Sprawdź się
Zapoznaj się z tekstami źródłowymi i wykonaj polecenie.
Fragment A
1) Oznajmujemy […] iż już już Korona i Wielkie Księstwo Litewskie jest jedno nierozdzielne i nieróżne ciało, a także nieróżna, ale jedna spólna jest Rzeczpospolita, która się że dwóch państw i narodów w jeden lud zniosła i spoiła. […]
4) A temu […] narodowi, żeby już wiecznemi czasy jedna głowa, jeden pan i jeden król spólny rozkazywał, który spólnymi głosy od Polaków i od Litwy obran, a miejsce obierania w Polszcze, a potym na Królestwo Polskie pomazan i koronowan w Krakowie będzie, któremu obieraniu […] niebytność której strony przeszadzać nie będzie […].
Źródło: Ćwiczenia z historii ustroju Polski, akt unii polsko-litewskiej z 1 lipca 1569 r. – materiały do zajęć grup B. Migdy (oprac. Bartłomiej Migda).
Fragment B
Panowie, szlachta, bojarowie naszego Księstwa Litewskiego, ale ci tylko, którzy są wyznawcami rzymskiego katolickiego Kościoła i którym udzielone są klejnoty szlachectwa mają nadanych sobie wolności i przywilejów swobodnie używać, tak jako ich używają panowie i szlachta Królestwa Polskiego. […] Nadto […] wybieramy na uczestników herbów i klejnotów Królestwa Polskiego niżej wymienione osoby spomiędzy naszej szlachty litewskiej, których szlachta Królestwa Polskiego wraz z wszystkimi ich rodzinami do braterstwa i rodu swego przyjęła.
Źródło: M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Wiek V-XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, PWN, Warszawa 1997, s. 197-199.
Fragment C
Unia Litwy z Polską. Dokumenty i wspomnieniaNim zaś to, o czem mowa, do końca stosownego dojdzie, wielki książę […] ze wszystkimi swoimi braćmi, jeszcze nie ochrzczonymi, tudzież z krewnymi, ze szlachtą, ziemianami większymi i mniejszymi, w ziemiach jego zamieszkałymi, chce, życzy i pragnie przyjąć wiarę katolicką świętego Rzymskiego Kościoła. Nie mogli tego otrzymać od niego, pomimo usilnych starań, wielu cesarzów i różnych książąt, albowiem Bóg wszechmocny sławę tę dla Waszego Królewskiego Majestatu zachował. Na oczywistość i moc tego, obiecuje wielki książę […] złożyć i wydać wszystkie swoje skarby dla odzyskania utrat, które poniosły tak Polska jak Litwa […]. Wielki książę […] obiecuje sumę, zaręczoną między królową węgierską a księciem Austryi, mianowicie dwakroć sto tysięcy florenów, złożyć i wypłacić. Tenże wielki książę Jagiełło obiecuje i zaręcza własnym kosztem i staraniem przywrócić królestwu polskiemu wszystkie kraje, przez kogokolwiek oderwane od niego i zabrane […].
Źródło: Henryk Mościcki, Unia Litwy z Polską. Dokumenty i wspomnienia, Warszawa – Lublin – Łódź 1919.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenia.
Unia lubelska3) Już Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie jest jedno nierozdzielne i nieróżne ciało, ale także nieróżna, ale jedna spolna [tj. wspólna] Rzeczpospolita, która się ze dwu państw i narodów w jeden lud zniosła i spoiła.
4) A temu obojemu narodowi żeby już wiecznemi czasy jedna głowa, jeden pan i jeden król spolny rozkazował, który spolnemi głosy od Polaków i od Litwy obran, a miejsce obierania w Polszcze, a potem na Królestwo Polskie pomazan i koronowan w Krakowie będzie.
7) A przy koronacyjej mają być przez króla koronowanego poprzysiężone na wieczne czasy prawa, przywileje i wolności poddanych wszystkich obojga narodów i państw tak złączonych.
8) Sejmy i rady ten oboj naród ma zawżdy mieć wspólne koronne pod królem polskim, panem swym i radzić o spolnych potrzebach tak na sejmie, jako i bez sejmu, w Polszcze i w Litwie.
