Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

Ćwiczenie 1

Przeprowadzono doświadczenie chemiczne, w wyniku którego powstał chlorowodór. Chlorowodór został użyty jako substrat w reakcji z etano- $1$ , $2$ -diolem.

R17cwspBMcyuu

1. Podaj nazwę systematyczną otrzymanego produktu.

2. Do jakiego typu reakcji chemicznych zaliczysz tę opisaną w poleceniu? Jaki jest jej mechanizm?

Zapisz równanie reakcji chemicznej etano- $1$ , $2$ -diolu z chlorowodorem, następnie nazwij otrzymany produkt organiczny.

RyTtlkREylWJm

Ilustracja przedstawiająca równanie reakcji etano-1,2-diolu z chlorowodorem HCl w obecności chlorku cynku ZnCl2. Cząsteczka etano-1,2-diolu zbudowana z dwóch połączonych ze sobą za pomocą wiązania pojedynczego grup metylenowych CH2, z których każda podstawiona jest jedną grupą hydroksylową OH. Dodać dwie cząsteczki chlorowodoru HCl. Strzałka w prawo, za strzałką cząsteczka 1,2-dichloroetanu zbudowanego z dwóch połączonych ze sobą za pomocą wiązania pojedynczego grup metylenowych CH2, z których każda podstawiona jest jednym atomem chloru Cl. Dodać dwie cząsteczki wody H2O. — Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W omawianej reakcji następuje podstawienie grupy hydroksylowej anionem chlorkowym. Reakcje chemiczne, w których dana grupa jest podstawiana inną grupą, nazywane są substytucją. Jeśli grupa opuszczająca i grupa, która wchodzi na jej miejsce, są nukleofilami, reakcja należy do substytucji nukleofilowej.

Ćwiczenie 2

Przeprowadzone doświadczenie zostało zilustrowane poniżej.

R1Dhk5iMvKhwF

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R2qXUI54HYxX11

Ćwiczenie 2

RGzz16tJ0ToGX2

Ćwiczenie 3

Zweryfikuj, które ze zdań są prawdziwe, a które fałszywe.

Zdanie do weryfikacji	Prawda	Fałsz
Alkohole polihydroksylowe posiadają odczyn zasadowy, w odróżnieniu do alkoholi monohydroksylowych.	□	□
Roztwory alkoholi polihydroksylowych nie przewodzą prądu elektrycznego.	□	□
Alkohole polihydroksylowe reagują z sodem.	□	□
Kwasy organiczne nie reagują z alkoholami polihydroksylowymi, natomiast kwasy nieorganiczne reagują.	□	□
Alkohole polihydroksylowe mogą utleniać się do związków karbonylowych pod wpływem łagodnego utleniacza.	□	□
Alkohole polihydroksylowe mogą utleniać się do kwasów karboksylowych pod wpływem łagodnego utleniacza.	□	□

Ćwiczenie 4

Glicerynę można łagodnie utlenić za pomocą nadtlenku wodoru w obecności soli żelaza( $III$ ), w ten sposób, że utleniona zostaje tylko jedna z grup hydroksylowych. Uzupełnij poniższy schemat reakcji tak, aby uzyskać dwa możliwe produkty (wpisując w odpowiednie miejsca: $H$ , $O$ lub $OH$ ).

RTXc2EuaQa1Vn

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R17s4Nl1FfZoI

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

R3mKk1eCP554M2

Ćwiczenie 4

Ćwiczenie 5

Ksylitol, zwany cukrem brzozowym, jest organicznym związkiem chemicznym o nazwie systematycznej: pentano- $1$ , $2$ , $3$ , $4$ , $5$ -pentol. Używany jest w przemyśle spożywczym jako zamiennik cukru, szczególnie w gumach do żucia, ponieważ ma działanie przeciwpróchnicze.

Rosh5BoKZaKpD

Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rj3Dwvfro18s5

R1JfT2n8drk1F

n _ksylitolu : n _sodu =

Nazwa systematyczna ksylitolu to: pentano- $1$ , $2$ , $3$ , $4$ , $5$ -pentol – jest to alkohol (o czym świadczy końcówka –ol) zbudowany z pięciu atomów węgla (o czym świadczy człon pentano-), posiadający $5$ grup hydroksylowych przyłączonych do $1$ , $2$ , $3$ , $4$ i $5$ atomu węgla (o czym świadczą lokanty $1$ , $2$ , $3$ , $4$ , $5$ ). Alkohole reagują z sodem, każda grupa hydroksylowa reaguje z sodem, w związku z czym liczba moli grup hydroksylowych w jednym molu cząsteczki alkoholu odpowiada liczbie moli atomów sodu, z którymi alkohol przereaguje.

W jednym molu ksylitolu znajduje się $5$ moli grup hydroksylowych, więc do reakcji $1$ mola ksylitolu należy użyć $5$ moli atomów sodu.

