Sprawdź się
Zaznacz cechy katastroficznej wyobraźni Witkacego.
- nieuchronność zapowiadanych przemian
- przekonanie o zaniku indywidualności
- postulowanie działania na rzecz ochrony przed nadchodzącą katastrofą
- bojaźń przed gniewem Boga
- wieszczenie wymarcia uczuć wyższych
- obawa przed katastrofą naturalną
Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
| PYTANIE | PRAWDA | FAŁSZ |
| Zdaniem Witkacego indywidualność zanika we współczesnym świecie ze względu na postępujące uspołecznienie ludzkości. | P □ | F □ |
| Bohaterowie Szewców w istotny sposób uczestniczą w rewolucyjnych wydarzeniach. | P □ | F □ |
| Zapowiadana w dramacie katastrofa jest nieunikniona i postacie nie są w stanie jej zapobiec. | P □ | F □ |
| Według Witkacego trzy najważniejsze wartości: religia, sztuka i filozofia mogą ocalić upadające człowieczeństwo. | P □ | F □ |
Tekst do ćwiczeń 3. i 4.
Szewcy(fragment)
I CZELADNIK
Tak – nie bardzoście się wysilili na ten spicz przez s, p, i „cze”. Ja, wicie, Jędrek, znam Kretschmera z wykładów tej tam intelektualnej lafiryndy Zahorskiej, w naszej Wolnej Wszechnicy Robotniczej. Oj, wolna ona, wolna – raczej rozwolniona jest ta nasza Wszechnica. Sami się częstują twardą wiedzą, a na nas to tę biegunkę umysłową puszczają, aby nas jeszcze gorzej zatumanić, niż to chciały wszelkie religianty na usługach feudałów i ciężkiego się przemysłu wygłupiające. A wam mówię, Jędrek, że to schizoidalna psychologia. Nie wszyscy są tacy. To rasa ginąca. Coraz więcej jest na tym świecie pykników. Ma se radio, ma se stylo, ma se kino, ma se daktylo, ma se brzucho i nieśmierdzące, niecieknące ucho, ma se syćko jak się patrzy – czego mu trza? A sam w sobie jest ścierwo podłe, guano pogodne, przebrzydłe. To je pyknik, wis? A taki niezadowolony ze siebie to ino mąt na świecie czyni, żeby siebie przy tym przed sobą wywyższyć i siebie sobie pokazać lepszym niż naprawdę jest – nie być, ino pokazać, i nie lepszym, ino takim fajniejszym, wyhyrniejszym. Tak ci to wyhyrma przed sobą. (po pauzie) A ja to sam nie wiem, jaki jestem: pyknik czy schizoid?
Źródło: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy, [w:] tegoż, Dramaty, wybór Konstanty Puzyna, Warszawa 1983, s. 377–378.
Przeformułuj wypowiedź I Czeladnika tak, aby nie zawierała wyrazów potocznych, stylizowanych na gwarę lub przestarzałych.
Na podstawie wypowiedzi I Czeladnika stwórz definicję pojęcia „pyknik”, w której określisz, jaką rolę – według Witkacego – pełnią we współczesnym świecie ludzie określani tym terminem.
Opisz, w jaki sposób wymienieni bohaterowie Szewców próbują zapełnić egzystencjalną pustkę.
W rozprawce na 200 słów odpowiedz pytanie: Jaki los czeka wrażliwe jednostki w społeczeństwie, które powstaje na oczach bohaterów dramatu Szewcy?
Wpisz do tabeli pozytywne i negatywne skutki zaniku osobowości, na które wskazują bohaterowie Szewców.
Porównaj katastrofizm Szewców Witkacego z katastrofizmem Nie‑Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego w rozprawce na 300 słów.
Napisz rozprawkę, w której rozważysz, czy zagrożenia wspominane przez Witkacego są aktualne również dzisiaj.