12) Moneta tak w Polsce, jako i w Litwie ma być uniformis et aequalis (jednolita i równa).
16) Sejmów innych żadnych osobnych stanom koronnym i litewskim król J[ego] M[ość] składać [tj. zwoływać] nie będzie, jedno zawżdy spólne sejmy temu obojemu narodowi, jako ciału jednemu w Polszcze składać będzie
Źródło: Unia lubelska, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1997.
Zapoznaj się ze źródłami i wykonaj polecenia.
Litwa żegna RadziwiłłówCiała stryjecznych braci: oraz sześciu ich krewnych odnaleziono pięć lat temu w odległych 50 km od Wilna Dubinkach. W sobotę żegnano ich tam w asyście kompanii honorowej wojska litewskiego, z udziałem premiera rządu Andriusa Kubiliusa i ambasadorów akredytowanych na Litwie. Nie było przedstawiciela Warszawy.
Sarkofag spoczął na wzgórzu zamkowym, w miejscu dawnego kościoła. Orkiestra reprezentacyjna litewskiej armii odegrała hymn państwowy. Cała uroczystość była transmitowana w pierwszym programie litewskiej telewizji publicznej. – Dubinki znów stają się jednym ze źródeł potęgi Litwy – stwierdził podczas uroczystości szef litewskiego rządu Andrius Kubilius. – Odwołując się do dziejów Radziwiłłów i do ich wielkości, sami stajemy się więksi.
Źródło: Robert Mickiewicz, Marcin Szymaniak, Litwa żegna Radziwiłłów, „Rzeczpospolita” 7 września 2009.
Dopasuj podpisy do cyfr na obrazie.
Przeanalizuj poniższe stwierdzenia przedstawiające stosunek do unii lubelskiej i dopasuj je do konkretnej postaci.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie wykonaj polecenie.
Poloneutychia[w 1569 r.] do Lublina sejm był złożony, na którym to, co się robić poczęło od lat 183 i co się po kilkakroć i na rozerwanie zanosiło, i potem nowymi pismami i królów, i obu narodów zatrzymało, to za pomocą bożą a za silnym staraniem i wielką praca królewską statecznie zawarło. A był to tak pracowity sejm, gdy król pany litewskie i posły jako za rogi ciągnął do tej unijej, a mianowicie Wołynia i Podlasza nie chciało się im Polakom puścić, że też nawet ku końcowi sejmu nocą byli nie żegnając cicho poujeżdżali z Lublina przedniejszy senatorowie, wprzód pan Radziwiłł, wojewoda wileński, i pan Chodkiewicz, starosta żmudzki, marszałek wielki, a potem drudzy za nimi. Co króla było dziwnie ufrasowało, bojąc się, aby to, co przez kilka lat robił, i przez kilka miesięcy n tym sejmie wniwecz nie poszło. Przeto i pany, i posły polskie animował i do panów litewskich po kilkakroć posyłał, rozmaicie ich namawiając i prosząc, żeby się do Lublina wrócili. I tak ci wżdy się wrócili, i – […] uniją skończyli […]. Ale to pamiętam, że jeśli król się frasował, tedy nie mniej obywatele wołyńscy i podlascy, którzy byli radzi co rychlej do Korony przyłączeni i do wolności całych przypuszczeni, bo do onego czasu byli na poły osłami abo niewolnikami litewskimi. Tak tedy i im, i wielom rzeczy miłych, pociesznych i pożytecznych Pan Bóg dogodził, gdy unija stanęła na dobrym gruncie, a te narody jednym ciałem się stały
Źródło: Andrzej Lubieniecki, Poloneutychia, [w:] Tadeusz Cegielski, Katarzyna Zielińska, Historia. Dzieje nowożytne, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998, s. 69.
Napisz przemowę, którą w imieniu króla wygłosiłbyś/wygłosiłabyś na sejmie lubelskim w 1569 r. Przedstaw w niej stosunek monarchy do kwestii ściślejszego związku Polski z Litwą. Odwołaj się do argumentów ekonomicznych i politycznych.