Feromony można podzielić pod względem czasu, w jakim wywołują daną reakcję – mogą to robić natychmiastowo lub nieco wolniej. Związki, które powodują u zwierząt natychmiastową reakcję behawioralną to: Możliwe odpowiedzi: 1. feromony wywoławcze., 2. feromony inicjujące.
1
Ćwiczenie 2
RnBLA2Dcv6Ct9
Feromony można podzielić pod względem sposobu rozprzestrzeniania się i właściwości fizycznych. Na tej podstawie wydzielono trzy grupy feromonów. Poniżej podano trzy rzeczywiście wydzielane grupy oraz dwie dodatkowe, których w rzeczywistości nie ma. Wskaż, które z nich są tymi prawdziwymi: Możliwe odpowiedzi: 1. feromony lotne, 2. feromony stałe, 3. feromony płynne, 4. feromony kontaktowe, 5. feromony długo aktywne
1
Ćwiczenie 3
R16RHjEt3zIuS
Feromony to związki indukujące pewne określone zachowania lub reakcje fizjologiczne u innych osobników w otoczeniu tego, które te feromony wydziela. Różne rodzaje feromonów wywołują różne reakcje i mają różne funkcje z tego wynikające. Przyporządkuj definicje do poszczególnych rodzajów feromonów: Płciowe Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Dyskryminujące Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Ścieżkowe Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Społeczne Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Znakujące Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Aktywizujące Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Odstraszające Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Alarmowe Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi.
Feromony to związki indukujące pewne określone zachowania lub reakcje fizjologiczne u innych osobników w otoczeniu tego, które te feromony wydziela. Różne rodzaje feromonów wywołują różne reakcje i mają różne funkcje z tego wynikające. Przyporządkuj definicje do poszczególnych rodzajów feromonów: Płciowe Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Dyskryminujące Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Ścieżkowe Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Społeczne Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Znakujące Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Aktywizujące Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Odstraszające Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi. Alarmowe Możliwe odpowiedzi: 1. „Zniechęcają” inne osobniki do przebywania na danym terenie., 2. Odpowiadają za hierarchię w społecznościach owadzich., 3. Odgrywają kluczową rolę w regulacji zachowań i relacji społecznych., 4. Wyznaczają „ścieżki” wędrowania dla zwierząt tworzących wspólnoty (np. mrówki, pszczoły)., 5. Indukują lub wspomagają daną aktywność., 6. Służą do przekazywania informacji o zagrożeniu., 7. Pomagają zwierzętom w wabieniu i wyborze partnera seksualnego, synchronizacji rui a także opiece nad potomstwem., 8. Odpowiadają za znakowanie terytorium, obiektu czy drogi.
2
Ćwiczenie 4
R18W70C13t8gs
Ustaw w odpowiedniej kolejności etapy percepcji feromonów przez owady: Elementy do uszeregowania: 1. Wywołanie określonej reakcji fizjologicznej lub behawioralnej., 2. Adsorpcja feromonów na włoskach olfaktorycznych,, 3. Dyfuzja feromonów do wnętrza ciała owada,, 4. Dotarcie feromonów do receptorów,, 5. Rozpuszczenie feromonów w znajdującym się tam płynie,
Ustaw w odpowiedniej kolejności etapy percepcji feromonów przez owady: Elementy do uszeregowania: 1. Wywołanie określonej reakcji fizjologicznej lub behawioralnej., 2. Adsorpcja feromonów na włoskach olfaktorycznych,, 3. Dyfuzja feromonów do wnętrza ciała owada,, 4. Dotarcie feromonów do receptorów,, 5. Rozpuszczenie feromonów w znajdującym się tam płynie,
