Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

Ćwiczenie 1

Spośród podanych poniżej wzorów różnych alkinów zaznacz te, które w temperaturze pokojowej występują w ciekłym stanie skupienia.

R1JFuxKA1osqk

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Cieczami w temperaturze pokojowej są alkiny od $C_{5}$ do $C_{10}$ , ale także but- $2$ -yn.

R12JnJBjNKlBZ1

Ćwiczenie 1

Ćwiczenie 2

Uszereguj następujące węglowodory w kolejności malejącej ich temperatury wrzenia.

R9tR1riKfmOYg

Ćwiczenie 3

Dopasuj nazwy następujących alkinów do odpowiednich miejsc na strzałce, tak aby przedstawiała rosnącą lotność tych węglowodorów.

R1EmsTdyPJU5u

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R5Aappvxa3bTR1

Ćwiczenie 3

Ćwiczenie 4

Zaznacz w tabeli, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe.

Rdy6UHbJK5cFe

Łączenie par. .

4

4

-dimetyloheks-

1

-yn ma wyższą temperaturę topnienia od

4

-metylohept-

1

-ynu.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wszystkie izomery alkinu, zbudowanego m.in. z

15

atomów węgla, są ciałami stałymi.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Orbitale walencyjne atomów węgla, związanych wiązaniem potrójnym, zawsze charakteryzują się hybrydyzacją

s p

, czyli trygonalną, niezależnie od liczby atomów węgla w cząsteczce.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Acetylen charakteryzuje się niższą temperaturą wrzenia od propynu, ale za to wyższą temperaturą topnienia.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Alkiny charakteryzują się mniejszą gęstością od gęstości wody, która wynosi

1 \frac{g}{{dm}^{3}}

.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Temperatura wrzenia i topnienia alkinów wzrasta wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego. Alkiny od $C_{1}$ do $C_{4}$ to gazy, od $C_{5}$ do $C_{10}$ to ciecze, od $C_{11}$ do $C_{n}$ to ciała stałe.

Ćwiczenie 5

Zapisz poprawną wersję poniższych zdań:

Acetylen charakteryzuje się wyższą temperaturą wrzenia od propynu, ale za to niższą temperaturą topnienia.

Orbitale walencyjne atomów węgla, związanych wiązaniem potrójnym, zawsze charakteryzują się hybrydyzacją $s p^{2}$ , czyli trygonalną, niezależnie od liczby atomów węgla w cząsteczce.

Alkiny charakteryzują się większą gęstością od gęstości wody, która wynosi $1 \frac{g}{{cm}^{3}}$ .

RKutV8mGEBNlP

R1d185RFKFtyR

Przykład poprawnej odpowiedzi:

Acetylen charakteryzuje się niższą temperaturą wrzenia i topnienia od propynu.

Orbitale walencyjne atomów węgla, związanych wiązaniem potrójnym, zawsze charakteryzują się hybrydyzacją $s p$ , czyli dygonalną, niezależnie od liczby atomów węgla w cząsteczce.

Alkiny charakteryzują się mniejszą gęstością od gęstości wody, która wynosi $1 \frac{g}{{dm}^{3}}$ .

211

Ćwiczenie 6

Butyn występuje w postaci dwóch izomerów położeniowych. Izomery bardzo często różnią się właściwościami fizycznymi. W tym przypadku izomery butynu różnią się stanem skupienia w temperaturze pokojowej. Ten, który posiada sąsiadujące atomy węgla o tetraedrycznej hybrydyzacji orbitali walencyjnych, występuje w gazowym stanie skupienia, natomiast drugi – w ciekłym stanie skupienia. Narysuj oba izomery butynu, nazwij je, a następnie określ ich stan skupienia w temperaturze pokojowej.

RgwPWEDZe8Hq0

Orbitale walencyjne, przymujące hybrydyzację tetraedryczną, to inaczej orbitale o hybrydyzacji $s p^{3}$ , a atom węgla, którego orbitale walencyjne ulegają hybrydyzacji $s p^{3}$ , połączony jest czterema wiązaniami $σ$ z innymi atomami.

R11gygEGZJMtN2

Ćwiczenie 6

Butyn występuje w postaci dwóch izomerów położeniowych. Izomery bardzo często różnią się właściwościami fizycznymi. W tym przypadku izomery butynu różnią się stanem skupienia w temperaturze pokojowej. Ten, który posiada sąsiadujące atomy węgla o tetraedrycznej hybrydyzacji orbitali walencyjnych, występuje w gazowym stanie skupienia, natomiast drugi – w ciekłym stanie skupienia. Dopasuj nazwę izomeru i stan skupienia w temperaturze pokojowej. but-

1 .

-yn Możliwe odpowiedzi: 1. gaz, 2. ciecz but-

2 .

-yn Możliwe odpowiedzi: 1. gaz, 2. ciecz

Ćwiczenie 7

W każdej z podanych poniżej par rozpuszczalników wybierz ten, w którym lepiej rozpuści się but- $2$ -yn.

ROKJcfgpWSyTK

Ponieważ but- $2$ -yn jest związkiem niepolarnym, to lepiej rozpuści się w niepolarnym rozpuszczalniku.

