Sprawdź się
Zaznacz poprawną odpowiedź na pytanie. Od którego filozofa św. Tomasz zaczerpnął dowód z ruchu?
Tekst A
Summa teologiiPewne jest […] i stwierdzone zmysłami, że niektóre rzeczy na tym świecie są w ruchu. Wszystko zaś, co się porusza, jest poruszane przez coś innego; nic bowiem nie porusza się, jak tylko o tyle, o ile jest w możności do rzeczy, względem której się porusza. Porusza się zaś coś, o ile jest w czynie: ruch zaś nie jest niczym innym, jak tylko wprowadzeniem czegoś z możności do czynu. Z możności zaś nie może być coś sprowadzone do czynu, jak tylko przez jakiś byt w czynie; tak jak ciepło w czynie, np. ogień, sprawia, że drewno, które jest ciepłe w możności, staje się ciepłe w czynie, i przez to porusza je i zmienia. [...] Jeśliby przeto rzecz, przez którą coś jest poruszane, poruszała się, to musi i ona być przez coś innego poruszana, a to znów przez coś innego.
Tak zaś nie można postępować w nieskończoność, ponieważ w ten sposób nie byłoby pierwszego poruszającego, a przeto także i żadnego innego poruszającego; ponieważ drugorzędne czynniki wprawiające w ruch poruszają tylko przez to, że są poruszane przez pierwszy czynnik w ruch wprawiający; tak jak laska porusza się tylko przez to, że jest poruszana przez rękę. Zatem musi się dojść do czegoś pierwszego poruszającego, które przez nikogo nie jest poruszane; a wszyscy rozumieją, że to jest Bóg.Źródło: św. Tomasz, Summa teologii. Cytat za: Barbara Markiewicz, Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów, WSiP, Warszawa 1999, s. 129.
Na podstawie tekstu A zdecyduj, które z poniższych stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe.
Tekst A przedstawia rozumowanie mające udowodnić istnienie Boga. Kolorem żółtym zaznacz w nim zdanie, które jest następstwem w tym rozumowaniu.
Pewne jest […] i stwierdzone zmysłami, że niektóre rzeczy na tym świecie są w ruchu. Wszystko zaś, co się porusza, jest poruszane przez coś innego; nic bowiem nie porusza się, jak tylko o tyle, o ile jest w możności do rzeczy, względem której się porusza. Porusza się zaś coś, o ile jest w czynie: ruch zaś nie jest niczym innym, jak tylko wprowadzeniem czegoś z możności do czynu. Z możności zaś nie może być coś sprowadzone do czynu, jak tylko przez jakiś byt w czynie; tak jak ciepło w czynie, np. ogień, sprawia, że drewno, które jest ciepłe w możności, staje się ciepłe w czynie, i przez to porusza je i zmienia. [...] Jeśliby przeto rzecz, przez którą coś jest poruszane, poruszała się, to musi i ona być przez coś innego poruszana, a to znów przez coś innego. Tak zaś nie można postępować w nieskończoność, ponieważ w ten sposób nie byłoby pierwszego poruszającego, a przeto także i żadnego innego poruszającego; ponieważ drugorzędne czynniki wprawiające w ruch poruszają tylko przez to, że są poruszane przez pierwszy czynnik w ruch wprawiający; tak jak laska porusza się tylko przez to, że jest poruszana przez rękę. Zatem musi się dojść do czegoś pierwszego poruszającego, które przez nikogo nie jest poruszane; a wszyscy rozumieją, że to jest Bóg. św. Tomasz, Summa teologii, za: Barbara Markiewicz, Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów, WSiP, Warszawa 1999, s. 129.
Wynotuj z tekstu A trzy przesłanki, na których opiera się dowód z ruchu.
Pisze św. Tomasz: Pewne jest […] i stwierdzone zmysłami, że niektóre rzeczy na tym świecie są w ruchu
. Odwołując się do informacji z całej lekcji wyjaśnij, w jaki sposób rozumie on ruch.
Zrekonstruuj dowód z ruchu i przedstaw go własnymi słowami.
Tekst B
Dialogi o religii naturalnejDodajmy nadto, że kiedy śledzimy odwieczny ciąg kolejno następujących po sobie rzeczy, niedorzecznością wydaje się zapytywać o jego ogólną przyczynę czy pierwszego twórcę. […] A nadto, każda cząstka takiego łańcucha czy ciągu kolejno następujących po sobie rzeczy ma swoją przyczynę w tym, co ją poprzedza, sama zaś jest przyczyną tego, co po niej następuje. W czym więc leży trudność?
Ty jednak powiadasz, że to całość mieć musi przyczynę. Odpowiem, że zespolenie tych cząstek w jedną całość, podobnie jak zespolenie szeregu odrębnych hrabstw w jedno królestwo lub szeregu odrębnych członków w jedno ciało, dokonuje się jedynie za sprawą arbitralnego aktu umysłu i nie wpływa na naturę rzeczy. Skoro w zbiorze dwudziestu cząstek materii ukazałem ci przyczynę każdej pojedynczej cząstki, to uważałbym za wysoce nierozumne, gdybyś mnie następnie zapytał, co jest przyczyną wszystkich cząstek dwudziestu. To wytłumaczyliśmy dostatecznie, wytłumaczywszy przyczynę cząstek.Źródło: David Hume, Dialogi o religii naturalnej, tłum. A. Hochfeldowa, Warszawa 1962, s. 85.
Przeczytaj tekst B i zastanów się, jakie założenie leżące u podstaw dowodu kosmologicznego krytykuje Hume. Na podstawie jego krytyki sformułuj kontrargument dla dowodu z ruchu.
Zapoznaj się z tekstem B i zastanów się, jakie założenie leżące u podstaw dowodu kosmologicznego krytykuje Hume. Na podstawie jego krytyki sformułuj kontrargument dla dowodu z ruchu.
Napisz esej, w którym ocenisz argument z ruchu. Czy przesłanki dowodu na istnienie Absolutu mogą pochodzić z otaczającej nas, materialnej rzeczywistości? A może dowodzenie istnienia Boga w ogóle wydaje ci się bezcelowe?