Sprawdź się
Na podstawie osi czasu i własnej wiedzy pozaźródłowej wykonaj polecenia.
Wskaż właściwe dokończenia zdań.
Literą E zaznaczono na osi czasu…
- zawarcie układu między księciem wielkopolskim Przemysłem II a księciem pomorskim Mściwojem II.
- koronację Przemysła II na króla Polski.
- przybycie do Krakowa króla czeskiego Wacława II.
- śmierć księcia śląskiego Henryka IV Prawego.
Literą B zaznaczono na osi wydarzenie, którego konsekwencją było…
- przejście ziemi krakowskiej pod władanie władców czeskich z dynastii Przemyślidów.
- umocnienie praw Wacława II do Wielkopolski poprzez małżeństwo z córką Przemysła II, Rychezą.
- odnowienie Królestwa Polskiego.
- umocnienie praw Przemysła do Pomorza Gdańskiego po śmierci dotychczasowego księcia.
Wydarzenie, które doprowadziło do zakończenia rządów czeskich władców w Polsce, zaznaczono na osi czasu literą…
- G.
- H.
- F.
- D.
Zabójstwo Przemysła II stało się ważnym motywem malarstwa. Porównaj wizje śmierci króla przedstawione przez dwóch XIX‑wiecznych malarzy. Wskaż podobieństwa i różnice między nimi. Określ wiarygodność tych malowideł w ukazaniu zbrodni w Rogoźnie.
Przeanalizuj fragment Kroniki oliwskiej, a następnie wybierz odpowiednie dokończenie zdania.
Kronika oliwska starszaTymczasem król Czech, Wacław drugi, książę i władca bogobojny i świątobliwy, gdy królowa, którą miał umarła, pojął za żonę jedyną żyjącą córkę wspomnianego króla Przemyśla i otrzymał koronę całego królestwa polskiego. On księcia Władysława wraz z księżną zmusił do udania się na wygnanie, objął księstwo pomorskie i od tej pory posiadał je przez całe swoje życie. W jego cieniu królestwo polskie w każdym swym zakątku cieszyło się pokojem i całkowitą spokojnością. Ten sławny król wielce czcił i miłował duchownych, wznosił klasztory i obronną tarczą ochraniał i bronił przed napaścią złych ludzi, czego książęta naszego czasu, niestety, nie czynią, lecz wrogo niszczą je i grabią, pomniejszając okrutnie cześć boską, którą dawni książęta z największym staraniem powiększali.
Źródło: Kronika oliwska starsza, [w:] By czas nie zaćmił i niepamięć. Wybór kronik średniowiecznych, oprac. A. Jelicz, tłum. J. Sękowa, Warszawa 1979, s. 96.
Autor tekstu…
- twierdzi, że Wacław II poślubił córkę Przemysła II, ponieważ zapragnął się skoligacić z Piastami.
- miał pozytywny stosunek do księcia Władysława Łokietka.
- był prawdopodobnie duchownym.
- w sposób obiektywny ocenia panowanie Wacława II w Polsce.
Przeanalizuj obie mapy i wybierz odpowiednią odpowiedź.
Mapa A
Mapa B
Sytuację polityczną na ziemiach polskich chronologicznie wcześniejszą przedstawia:
- mapa A
- mapa B
Ponieważ:
uzasadnienie
Pomorze Gdańskie znajdowało się pod panowaniem Przemysła II.
Władysław Łokietek panował nad częścią Kujaw oraz ziemią łęczycko-sieradzką.
część księstw śląskich złożyło hołd lenny królowie czeskiemu, Wacławowi II.
Wacław II miał pod swoją kontrolą ziemię krakowską.Władysław Łokietek sprawował rządy w ziemi sandomierskiej.
Oceń znaczenie koronacji Przemysła II. Czy wraz z tym wydarzeniem zakończył się okres rozbicia dzielnicowego w Polsce? Uzasadnij swoje zdanie.
W XIV‑wiecznym rękopisie, tak zwanej Kronice zbrasławskiej, ukazano galerię władców czeskich. Zamieszczono w niej również wizerunki Wacława II oraz jego syna i następcy Wacława III. Przyjrzyj się obu przedstawieniom, a następnie określ, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Obaj władcy dążyli do zachowania dominacji Królestwa Czeskiego w ramach swojego państwa. | □ | □ |
| Wacław II i Wacław III stworzyli duże imperium w Europie Środkowo-Wschodniej. | □ | □ |
| Władza Wacława II i Wacława III była scentralizowana i miała spójną podstawę we wszystkich opanowanych przez nich monarchiach. | □ | □ |
| Wacław II i Wacław III zachowali odrębność w państwach, w których panowali. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym oraz przeanalizuj mapy, a następnie wykonaj polecenia.