$n_{ksylitolu} : n_{sodu} = 1 : 5$

Ćwiczenie 6

RD9RqPt4w7UrH1

Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Zapisz równanie reakcji chemicznej zachodzącej pomiędzy glikolem a kwasem siarkowym( $VI$ ) w stosunku molowym $1 : 1$ . Pamiętaj, że w tej reakcji od cząsteczki alkoholu odrywany jest atom wodoru, a od cząsteczki kwasu grupa $— OH$ .

Ćwiczenie 6

R13njnjeZHyzZ

siarczan( $VI$ ) etano- $1$ , $2$ -diolu

Ćwiczenie 7

Akroleina (propenal) to bezbarwna, lotna ciecz, posiadająca gryzącą woń, gdy występuje w wysokich stężeniach, natomiast przy małych stężeniach jej zapach jest przyjemny. Akroleinę można otrzymać w wyniku termicznej dehydratacji glicerolu (propano- $1$ , $2$ , $3$ -triolu).

RFwBZmCUeaYvv

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

W reakcji powstaje propenal, czyli aldehyd (posiada grupę aldehydową $— CHO$ ) składający się z trzech atomów węgla oraz posiadający jedno wiązanie podwójne między dwoma z nich.

1. Równanie reakcji chemicznej otrzymywania akroleiny:

R1WYSmK2nuCMC

Ilustracja — Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

2. Wzór sumaryczny: $C_{3} H_{4} O$

Ćwiczenie 7

RlEVGcG0q2zyl

W reakcji powstaje propenal, czyli aldehyd (posiada grupę aldehydową $— CHO$ ) składający się z trzech atomów węgla oraz posiadający jedno wiązanie podwójne między dwoma z nich.

Wzór sumaryczny: $C_{3} H_{4} O$

311

Ćwiczenie 8

Przeprowadzono doświadczenie przedstawione na poniższym schemacie:

R3BIVeRz63Gdy

A. Uzupełnij zapis obserwacji, wybierając prawidłowe określenia.

R1PDoN29jB41J

pływa po powierzchni, brunatnego, niebieskie, opada na dno, malinowe, bezwonny, rozpuszczenie, charakterystycznym, roztwarzenie

Metal .......................................... i zachodzi jego ........................................... Wydziela się .......................................... i bezbarwny gaz. Roztwór z dodatkiem alkoholowego roztworu fenoloftaleiny przyjmuje .......................................... zabarwienie.

B. Uzupełnij równanie reakcji chemicznej zachodzącej w probówce, wybierając wzory spośród przedstawionych poniżej. Pamiętaj o współczynnikach stechiometrycznych – zapisz je w pustych polach i przeciągnij w odpowiednie miejsca.

RMEEePIxAWLFc

Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

C. Podaj nazwę reakcji chemicznej, której efektem było malinowe zabarwienie roztworu.

RXRqAdk3u7lmQ

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Sód jest metalem o mniejszej gęstości od wody. Zapisz równanie reakcji chemicznej propano- $1$ , $2$ , $3$ -triolu z sodem, a dowiesz się, jaki gaz się wydziela oraz poznasz wzór strukturalny produktu organicznego.

Powstający produkt organiczny – propano- $1$ , $2$ , $3$ -triolan sodu, jego wodny roztwór wykazuje odczyn zasadowy wynikający ze wzrostu stężenia jonów wodorotlenkowych, powstających podczas reakcji hydrolizy.

R8CIvIviZrjNS

Malinowe zabarwienie jest efektem zachodzącego procesu hydrolizy propano- $1$ , $2$ , $3$ -triolanu sodu, w wyniku czego powstają aniony propano- $1$ , $2$ , $3$ -triolanowe, które w reakcji z wodą tworzą propano- $1$ , $2$ , $3$ -triol oraz aniony wodorotlenkowe.

Ćwiczenie 8

R1MPessOVKJvQ

Przeprowadzono doświadczenie polegające na dodaniu sodu do roztworu propano-

1

2

3

-triolu i fenoloftaleiny. Uzupełnij zapis obserwacji, wybierając prawidłowe określenia. Metal 1. roztwarzenie, 2. charakterystycznym, 3. malinowe, 4. brunatnego, 5. pływa po powierzchni, 6. bezwonny, 7. niebieskie, 8. opada na dno, 9. rozpuszczenie i zachodzi jego 1. roztwarzenie, 2. charakterystycznym, 3. malinowe, 4. brunatnego, 5. pływa po powierzchni, 6. bezwonny, 7. niebieskie, 8. opada na dno, 9. rozpuszczenie. Wydziela się 1. roztwarzenie, 2. charakterystycznym, 3. malinowe, 4. brunatnego, 5. pływa po powierzchni, 6. bezwonny, 7. niebieskie, 8. opada na dno, 9. rozpuszczenie i bezbarwny gaz. Roztwór z dodatkiem alkoholowego roztworu fenoloftaleiny przyjmuje 1. roztwarzenie, 2. charakterystycznym, 3. malinowe, 4. brunatnego, 5. pływa po powierzchni, 6. bezwonny, 7. niebieskie, 8. opada na dno, 9. rozpuszczenie zabarwienie.

RpSGCXutPOtCz

Wirtualne laboratorium – S

Dla nauczyciela