Sprawdź się
Wyjaśnij, na jaką cechę Wielkiej Rewolucji Francuskiej zwrócono uwagę w źródłach.
Historia 1789-1871Stawiam tu zasadnicze pytanie, czy kończymy rewolucję, czy też zaczynamy ją od nowa? Zrównaliście wszystkich ludzi wobec prawa, uświęciliście równość polityczną i obywatelską, każdy następny krok w kierunku wolności byłby obaleniem władzy królewskiej, jeszcze krok dalej oznacza zniesienie własności.
Źródło: W. Roszkowski, A. Radziwiłł,, Historia 1789-1871, Warszawa 1997, s. 41.
Historia 1789-1871Dnia 14 VII 1790 r. (…) odbyła się uroczystość z udziałem Ludwika XVI, po mszy świętej odśpiewano wspólnie hymn dziękczynny Te Deum Laudamus („Ciebie, Boże, chwalimy”) w nastroju zgodnym z hasłem: „naród z królem, król z narodem”. W rok później doszło do manifestacji republikańskiej, która została rozpędzona strzałami Gwardii Narodowej. Można przypuszczać, że po obu stronach było wielu uczestników uroczystości z 1790 r.
Źródło: W. Roszkowski, A. Radziwiłł, Historia 1789-1871, Warszawa 1997, s. 39.
Wyjaśnij, dlaczego postać Napoleona mogła budzić skojarzenia zarówno z Attylą czy Tamerlanem, jak i z Cezarem.
NapoleonŚwiatowe imperium runęło. Długotrwałe istnienie sądzone było tylko tym dziełom Napoleona, które jeszcze przed jego panowaniem miały grunt przygotowany dzięki istotnym i decydującym czynnikom społeczno‑gospodarczym. A w pamięć ludzkości wrył się na zawsze gigantyczny obraz, który w umyśle jednych kojarzył się z postaciami Attyli, Tamerlana i Czyngiz‑Chana, w umyśle innych wywoływał cienie Aleksandra Macedońskiego i Juliusza Cezara, lecz który w miarę rozwoju badań historycznych występuje coraz wyraźniej jako zupełnie wyjątkowe, jedyne w swoim rodzaju zjawisko w dziejach świata.
Źródło: E. Tarle, Napoleon, Warszawa 1957, s. 486.
Porównaj zrozumienie idei postępu w obu źródłach.
Teksty źródłowe do dziejów powszechnych XIX wiekuMy, niżej podpisani, ludzie postępu i wolności, wierząc:
W równość i braterstwo ludzi,
W równość i braterstwo Ludów,Wierząc nadto:
Że ludzkość przeznaczona jest do dążenia przez ciągły postęp i pod władzą powszechnego moralnego prawa ku wolnemu i harmonijnemu rozwijaniu władz swoich i ku spełnieniu powołania swego dla świata. Że celu tego dopnie jedynie przez czynny udział wszystkich swych członków wolnie stowarzyszonych. (…) Że Wolność, Równość i Ludzkość są zarówno świętymi – że one w każdym ostatecznym rozwiązaniu towarzyskiego zadania stanowią trzy nietykalne pierwiastki i że wszędzie jeden z nich poświęca się dla dwóch drugich, organizacja prac ludzkich dla dojścia tegoż rozwiązania w samym zarodzie musi być ułomną.Przekonani:
Że lubo jeden tylko cel ostateczny, do którego dąży ludzkość, i lubo zasady ogólne, które w dążności do tego celu powinny kierować ludzkie rodziny, są jednostajne, tysiące dróg jednak otwartych jest przed postępem. (…)Źródło: I. Rusinowa, T. Wituch, Teksty źródłowe do dziejów powszechnych XIX wieku, Warszawa 1981, s. 152.
Europa w okresie restauracji w świetle źródełSłowem, duch czasu, dziecię Szatana, przedstawia nam w zwycięskim swym pochodzie i jako pomnik swej mądrości, świat ruin i gruzów; tworzenie zaś i utrzymywanie nigdy nie będzie jego udziałem; przekleństwo ciąży na wszystkich jego poczynaniach; jego zapoczątkowania daje się porównać, jak w legendzie, z pracą Syzyfa, który potępiony był w taki sposób, że musiał zawsze i wiecznie wciągać kamień młyński na górę, który jednak wciąż opadał na dół i często przygniatał robotników. Nic nie jest trwałem, wszystko się nie udaje i wciąż musi być na nowo rozpoczynane; konstytucje, prawa, regulaminy itd. wszystko to ulega ciągłej zmianie, oddane jest wiecznej rewizji i każda późniejsza próba daje zazwyczaj jeszcze gorsze wyniki od poczynań wcześniejszych. Nieprzerwanie się tworzy i niszczy, znowu buduje i znowu rujnuje, albowiem duch czasu, jako duch zniszczenia, nie może ścierpieć swych własnych tworów, albo, co właściwiej, nie jest mu i to wiecznie, zgodnie z jego naturą, sądzonem tworzyć i utrzymywać.
Źródło: J. Frejlich, Europa w okresie restauracji w świetle źródeł, Kraków 1923, s. 31.
Wyjaśnij, w jaki sposób sytuacja polityczna w Italii wpływała na stanowisko Piusa IX wobec świata świeckiego.
