W centrum zainteresowania (…) są studia nad mechanizmami przetrwania systemów społecznych, mniejszą wagę przykłada do poznania genezy badanych zjawisk, a także zmian, którym system ulega. (…) uznaje społeczeństwo za samoregulujący się system, którego istnienie zależy od wypełniania przez jego części składowe pewnych podstawowych funkcji; do jego głównych pojęć należą — oprócz funkcji i systemu — pojęcia ładu i równowagi społecznej.

cytat1 Źródło: encyklopedia.pwn.pl [dostęp 15.06.2020 r.].

George Homans Social Behavior: its Elementary Forms

[To że] zachowanie jest społeczne oznacza, że kiedy osoba działa w pewien sposób, jest ona nagradzana lub karana przez zachowanie innej osoby.

cytat2 Źródło: George Homans, Social Behavior: its Elementary Forms, Nowy Jork 1961, s. 3.

Joanna Wieczorek Teorie życia społecznego

Możemy wyróżnić trzy fazy ewolucji społeczeństwa: społeczeństwo pierwotne, przejściowe i nowoczesne. Podstawą stworzonego podziału były różnice stopnia zdolności do adaptacji i zmieniające się formy kontroli społecznej, a także tworzenie nowych systemów wartości, przystosowanych do coraz bardziej złożonych stosunków.

cytat3 Źródło: Joanna Wieczorek, Teorie życia społecznego, dostępny w internecie: joannawieczorek.pl [dostęp 15.06.2020 r.].

Postęp i regres. Ekonomiczno‑społeczne uwarunkowania ewolucji cywilizacji

Najczęściej rozwój społeczny definiuje się jako ukierunkowany celowościowo proces społeczny, w ramach którego następuje istotny wzrost pożądanych dla danego społeczeństwa lub społeczności zmiennych. Ów teleologiczny charakter wspomnianego procesu może jednak być modyfikowany przez pojawiające się nieprzewidywane zmienne. Stąd rozwój społeczny jest zawsze rezultatem planowych i uporządkowanych działań z jednej strony oraz działań nieplanowanych i trudnych do przewidzenia z drugiej. Kategoria rozwoju często jest dookreślana w różny sposób, co prowadzi do jej przedmiotowego zawężenia.

cytat4 Źródło: Postęp i regres. Ekonomiczno‑społeczne uwarunkowania ewolucji cywilizacji, red. Marta Dobrzycka, Joachim Osiński, Warszawa 2017.

Burżuazya a Proletaryat

Historya wszystkich dotychczasowych społeczeństw jest historyą walk klasowych. Wolny i niewolnik, patrycyusz i plebejusz, pan i poddany, cechowy majster i czeladnik, ciemięzca i uciśniony — pozostawali w wiecznym antagonizmie, prowadząc skrycie lub jawnie ustawiczną przeciw sobie walkę dopóty, aż się ona kończyła rewolucyjnem przetworzeniem całego społeczeństwa lub też wspólną zgubą walczących klas.

cytat5 Źródło: Burżuazya a Proletaryat, tłum. Witold Piekarski, Warszawa 1907.

Vilfredo Pareto Traktat o socjologii ogólnej

Najbardziej podstawowy podział, jakiego można dokonać, to podział społeczeństwa na dwie warstwy, to znaczy na warstwę wyższą, która zazwyczaj obejmuje rządzących, i na warstwę niższą, która obejmuje rządzonych. Ten fakt jest tak oczywisty, że zazwyczaj narzucał się nawet mało doświadczonemu obserwatorowi, podobnie jak zjawisko krążenia jednostek między dwiema warstwami. Nawet Platon przeczuwał to zjawisko i chciał je sztucznie uregulować. Wspomnieliśmy już o różnicy w rozkładzie rezyduów w poszczególnych grupach społecznych, głownie w klasie rządzącej i rządzonej.

cytat6 Źródło: Vilfredo Pareto, Traktat o socjologii ogólnej, 1916.

Ewolucjonizm

– kierunek w filozofii i naukach społecznych inspirowany przez biologiczną teorię ewolucji Ch. R. Darwina i system filozoficzny H. Spencera, ukształtowany w 2. połowie XIX w., przyjmujący jako główne założenie koncepcję zmienności i postępowego rozwoju całej rzeczywistości (zwłaszcza społeczny); rozwój ten ma charakter ewolucyjny, tj. ciągły, stopniowy i jednokierunkowy (nieodwracalność zmian ilościowych), dotyczy zarówno całej ludzkości, jak też poszczególnych społeczeństw, instytucji społecznej i dziedzin kultury.

cytat1 Źródło: encyklopedia.pwn.pl [dostęp 15.06.2020 r.].