mianowali Guanahani, nazwałem San Salwador z wdzięczności dla Zbawiciela, w którego pomoc ufni przybyliśmy zarówno do tej, jak i do innych ziem. Także wszystkie inne wyspy nazwałem nowym imieniem, jedną Wyspą Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia, drugą Wyspą Ferdynanda, inną Izabeli, inną Joanny i tak samo pozostałe rozkazałem ponazywać.

Kalikat Źródło: , [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1999, s. 29–33.