Stolica Apostolska wobec przemian zachodzących w świecie
Wkrótce Pius IX w inny sposób pokazał, że nie obowiązuje go konwencja zawarta poza nim i że nie jest gotów do żadnego kompromisu. 8 grudnia 1864 r. potępił w encyklice Quanta cura zarówno socjalizm, jak i liberalizm jako źródła wszelkiego zła, w dodanym do niej wykazie, Sylabusie, wyliczył 80 błędów, z którymi Kościół nie może się nigdy pogodzić. Należał do nich rozdział Kościoła od państwa, wolność religijna, zasada suwerenności ludu, nawet doktryna, że wyrzeczenie się władzy świeckiej ułatwi rozwój duchowy Kościoła. Przy sposobności potępione zostały różne zasady liberalne. Nawet, jak przypomniał niedawno M. Żywczyński, twierdzenie, że „papież może i powinien pogodzić się z postępem, liberalizmem i z kulturą nowoczesną”, uznane zostało za błędne. W kilka lat później, w 1869 r., Pius IX zwołał do Watykanu Sobór. Przyjął on dogmat o nieomylności papieża. W ten sposób Pius IX usiłował zabezpieczyć swą władzę w Rzymie i zainteresować problemem rzymskim inne narody. Przyjęty dogmat podkreślał znaczenie władzy biskupa nawet wówczas, gdyby został pozbawiony władzy świeckiej.
Wyjaśnij związek pomiędzy czasem ogłoszenia i treścią orędzia prezydenta Jamesa Monroe’a a postępami ruchu kreolskiego w Ameryce Łacińskiej.
Stany Zjednoczone i Europa. Stosunki polityczne i gospodarcze 1776-2004Strona amerykańska pragnęła zająć pozostający pod zwierzchnictwem Madrytu Półwysep Florydzki, którego opanowanie dałoby możliwość dalszej ekspansji w regionie karaibskim. W tym celu w hiszpańskiej posiadłości podżegano do rewolty przeciw lokalnym rządom. (…) Wyraźnym określeniem priorytetów w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych na początku lat 20. XIX w. stało się oficjalne uznanie niepodległości nowych państw Ameryki Południowej. (…) W pierwszym punkcie orędzia Monroe padło stwierdzenie, że kontynent amerykański nie powinien być miejscem przyszłej kolonizacji państw europejskich. W drugim punkcie, określanym jako egzemplifikacja izolacjonizmu, prezydent zapowiadał, że Stany Zjednoczone nie będą angażowały się w wewnętrzne sprawy państw europejskich i w wojny, jakie między sobą prowadzą. Nie oznaczało to, że USA w ogóle nie miały zamiaru zabierać głosu w ich ewentualnych nieporozumieniach. Interwencję przewidywano tylko w razie, gdyby sprawy amerykańskie były sprzęgnięte z interesem europejskim. (…) Monroe więc w jakimś stopniu poparł stanowisko brytyjskie, przeciwstawiające się restauracji hiszpańskiego imperium, ale jednocześnie uderzał też w ambicje kolonialne Francji, Rosji i... Wielkiej Brytanii.
Źródło: P. Matera, R. Matera, Stany Zjednoczone i Europa. Stosunki polityczne i gospodarcze 1776-2004, Warszawa 2007, s. 56–58.
Wyjaśnij, do jakich wydarzeń nawiązuje rysunek i kto okazał się zwycięzcą „rywalizacji”, przedstawionej przez autora.
Tłumaczenie podpisu pod rysunkiem: „Jak zakończy się ta partia?”
Wyjaśnij związek pomiędzy Wielką Rewolucją Przemysłową a zmianą stosunku udziału w globalnej produkcji przemysłowej państw Europy i Azji.
Względny udział w światowej produkcji przemysłowej w latach 1750‑1900 (w %)
Państwo | 1750 | 1800 | 1830 | 1860 | 1880 | 1900 |
|---|---|---|---|---|---|---|
Europa ogółem | 23,2 | 28,1 | 34,2 | 53,2 | 61,3 | 62 |
Wielka Brytania | 1,9 | 4,3 | 9,5 | 19,9 | 22,9 | 18,5 |
Cesarstwo Habsburgów | 2,9 | 3,2 | 3,2 | 4,2 | 4,4 | 4,7 |
Francja | 4 | 4,2 | 5,2 | 7,9 | 8,5 | 13,2 |
Państwa niemieckie/Niemcy | 2,9 | 3,5 | 3,5 | 4,9 | 8,5 | 13,2 |
Państwa włoskie/Włochy | 2,4 | 2,5 | 2,3 | 2,5 | 2,5 | 2,5 |
Rosja | 5 | 5,6 | 5,6 | 7 | 7,6 | 8,8 |
Stany Zjednoczone | 0,1 | 0,8 | 2,4 | 7,2 | 14,7 | 23,6 |
Japonia | 3,8 | 3,5 | 2,8 | 2,6 | 2,4 | 2,4 |
Kraje Trzeciego Świata | 73 | 67,7 | 60,5 | 36,6 | 20,9 | 11 |
Chiny | 32,8 | 33,3 | 29,8 | 19,7 | 12,5 | 6,2 |
Indie | 24,5 | 19,7 | 17,6 | 8,6 | 2,8 | 1,7 |