2
Ćwiczenie 5
R1FHjbR9JDAw8
Określ, czy poniższy tekst jest prawdziwy:
Jama narządu Jacobsona wyściełana jest nabłonkiem zmysłowym zawierającym komórki receptorowe, przekaźnikowe i podstawne. Funkcję receptorów pełnią neurony czuciowe, których wystające nad powierzchnię nabłonka dendryty, zdolne są od detekcji związków feromonowych. Aksony neuronów efektorowych następnie przekazują, powstałe na skutek działania feromonu, pobudzenie do opuszki węchowej oraz struktur układu limbicznego, odpowiedzialnych wyłącznie za nieświadomą reakcję na ten bodziec. Możliwe odpowiedzi: 1. tak, 2. nie
2
Ćwiczenie 6
RCR8hefoM1xrx
Spośród podanych grup kręgowców wskaż te, których wszyscy przedstawiciele posiadają narząd Jacobsona, te, u których mają go tylko niektórzy przedstawiciele oraz te, u których jest on nieobecny: Wszyscy przedstawiciele: Możliwe odpowiedzi: 1. ptaki, 2. płazy, 3. ssaki, 4. ryby, 5. gady Niektórzy przedstawiciele: Możliwe odpowiedzi: 1. ptaki, 2. płazy, 3. ssaki, 4. ryby, 5. gady Nieobecny: Możliwe odpowiedzi: 1. ptaki, 2. płazy, 3. ssaki, 4. ryby, 5. gady
Spośród podanych grup kręgowców wskaż te, których wszyscy przedstawiciele posiadają narząd Jacobsona, te, u których mają go tylko niektórzy przedstawiciele oraz te, u których jest on nieobecny: Wszyscy przedstawiciele: Możliwe odpowiedzi: 1. ptaki, 2. płazy, 3. ssaki, 4. ryby, 5. gady Niektórzy przedstawiciele: Możliwe odpowiedzi: 1. ptaki, 2. płazy, 3. ssaki, 4. ryby, 5. gady Nieobecny: Możliwe odpowiedzi: 1. ptaki, 2. płazy, 3. ssaki, 4. ryby, 5. gady
31
Ćwiczenie 7
Od kilkudziesięciu lat trwają próby wykorzystania feromonów w walce z owadami. Zastąpienie insektycydów feromonami pozwala uniknąć szeregu zagrożeń, które niesie ze sobą stosowanie chemicznych środków owadobójczych. Przede wszystkim działanie feromonu ogranicza się zazwyczaj do jednego konkretnego gatunku, nie wywołuje reakcji u pozostałych owadów, a zwierzęta nie uodparniają się na feromony. Poza tym, stosowanie feromonów jest tańsze niż wykorzystanie insektycydów i nie powoduje zanieczyszczania środowiska. Do odłowu owadów służą tzw. pułapki feromonowe. Jako wabiki stosuje się w nich przeważnie syntetyczne feromony płciowe bądź agregacyjne, w stężeniach większych niż te spotykane w naturze.
Indeks górny Źródło: Monika M. Antkiewicz, Anna Dziurdzia, Alicja Sochaj, Maria Mika, Feromony - unikalny język świata przyrody, „Kosmos” 2008, nr 57, s. 127‑134. Indeks górny koniecŹródło: Monika M. Antkiewicz, Anna Dziurdzia, Alicja Sochaj, Maria Mika, Feromony - unikalny język świata przyrody, „Kosmos” 2008, nr 57, s. 127‑134.
R1DegAOXNTTBf
Opisz znaczenie biologiczne feromonów w komunikacji wewnątrzgatunkowej. (Uzupełnij).
Przypomnij sobie, jak działają feromony płciowe i agregacyjne.
Owady, podążając w kierunku źródła feromonu płciowego lub agregacyjnego, wpadają w pułapkę, którą może być taśma posmarowana substancją klejącą albo puszka zaopatrzona w wejście uniemożliwiające wydostanie się na zewnątrz, wypełniona wodą lub środkiem owadobójczym.
31
Ćwiczenie 8
R1ZCRtT6oltTx
Wyjaśnij, dlaczego feromony alarmowe mają bardzo intensywne i krótkie działanie. (Uzupełnij).
Zastanów się, co najbardziej liczy się w sytuacji zagrożenia, aby można było skutecznie obronić się lub uciec.
W sytuacji zagrożenia najcenniejszy jest czas reakcji, dlatego feromony alarmowe muszą mieć bardzo intensywne działanie, aby szybko mogły zostać wychwycone przez inne osobniki. Ponieważ tuż po uwolnieniu feromonów działają one z dużą intensywnością, działanie to będzie krótsze niż w przypadku mniejszej intensywności.