Sprawdź się
Przekleństwo [...] nieraz lubi zataić się w rzeczach
– odpowiedz, jak rozumiesz ten przesąd wypowiedziany przez matkę Piotra? W swojej odpowiedzi odwołaj się do przywołanych fragmentów powieści (sekcja: Przeczytaj).
Przypomnij historię zgubionego buta. Uzupełnij plan wydarzeń związany z tym epizodem z dzieciństwa bohatera.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem i odnieś się do kontekstu cytatu w powieści. Określ, czy podane zdania są poprawne i zgodne z treścią książki, czy nie.
WidnokrągNajlepiej więc zacząć od sygnetu. Od sygnetu rozmowa sama toczyłaby się dalej, nie musiałbym wiele mówić, to ona czułaby się w obowiązku wyrazić żal, a ten żal byłby częściowo i nade mną (...).
Źródło: Wiesław Myśliwski, Widnokrąg, Kraków 2019, s. 463.
Co historia zgubionego buta mówi o losie matki oraz innych Polaków podczas II wojny światowej? Sformułuj odpowiedź, odnosząc się do odpowiednich fragmentów powieści
WidnokrągSpodnie miałem rzeczywiście już mocno zniszczone, poprzecierane, tak że wciąż je matka to tu, to tam cerowała. Uprasowałem je na mokro w kant, a kanty przed prasowaniem nasączyłem osłodzoną wodą, żeby lepiej trzymały. Ale nie na wiele to się zdało przy takiej jesiennej pogodzie, raz dwa zrobiły się z nich rury. […] Ręce mi grabiały, bo nie miałem rękawiczek, w butach też zrobiło mi się zaraz mokro, bo podeszwy były już przetarte, a nie było za co podzelować. A już palto, pożal się Boże, za szerokie w ramionach, za długie, prawie że do kostek, szedłem, to poły majtały mi się wokół nóg, wskutek czego miałem zawsze u dołu obryzgane. W dodatku kieszenie, naszyte na wierzchu, znajdowały się poniżej bioder, a za długie rękawy zakrywały mi ręce aż za końce palców. Dostałem to palto od wujka Stefana, po nim, a wujek Stefan był wysoki jak topola, barczysty i ile przecież starszy ode mnie.
Źródło: Wiesław Myśliwski, Widnokrąg, Kraków 2019, s. 91.
Zapoznaj się z fragmentem opisującym wygląd Piotra i odpowiedz na pytanie.
Tekst do ćwiczeń
Wiele demonówNigdy pod żadnym pozorem żadnych rękawów się nie obcina. Obcięcie sznura na paczce czy nawet w ogrodzie w porównaniu z obcięciem rękawa to jest psińco. Rękawy się ewentualnie zagina, zawija, podwija – tam gdzie są zagięte, tworzy się masywny mankiet, jest cieplej, materiał mniej się niszczy, można wpuścić do środka i wypuścić na zewnątrz, można zaprasować albo umocnić fastrygą, w ostateczności w takim zagiętym rękawie jest naturalny zapas tkaniny, jakby – nie daj Boże – potrzebna była jaka łata. Rękawów się nigdy i pod żadnym pozorem nie obcina... A już obcinanie rękawów w dziecięcych przyodziewkach to jest łamanie praw człowieka. To jest zbrodnia przeciw ludzkości. To jest rzeź. Kto obcina sznur w ogrodzie, albowiem pragnie się na nim powiesić, godzien jest potępienia, ale w jego zamiarze jest logika – kto chlasta Bogu ducha winien rękaw, uprawia czystą anarchię, ślepy terror, krystaliczny nihilizm. Z nogawkami tak samo. Przecież za rok to, co teraz fest za długie, będzie tylko trochę za długie, za dwa lata w sam raz, a za trzy za krótkie – z czego wtedy nadstawiać? Młody Wzmożek nawet jak już nie rośnie, lada chwila grubnąć zacznie, przybywać go będzie. Tak czy tak: wciąż dzieckiem jest, a dziecku nigdy nic ani się nie kupuje, ani nie obstalowuje na miarę. Zawsze na wyrost. Na pamięć znaliśmy takie nauki, we krwi mieliśmy takie zasady. We krwi i na sobie. Wszyscy chodziliśmy w za obszernych płaszczach, za dużych marynarkach, za długich spodniach. Buty za wielkie o dwa, a nieraz i trzy numery zawsze się wypychało gazetami, rękawy koszul podwijało i podpinało gumkami; swetry do kolan, kapoty do kostek. [...]
Mówcie, co chcecie, a ja zaprawdę powiadam wam: w klasie maturalnej mieć na sobie te same szaty, co na początku podstawówki – nie jest złą rzeczą. W tym samym czasie i w tym samym odzieżowym aspekcie przebyć cały – od kamienia łupanego do dziś – rozwój ludzkości jest rzeczą jeszcze lepszą.Źródło: Jerzy Pilch, Wiele demonów, Warszawa 2013, s. 124–125.
Przedmioty lub rzeczy np. ubiory mogą wiele powiedzieć o człowieku: jego sytuacji życiowej i panujących warunkach. Wiele zależy od intencji pisarza i jego stylu. Porównaj fragment z ćwiczenia 5 z narracją książki Jerzego Pilcha Wiele demonów.
W którym z dwóch tekstów występuje ironiaironia? Zaznacz zdania ironiczne.
Spodnie miałem rzeczywiście już mocno zniszczone, poprzecierane, tak że wciąż je matka to tu, to tam cerowała., 2.
Ręce mi grabiały, bo nie miałem rękawiczek, w butach też zrobiło mi się zaraz mokro, bo podeszwy były już przetarte, a nie było za co podzelować., 3.
Dostałem to palto od wujka Stefana, po nim, a wujek Stefan był wysoki jak topola, barczysty i ile przecież starszy ode mnie., 4.
A już obcinanie rękawów w dziecięcych przyodziewkach to jest łamanie praw człowieka., 5.
[…] – kto chlasta Bogu ducha winien rękaw, uprawia czystą anarchię, ślepy terror, krystaliczny nihilizm., 6.
Wszyscy chodziliśmy w za obszernych płaszczach, za dużych marynarkach, za długich spodniach., 7.Mówcie, co chcecie, a ja zaprawdę powiadam wam: w klasie maturalnej mieć na sobie te same szaty, co na początku podstawówki – nie jest złą rzeczą.
Wyjaśnij, na czym polega ironia w powieści Jerzego Pilcha i dlaczego unika jej autor Widnokręgu.
Coraz częściej wirtualna rzeczywistość zastępuje realne rzeczy, np. e‑booki zastępują książki, spotify wypiera CD i gramofonowe płyty, Word zapisuje w pamięci na twardym dysku nasze słowa, funkcja google’a zachowuje w tzw. chmurze zdjęcia itp.
Czy istnieje zagrożenie, że pamięć człowieka będzie działać inaczej? Czy nadal z taką drobiazgowością uda się odtworzyć minione wydarzenia na podstawie przedmiotów i opisujących je słów? Przedyskutuj te kwestie w klasie w odniesieniu do powieści Wiesława Myśliwskiego.