Sprawdź się
Jakie motywacje przyświecały Marlowowi, gdy decydował się wyruszyć do Afryki? Sformułuj kilkuzdaniową wypowiedź pisemną.
Dlaczego Kurtz, wyznający wcześniej wzniosłe zasady moralne, zmienił swoje postępowanie? Wymień możliwe przyczyny.
Czy Kurtza można uznać za „nadczłowieka”, o którym pisał filozof Friedrich Nietzsche? Odpowiedź uzasadnij.
Tekst do ćwiczeń 6–7
Jądro ciemności[fragment]
Ziemia wydawała się nieziemska. Przywykliśmy do oglądania jej pod postacią skutego kajdanami, powalonego na kolana potwora, lecz tam – tam widziało się ją prawdziwie potworną i wolną. Była nieziemska, a ludzie… Nie, nie byli nieludzcy. No cóż, jak wiecie, najgorsze, co może się przydarzyć, to podejrzenie, że nie są nieludzcy. Pojawia się z wolna. Tamci wyją, skaczą, obracają się jak bąki, wykrzywiają przeraźliwie gęby, a sama myśl o ich człowieczeństwie przeszywa dreszczem – człowieczeństwie takim jak nasze. Przeszywa dreszczem myśl o najodleglejszym pokrewieństwie z tą dziką i rozgorączkowaną kotłowaniną. Ohyda. Owszem, wygląda to dosyć ohydnie. Lecz jeśli choć odrobinę jesteś człowiekiem, musisz przyznać w duchu, że są w tobie resztki, choćby niewidoczne, fascynacji przeraźliwą szczerością tego zgiełku, jakieś niejasne podejrzenie ukrytego w nim znaczenia, które potrafisz – nawet w tak wielkim oddaleniu od nocy pierwszych epok – pojąć. A dlaczegóż by nie? Ludzki umysł zdolny jest do wszystkiego, gdyż wszystko się w nim zawiera – cała przeszłość, jak i cała przyszłość. Bo cóż takiego ujrzeliśmy? Radość, strach, smutek, oddanie, bohaterstwo, wściekłość – kto wie? – z pewnością wszakże prawdę – prawdę odartą z zasłony czasu. Niechże głupiec rozdziawia usta i wzrusza ramionami – człowiek po prostu wie i patrzy dalej, nie mrugnąwszy powieką. Lecz trzeba mu być człowiekiem przynajmniej w takim stopniu, jak ci na tym brzegu. Na ich prawdę musi odpowiedzieć tym, co w nim samym najbardziej prawdziwe – własną przyrodzoną siłą. Zasady? Zasady to za mało. Zdobycze, ubrania, ładne szmatki – szmatki opadają, gdy dobrze nimi potrząsnąć. Nie, potrzebne jest świadome przekonanie.
Źródło: Joseph Conrad, Jądro ciemności, tłum. J. Polak, Poznań 2009, s. 56–57.
Jakie epitety zostały użyte przez Conrada w powyższym fragmencie do opisu mieszkańców i przyrody Afryki? Wynotuj w tabeli przykłady i napisz, jaką rolę pełnią w tekście.
Jaki stosunek do tubylców ujawnia się w słowach Marlowa przytoczonych w powyższym cytacie? Napisz rozprawkę na 150 słów.
Xiądz Faust[fragment]
Doprawdy, wobec istotnego podłoża natury ludzkiej najdziksza zbrodnia nie powinna nas dziwić.
Wszakże powstaliśmy z ewolucji i kłapią w nas instynkty pawianów, makich lub tych ludów w Afryce, które żywią się glistami.
Dziwić może tylko jedno, skąd się bierze świętość, prawość, poświęcenie, honor? większym cudem jest, że wszyscy ludzie naraz się nie wymordują i nie zjedzą niż to, że czasem ktoś popełni zbrodnię, od której pójdzie mróz po kręgosłupie, jakby między ciało i koszulę wpuścić kawał lodu.
Ale życie zanurzone jest w czwartym wymiarze wierzchołkiem stożka. Dlatego dzieją się czasem dziwa.Źródło: Tadeusz Miciński, Xiądz Faust, Kraków 2008, s. 66.
Dlaczego Marlow podczas spotkania z narzeczoną Kurtza decyduje się nie powiedzieć jej prawdy? Sformułuj odpowiedź pisemną.