Sprawdź się
Przeczytaj fragment dzieła Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej Jeana Bodina i wskaż dokończenie zdania zgodne z jego treścią.
Sześć ksiąg o RzeczypospolitejSuwerenność jest absolutną i nieustającą władzą rzeczypospolitej – władza ta jest nieustająca […]. Otóż suwerenność nie jest ograniczona ani co do władzy, ani co do zakresu, ani co do pewnego czasu. […] Trzeba, aby ci, którzy są suwerenni, nie byli w żaden sposób poddani rozkazodawstwu drugiego i aby mogli wydawać i znosić prawa dla poddanych, lub unicestwiać prawa nieużyteczne, aby w ich miejsce stanowić inne. Nie może tego czynić nikt, kto sam jest poddany prawom. Nikt też nie może tego zrobić w stosunku do tych, którzy mają rozkazodawstwo nad nimi. […] Ustawy suwerennego księcia, jakkolwiek są oparte na dobrych i żywotnych racjach, niemniej zależą tylko od jego wyłącznej wolnej woli. […] Po tym poznaje się wielkość i majestat prawdziwego księcia suwerennego, gdy stany całego ludu są zgromadzone, przedstawiając wnioski i prośby swojemu księciu w całej pokorze, nie mając żadnej władzy niczego rozkazywać, polecać ani rozpatrywać i gdy to, co spodoba się księciu uznać lub odrzucić, nakazać lub zakazać, uważane jest za prawo, za edykt, za rozporządzenie. […] Konkludujemy tedy, że suwerenność monarchy nie jest w niczym naruszona ani zmniejszona w obecności stanów, ale przeciwnie, jego majestat jest znacznie większy i wspanialszy, gdy się widzi, jak cały lud uznaje go za suwerena. […] Widać stąd, że zasadniczy punkt suwerennego majestatu i absolutnej władzy polega głównie na ustanawianiu praw dla poddanych w ogólności bez ich zgody.
Źródło: Jean Bodin, Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej, [w:] Historia powszechna 1500–1548. Wybór tekstów źródłowych, oprac. S. Cynarski, tłum. B. Bierzanek, Z. Izdebski, J. Wróblewski, Kraków 1981, s. 200–201.
Przeczytaj fragment testamentu politycznego Richelieugo i na jego podstawie oraz własnej wiedzy uzupełnij zamieszczone pod nim zdania.
Zapoznaj się z fragmentem testamentu politycznego Richelieugo i na jego podstawie oraz własnej wiedzy uzupełnij zamieszczone pod nim zdania.
Testament kardynała RichelieuDwie były choroby, toczące Francję: herezja i swawola. Obydwie uleczył Ludwik swoim orężem a moją radą. Pierwsza choroba tak się wyodrębniała, że w granicach jednego królestwa liczono wiele państewek. Religia tolerowana przez władców, ledwo raczyła tolerować prawowitego króla. Z dwunastu warowni przyznanych gwoli bezpieczeństwa, uczyniono tyleż przedmurzy buntu; w stu miastach płonęło zarzewie stu republik […]. Ja zmierzyłem się z tym smokiem, którego inni ministrowie, moi poprzednicy, lękali się podrażnić. Ludwik zdobywa […] i w tym jednym mieście zwycięża wszystkie wrogie żywioły. W jednym roku bierze trzysta zamków i w kilka niemal dni odnosi triumf, w granicach Francji zwycięża drugie królestwo i jakoby dwa razy zostaje królem.
Źródło: Testament kardynała Richelieu, [w:] Historia powszechna 1500–1548. Wybór tekstów źródłowych, oprac. S. Cynarski, Kraków 1981, s. 186–188.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie na podstawie jego treści oraz własnej wiedzy określ, które zdania zamieszczone w tabeli są prawdziwe, a które fałszywe.
Stany GeneralneWszyscy przyznają, że istnieją wypadki, przy których Stany Generalne są bezwzględnie potrzebne. Dotyczy to fundamentalnych praw państwa, tj. takich spraw, jak wykonywanie prawa salickiego, niewzruszalność domeny, okup za królów, jeżeli w czasie wojny dostali się do niewoli, regencja w tym czasie, jeśli król nie przewidział jej uprzednio; w tych wszystkich wypadkach wydaje się, że władza panującego, pozostająca jakby w zawieszeniu, nie może być zastąpiona inaczej, jak tylko przez zwołanie Stanów Generalnych. […] Należy jeszcze zauważyć, że dawniej uprawnienia stanów były większe niż ostatnio: król nie mógł nakładać nowych subsides bez zgody stanów; jest to zaznaczone w wielu momentach naszych dziejów, gdy podkreślano, że królowie, nie posiadający innych zwykłych dochodów poza dochodami z domeny, nakładali podatki jedynie za zgodą trzech stanów, skoro tylko było konieczne, aby ludność świadczyła ze swych dóbr na wydatki wojenne i obronę państwa. Pozostał jeszcze jakiś ślad tych starych uprawnień stanów w pewnych prowincjach królestwa, w których trzy stany z prowincji zbierają się, aby ustalić sumy mające być nałożone na ludność. Istnieje nadto jeszcze jeden szczególny wypadek, w którym trzy stany mają moc tworzenia prawa partykularnego, a mianowicie przy układaniu obowiązującego prawa zwyczajowego, będącego rzeczywistym prawem cywilnym prowincji. Podkreśla się w ten sposób starożytną wolność ludu francuskiego, który miał moc tworzyć dla siebie prawa, moc podobną do tej, jaką miał lud rzymski zasiadając w komicjach.