Ćwiczenie 8

Procesowi destylacji frakcyjnej poddano trzy mieszaniny alkinów:

heks- $1$ -ynu i heks- $3$ -ynu;
heks- $1$ -ynu i $3$ , $3$ -dimetylobut- $1$ -ynu;
heks- $1$ -ynu i hept- $1$ -ynu.

Określ, który z alkinów z każdej mieszaniny zostanie odparowany jako pierwszy i wyjaśnij dlaczego.

RzCkIRdlKk5IE

RvCuVZaHMAnPF

W pierwszym przypadku, jako pierwszy odparuje heks- $1$ -yn, ponieważ lokalizacja wiązania potrójnego przy pierwszym atomie węgla sprawia, że nie jest to cząsteczka symetryczna, w odróżnieniu od heks- $3$ -ynu. Symetria cząsteczki umożliwia lepsze dopasowywanie się przestrzenne cząsteczek, co zwiększa liczbę oddziaływań międzycząsteczkowych. To z kolei wpływa na wzrost temperatury topnienia i wrzenia.

W drugim przypadku, jako pierwszy odparuje $3$ , $3$ -dimetylobut- $1$ -yn, ponieważ jest cząsteczką rozgałęzioną. Rozgałęzienie cząsteczki sprawia, że przybiera ona bardziej kulisty kształt, co przyczynia się do zmniejszenia jej powierzchni. Mniejsza powierzchnia cząsteczki oznacza mniejszą liczbę oddziaływań międzycząsteczkowych, a tym samym mniejszą temperaturę topnienia i wrzenia.

W trzecim przypadku, jako pierwszy odparuje heks- $1$ -yn, ponieważ zbudowany jest z mniejszej ilości atomów niż hept- $1$ -yn. Większa liczba atomów, budujących cząsteczkę, pozwala tworzyć większą liczbę oddziaływań z innymi cząsteczkami, a tym samym podnosi temperaturę topnienia i wrzenia związku

Ćwiczenie 9

Zaprojektuj doświadczenie, w którym zbadasz rozpuszczalność wybranego, ciekłego (w temperaturze pokojowej) alkinu w rozpuszczalniku polarnym i niepolarnym. Opis powinien zawierać schematyczny rysunek wraz z nazwami użytych związków chemicznych, obserwacje oraz wniosek.

R1XGkfhPaUKY7

Rz6bX0mkVbtgz

Obserwacje: W probówce pierwszej, po wymieszaniu substancji, widoczne są dwie warstwy bezbarwnych cieczy. W probówce drugiej, po wymieszaniu substancji, widoczna jest jedna warstwa bezbarwnej cieczy.

Wniosek: Pent- $1$ -yn, ponieważ jest związkiem niepolarnym, rozpuszcza się w rozpuszczalniku niepolarnym, jakim jest toluen, a nie rozpuszcza się w wodzie, czyli w rozpuszczalniku polarnym.

R1PTg51dhSxal

Ilustracja — Schemat doświadczenia
Źródło: GroMar sp.z.o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ryy84fpbzZhf53

Ćwiczenie 9

Przygotowano dwie probówki z pent-

1

-ynem. Do jednej z nich dodano wodę, a do drugiej toluen. Uzupełnij tekst, dotyczący obserwacji i wniosków. W probówce 1. wodzie, 2. polarnymi, 3. polarnych, 4. woda, 5. pierwszej, 6. niepolarnych, 7. drugiej, 8. toluen, 9. niepolarnymi, 10. toluenie, po wymieszaniu substancji, widoczne są dwie warstwy bezbarwnych cieczy. W probówce 1. wodzie, 2. polarnymi, 3. polarnych, 4. woda, 5. pierwszej, 6. niepolarnych, 7. drugiej, 8. toluen, 9. niepolarnymi, 10. toluenie, po wymieszaniu substancji, widoczna jest jedna warstwa bezbarwnej cieczy.

Alkiny są związkami 1. wodzie, 2. polarnymi, 3. polarnych, 4. woda, 5. pierwszej, 6. niepolarnych, 7. drugiej, 8. toluen, 9. niepolarnymi, 10. toluenie, więc lepiej rozpuszczają się w rozpuszczalnikach 1. wodzie, 2. polarnymi, 3. polarnych, 4. woda, 5. pierwszej, 6. niepolarnych, 7. drugiej, 8. toluen, 9. niepolarnymi, 10. toluenie, zgodnie z zasadą „podobne rozpuszcza się w podobnym”. Pent‑

1

-yn, ponieważ jest związkiem niepolarnym, rozpuszcza się w rozpuszczalniku niepolarnym, jakim jest 1. wodzie, 2. polarnymi, 3. polarnych, 4. woda, 5. pierwszej, 6. niepolarnych, 7. drugiej, 8. toluen, 9. niepolarnymi, 10. toluenie, a nie rozpuszcza się w 1. wodzie, 2. polarnymi, 3. polarnych, 4. woda, 5. pierwszej, 6. niepolarnych, 7. drugiej, 8. toluen, 9. niepolarnymi, 10. toluenie, czyli w rozpuszczalniku polarnym.

Film samouczek

Dla nauczyciela