Sprawdź się
Wskaż zdania prawdziwe i fałszywe.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem listu mnicha Filoteusza do wielkiego księcia moskiewskiego i wykonaj polecenie.
List mnicha Filoteusza do wielkiego księcia moskiewskiegoNiech wie o tym kraj twój, władco prawosławny, że wszystkie królestwa prawosławnej wiary chrześcijańskiej złączyły się w twoim. Tyś car jedyny dla wszystkich chrześcijan pod tym niebem […]. Pamiętaj i słuchaj monarcho prawosławny […], [że] dwa Rzymy upadły, trzeci stoi, czwartego nie będzie, gdyż twoje królestwo chrześcijańskie przez żadne inne nie zostanie zastąpione.
Źródło: List mnicha Filoteusza do wielkiego księcia moskiewskiego, [w:] Władysław A. Serczyk, […], Wrocław 1977, s. 21.
Ułóż wydarzenia w kolejności chronologicznej.
Rozstrzygnij, która ilustracja przedstawia śmierć Henryka III Walezjusza. Uzasadnij odpowiedź.
Ilustracja A
Ilustracja B
Na podstawie taśmy chronologicznej oraz tekstu źródłowego wykonaj polecenia.
Jazda nasza ścigała bez przerwy z wielką odwagą […] nieprzyjaciela i tak blisko, że znalazła króla francuskiego, który zachował się bardzo odważnie, jak tylko można było, ale siły jego nie wystarczyły wobec nacisku ludzi, atakujących go z wielkim rozmachem, którzy ranili i obalili pod nim konia […] a w tej chwili nadjechał wicekról [Charles de Lannoy wicekról Neapolu, dowódca armii cesarskiej we Włoszech], któremu król francuski poddał się na imię cesarza, a podobnie wzięto do niewoli znaczną część książąt i panów francuskich, zginęło zaś […] około 10 000 ludzi różnych rodzajów broni. Było to zdumiewające zwycięstwo, bardziej cudowne niż kiedykolwiek, z powodu wielkiej liczby piechoty i jazdy francuskiej, liczącej więcej ludzi niż nasza […] przeto powinniśmy chwalić Boga i dziękować mu za to wielkie zwycięstwo, które nam w tym dniu z swojej łaski użyczył.
Cytat za: S. Cynarski, Historia powszechna 1500–1648. Wybór tekstów źródłowych, Kraków 1981, s. 92.
Wskaż właściwe dokończenie zdania.
1/2/3/4.
Zapoznaj się z zamieszczoną niżej mapą, a następnie wskaż właściwe dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór.
Uzupełnij mapę, dołączając do sygnatur odpowiadające im opisy.
Rozstrzygnij, który z XVI‑wiecznych aktów prawnych jest zgodny z polityką wyznaniową przedstawioną we fragmencie opracowania historycznego, a następnie uzasadnij odpowiedź.
Fragment opracowania historycznego
Określenie „konfesjonalizacja” pojawiło się na początku lat 80. XX wieku w historiografii niemieckiej. U jego podstaw legła teza o centralnym miejscu religii w życiu jednostki. […] Rywalizujące ze sobą Kościoły protestanckie starały się uzyskać zdecydowaną przewagę liczebną, aby zepchnąć przeciwnika do diaspory. Konfesjonaizacja miała nie tylko zapewnić stan dotychczasowego posiadania, ale też jego powiększenie. Wykorzystywano wszelkie środki, które mogły do tego doprowadzić. Najważniejszymi były: wewnętrzna dyscyplina, podkreślanie własnej odrębności wyznaniowej i jej wyższości nad innymi konfesjami, monopolizowanie szkolnictwa i cenzura. W krajach Habsburskich wydano szereg edyktów zmierzających do wytępienia protestantyzmu.
Cytat za: K. Mikulski, J. Wijaczka, Historia powszechna. Wiek XVI–XVIII, Warszawa 2012, s. 203.
Źródło A
[…] zabiegając temu, aby się z tej przyczyny między ludźmi seditio [bunt] jaka szkodliwa nie wszczęła, którą po inszych królestwach jaśnie widzimy, obiecujemy to sobie spólnie pro nobis et successoribus nostris in perpetuum sub vinculo iuramenti, fide, honore et conscientiis nostris [za nas i potomków naszych na wieczne czasy pod obowiązkiem przysięgi, uczciwością, honorem i sumieniem naszym], iż którzy jesteśmy dissidentes de religione [różniący się w religii chrześcijańskiej] pokój między sobą zachować, a dla różnej wiary i odmiany w kościelech krwie nie przelewać ani się penować confiscatione bonorum [karać konfiskatą dóbr], poczciwością carceribus et exilio [więzieniami i wygnaniem] i zwierzchności żadnej ani urzędowi do takowego progressu [postępowania] żadnym sposobem nie pomagać; i owszem, gdzieby ją kto przelewać chciał, ex ista causa [z tej przyczyny] zastawiać się o to wszyscy będziem powinni, choćby też za pretekstem dekretu, abo za postępkiem jakim sądowym, kto to czynić chciał.
Cytat za: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 13, Reformacja, oprac. L. Szczucki, J. Tazbir, Warszawa 1960.
Źródło B
Dowiadujemy się, że wielu jest w królestwie naszym ludzi niespokojnych i żądnych zmiany istniejącego stanu rzeczy, którzy nie tylko że potajemnie tworzą sekty potępione przez świętych ojców na soborach powszechnych, lecz także i publicznie wyznają i rozsiewają ich naukę, gardząc pobożnymi ustawami przez święty kościół ustanowionymi i przyjętymi, jak również edyktami naszymi.
[…]
Zawarowaliśmy tedy edyktami i prawami naszymi, aby nam i poddanym naszym do tego nie przyszło, nałożywszy na przekraczających je ciężkie sankcje.
Przeto i obecnie polecamy wierności twojej, aby troszczyła się usilnie, by nikt w starostwach jego nie ośmielił się uczynić lub powiedzieć coś jawnie przeciw postanowieniom kościoła. Jeżeli zaś po ogłoszeniu tego edyktu znalazłby, się ktoś tego pokroju, należy go ukarać stosownie do wielkości przestępstwa, wedle postanowienia naszych pierwszych edyktów, już kilka lat temu w tej sprawie wydanych; nie życzymy sobie bowiem, by tacy nowatorzy czuli się swobodnie w królestwie naszym.
Jeśli zaś idzie o tych, którzy żyją bądź u samego Lutra, bądź u innych przywódców tych niespokojnych duchów, tym całkowicie dostęp do jakichkolwiek godności i urzędów na przyszłość zamykamy.
Cytat za: Humanizm i reformacja w Polsce. Wybór źródeł do ćwiczeń uniwersyteckich, wyd. I. Chrzanowski, S. Kot, Lwów–Warszawa–Kraków 1927, s. 317–318.