Podejmując więc śmiało wielki, przerastające jego siły i wiek, zamiar, chociaż widział, że wielka liczba różnych przyrodzonych mu władców panowała nad dzielnicami Królestwa Polskiego, jednak nie z żądzy władzy doczesnej ani z chęci zdobycia blasku królewskiego, ale powodowany jedynie szczerą miłością ojczyzny, za natchnieniem Bożym […], wyznacza siebie w myślach i przeznacza na monarchę. Do osiągnięcia tego pobudziła go nie tylko własna, wlana przez Boga skłonność, ale zachęcała również dziwna życzliwość i zgodne poparcie prałatów i […], panów Polski [tj. Wielkopolski] i Pomorza […] po naradzie jednomyślnie postanowiono dać koronę temu, kto przewyższał innych pobożnością, nieskazitelnymi obyczajami, uczciwością […] i by mu wszyscy oddali cześć królewską […] arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka […] w katedrze metropolitalnej w Gnieźnie namaszcza i wynosi wymienionego księcia […] na króla. […] W ten sposób zatem przywrócono Polsce za Bożą pomocą berło królewskie i zaszczytną godność króla, których była pozbawiona niemal przez dwieście lat.
Cytat za: D. Ostapowicz, S. Suchodolski, D. Szymikowski, Od Hammurabiego do Fukuyamy, t. 1, Gdańsk 1999, s. 185.
Panowanie czeskie jest bardzo różnie oceniane w polskiej historiografii. Przeanalizuj tekst dotyczący oceny rządów czeskich w Polsce, w którym autor stara się obalić wiele mitów dotyczących tego tematu. Napisz do niego polemikę, odpowiadając na argumenty wysunięte przez historyka. Z czego wynika fakt, że panowanie Przemyślidów w Polsce nadal budzi kontrowersje?
Polska – państwem średniowiecznej EuropyTylko sześć lat królowali Przemyślidzi w zjednoczonej Polsce. Następnie po kilkunastoletnich perypetiach koronę polską przywdział najwytrwalszy wróg Wacławów, Władysław Łokietek. Historiografia dziejów najnowszych służy zazwyczaj zwycięzcom i ich punkt widzenia reprezentuje, toteż pomniki XIV w. uczyniły z Łokietka niezmiennego reprezentanta polskiej racji stanu i jednoczyciela Polski, ostatnich Przemyślidów przedstawiały zaś jako uzurpatorów i zaborców., a przy tym przednią straż agresji niemieckiej. Powtarzały to bezkrytycznie następne pokolenia […].
Obóz Łokietka zdołał zasugerować potomnym, że u schyłku XIII w. doszło w Polsce do starcia między dwiema koncepcjami zjednoczenia; jedną miał reprezentować niemiecki żywioł w Polsce, który przez zniemczonego Przemyślida chciał otworzyć kraj wrogom, drugą zaś [...] uosabiał książę brzeski tj. Władysław Łokietek. Za nim, a przeciw Wacławom rozwijać się miał masowy ruch, który doprowadził jakoby do obalenia rządów czeskich.
Wbrew tej popularnej interpretacji […] trzeba stwierdzić, że czynienie z Łokietka w okresie jego walk z Wacławami szermierza dążeń zjednoczeniowych jest stworzoną znacznie później legendą. Nie było wówczas starcia dwóch koncepcji zjednoczenia Polski, trwała walka między zwolennikami zjednoczenia, którzy poparli króla czeskiego, a żywiołami broniącymi anarchii, które skupiły się m.in. przy Łokietku.
Źródło: Jerzy Dowiat, Polska – państwem średniowiecznej Europy, Warszawa 1968.
Rozstrzygnij, jakie czynniki odegrały najważniejszą rolę przy próbach zjednoczenia ziem polskich przez Przemysła II i Wacława II: talenty polityczne, poparcie społeczne, wsparcie ze strony Kościoła, położenie geopolityczne znajdujących się pod ich władaniem księstw, układy z innymi władcami czy zwykłe szczęście. Uzasadnij odpowiedź.