John Gray Liberalizm

Wolność to uprawnienie każdego człowieka, by był podporządkowany tylko prawu, by nie groziło mu uwięzienie, sąd i śmierć, by w żaden inny sposób nie był poddany kaprysowi jednego człowieka lub wielu ludzi. Każdy ma prawo wyrażać swe opinie, zajmować się swoim rzemiosłem, przyjść lub odejść, jak mu się podoba, i spotkać z innymi. Jest wreszcie prawem każdego wpływać na administrowanie krajem albo przez wyznaczenie wszystkich lub niektórych spośród państwowych urzędników, albo przez służenie radą i słanie żądań i petycji, które rządzący są zobowiązani brać pod uwagę w mniejszym lub większym stopniu.

1 Źródło: John Gray, Liberalizm, [w:] Jacek Hołówka, Etyka w działaniu, Warszawa 2001, s. 375.

Hannah Arendt Korzenie totalitaryzmu

Od czasów starożytnych despoci i tyrani bardzo się troszczą o zrównanie swoich poddanych, jednak nie wystarcza to do rządów totalitarnych, ponieważ pozostawia w stanie mniej lub bardziej nienaruszonym pewne niepolityczne więzi społeczne między poddanymi, takie jak związki rodzinne oraz wspólne zainteresowania kulturalne. Jeśli totalitaryzm sam siebie traktuje poważnie, to musi w pewnym momencie uznać, że „trzeba raz na zawsze skończyć z neutralnością gry w szachy”, czyli z autonomią jakiejkolwiek działalności. Miłośnicy „szachów dla szachów” trafnie przyrównani przez ich likwidatora do miłośników „sztuki dla sztuki”, nie są jeszcze całkowicie zatomizowanymi składnikami masowego społeczeństwa, którego całkowita, wszechstronna jednolitość jest jednym z podstawowych warunków totalitaryzmu. Z punktu widzenia władców totalitarnych społeczeństwo przywiązane do szachów w imię szachów jest tylko trochę mniej niebezpieczne niż klasa rolników przywiązanych do uprawy ziemi w imię uprawy

2 Źródło: Hannah Arendt, Korzenie totalitaryzmu, tłum. D. Grinberg, M. Szawiel, Warszawa 1993, s. 372.

Ronald Dworkin Biorąc prawa poważnie

To abstrakcyjne prawo może jednak obejmować dwa różne prawa. Pierwsze z nich jest prawem do równego traktowania, czyli do takiego samego przydziału dóbr i szans, jaki dany jest każdemu innemu obywatelowi, lub już jest w jego posiadaniu (…) Drugie z praw to prawo do traktowania jako równego innym. Nie jest to prawo do równego podziału dóbr czy szans, lecz prawo do równej troski i poszanowania przy podejmowaniu decyzji politycznych dotyczących tego, jak dzielone będą wspomniane dobra i szanse. (…) W przypadku polityki ekonomicznej powiedzielibyśmy, że ci, którym zaszkodzi wzrost inflacji, mają prawo, by traktować ich jako równych innym przy podejmowaniu decyzji, czy polityka ta leży w interesie ogółu, ale nie mają prawa do równego traktowania, które wykluczyłoby taką politykę nawet wtedy, gdyby okazało się, że w istocie leży ona w interesie ogółu.

3 Źródło: Ronald Dworkin, Biorąc prawa poważnie, tłum. T. Kowalski, Warszawa 1998, s. 484–485.