Źródło: Stany Generalne, [w:] Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, oprac. M. Kinstler, M.J. Ptak, Wrocław 1996, s. 59–60.
Przeanalizuj ilustrację i wykonaj polecenia.
Przeczytaj tekst źródłowy i na jego podstawie wykonaj zamieszczone pod nim polecenia.
Stany GeneralneStany generalne otwarte dnia 27 października 1614 r., toczyły swe obrady do 23 lutego roku następnego. […] Skoro zaczęto rozprawiać o naprawie błędów istniejących w państwie, podniosły się spory, które nie łatwo przyszło uśmierzyć. Stan szlachecki zwrócił się do duchowieństwa z propozycją wspólnej prośby do króla, by w oczekiwaniu wyniku obrad nad utrzymaniem lub zniesieniem prawa o dziedziczności urzędów, zechciał powstrzymać wypłatę odnośnej należności i na rok następny. […] Duchowieństwo, zważywszy, że dzięki temu prawu wymiar sprawiedliwości, będący najistotniejszą prerogatywą Korony, zostaje oddzielony od osoby króla i przemieniony na własność osób prywatnych, że bramy sądownictwa stoją otworem przed nieletnimi dziećmi, od których zależy nasza fortuna, życie i cześć, że cnota nie ma odtąd dostępu na urzędy […], zważywszy to wszystko, postanowiło przyłączyć się w tej sprawie do szlachty. […] Stan trzeci, którego deputowani mieli zlecone w głównych artykułach swych instrukcyj domagać się zniesienia owego prawa, przesłał duchowieństwu swój akces do powyższej prośby; że jednak większość posłów rekrutowała się spośród urzędników, którym interes osobisty nakazywał działać wbrew instrukcjom, przeto chcąc się zręcznie wywinąć z całej sprawy, dorzucili prośbę, by duchowieństwo i szlachta przyłączyli się w zamian do dwóch próśb, jakie zamierzali wnieść przed oblicze N. Pana: pierwsza, by zważywszy ubóstwo ludu, raczył zawiesić ściągnięcie podatku zwanego la taille; druga, by uwzględniwszy wynikające stąd, jako też z wstrzymania opłat za urzędy zubożenie skarbu, raczył zawiesić wypłacanie pensyj i gratyfikacyj, ciążących na jego etacie. Duchowieństwo i szlachta trafnie osądzili, że powyższa odpowiedź stanu trzeciego, pod pozorami zgody równała się odmowie.
Źródło: Stany Generalne, [w:] Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, oprac. M. Kinstler, M.J. Ptak, Wrocław 1996, s. 57–58.
Przeanalizuj tekst źródłowy oznaczony jako źródło A oraz fragment opracowania naukowego, oznaczonego jako źródło B, a następnie wykonaj polecenie.
Źródło A
Fragment listu Malherbe’a do MentinaRzuciwszy okiem na wszystkie braki dzisiejszej Francji, doszedł do wniosku, że jedynym sposobem zaradzenia im będzie poprawianie handlu; postanowił tedy, pod powagą króla, pracować z całą świadomością w tym kierunku, i utrzymując dostateczną liczbę okrętów, uczynić oręż Jego Królewskiej Mości groźnym tam, gdzie dawniej ledwo było znane imię jego poprzedników. […] Przestrzeń pomiędzy Renem a Pirenejami jest w jego oczach za ciasna dla lilii francuskich. Pragnie, by zajęły one oba brzegi morza Śródziemnego, sięgając stamtąd swą wonią na najdalsze krańce Wschodu. Osądźcie, proszę, po rozległości jego planów ogrom jego odwagi.
Źródło: Fragment listu Malherbe’a do Mentina, [w:] Historia powszechna 1500–1548. Wybór tekstów źródłowych, oprac. S. Cynarski, Kraków 1981, s. 185.
Źródło B
Historia powszechna. Wiek XVI-XVIIDoceniając w pełni znaczenie floty, przyjął Richelieu w 1626 r. tytuł generalnego nadintendenta żeglugi i handlu (surintendant général de la navigation et du commerce), by osobiście nadzorować sprawy morskie. […] W sprawie floty plan rządowy przewidywał uzbrojenie około 50 większych okrętów wojennych oraz utworzenie niezbędnej liczby mniejszych jednostek. […] Widocznym rezultatem działalności w tej dziedzinie było 38 okrętów tworzących w 1636 r. fotę atlantycką, z której dwanaście liczyło ponad 500 ton wyporności, a więc należało do jednostek wielkich. Rozległe były również plany Richelieugo dotyczące kolonizacji i francuskich kompanii handlowych. W tej dziedzinie powstała jednak duża dysproporcja między zamierzeniami a osiągnięciami. […] Francja wyraźnie nie dotrzymywała tu kroku Holandii i Anglii. Również polityka kolonialna absolutyzmu francuskiego nie dała w tym czasie zbyt wielkich rezultatów, mimo owocnej działalności wspomnianego już przez nas Samuela Champlaina. W 1642 r. liczba kolonistów francuskich w Kanadzie nie przekraczała 200 osób.
Źródło: Z. Wójcik, Historia powszechna. Wiek XVI-XVII, Warszawa 2012, s. 388.