Sprawdź się
Zastanów się, które z wymienionych substancji biorą udział w syntezie melatoniny. Uzupełnij schemat tak, aby poprawnie przedstawiał jej kolejne etapy.
fenyloalanina, melanina, melatonina, serotonina, arginina, tryptofan
.......................... → .......................... → ..........................
Uzupełnij tekst, zaznaczając prawidłowe sformułowania spośród podanych propozycji.
Wydzielona do krwi melatonina jest metabolizowana głównie w {#wątrobie}{nerkach} i częściowo w {wątrobie}{#nerkach}. Melatonina, poza regulacją dobowego rytmu snu i czuwania, pełni także inne funkcje. Powoduje {przyspieszone}{#opóźnione} dojrzewanie płciowe oraz może powodować {#obniżenie}{podwyższenie} płodności. Kolejna z funkcji melatoniny to działanie {utleniające}{#antyoksydacyjne}, dzięki czemu chroni ona przed gromadzeniem się w komórkach reaktywnych form tlenu. Uszkadzające działanie reaktywnych form tlenu może powodować m.in. dezintegrację błony komórkowej, uszkodzenia DNA i białek. Hormon ten {przyspiesza}{#hamuje} podziały komórek oraz pobudza układ odpornościowy. Protekcja, jaką daje melatonina, wpływa więc na poprawę funkcjonowania komórek oraz całego organizmu. Prowadzone w ostatnich latach badania sugerują również, że melatonina może {przyspieszać}{#hamować} proces degeneracji neuronów i spowalniać niektóre inne procesy degeneracyjne w układzie nerwowym, które związane być mogą z chorobą Alzheimera. W badaniach wykazano pozytywny wpływ melatoniny na przebieg procesów przeciwdziałających starzeniu się, co może stanowić istotny czynnik zapobiegania chorobom związanym z wiekiem lub łagodzić ich przebieg kliniczny.
(1) Szyszynka należy do gruczołów neuroendokrynnych, wydzielających hormony bezpośrednio do krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego, dlatego (2) organ ten nie ma możliwości magazynowania wytwarzanych przez siebie hormonów. Możliwe odpowiedzi: 1. Część 1 i część 2 zdania są prawdziwe i pozostają ze sobą w związku przyczynowo-skutkowym., 2. Część 1 zdania jest prawdziwa, a część 2 zdania jest nieprawdziwa., 3. Część 1 i część 2 są prawdziwe, ale nie zachodzi między nimi związek przyczynowo-skutkowy., 4. Obie części zdania są nieprawdziwe., 5. Część 1 zdania jest nieprawdziwa, a część 2 zdania jest prawdziwa.
Oceń prawdziwość obu zdań i wskaż, czy zachodzi między nimi związek przyczynowo−skutkowy.
(1) Szyszynka należy do gruczołów neuroendokrynnych wydzielających hormony bezpośrednio do krwi i płynu mózgowo−rdzeniowego, dlatego (2) organ ten nie ma możliwości magazynowania wytwarzanych przez siebie hormonów.
- Część 1 i część 2 zdania są prawdziwe i pozostają ze sobą w związku przyczynowo−skutkowym.
- Część 1 zdania jest prawdziwa, a część 2 zdania jest nieprawdziwa.
- Część 1 i część 2 są prawdziwe, ale nie zachodzi między nimi związek przyczynowo−skutkowy.
- Obie części zdania są nieprawdziwe.
- Część 1 zdania jest nieprawdziwa, a część 2 zdania jest prawdziwa.
Przyporządkuj odpowiednie czynniki do odpowiedzi, jaką wywołują.
Bodźce świetlne, Faza REM snu, Pobudzenie układu przywspółczulnego, Pobudzenie układu współczulnego
| Wzrost wydzielania melatoniny | |
|---|---|
| Spadek wydzielania melatoniny |
Oceń i zaznacz, czy podane stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Nadrzędny ośrodek regulacji dobowego rytmu snu i czuwania ośrodkowego układu nerwowego człowieka zlokalizowany jest w podwzgórzu. | □ | □ |
| Dobową zmienność w organizmie człowieka wykazują między innymi wydajność umysłowa, temperatura ciała, sen i czuwanie oraz wydzielanie żeńskich hormonów płciowych. | □ | □ |
| Ilość wydzielanej przez szyszynkę melatoniny zależy od pozycji głowy. | □ | □ |
Melatonina jest dostępna w preparatach bez recepty. Niektórzy pacjenci nie czytają ulotki leku i są narażeni na poważne konsekwencje niewłaściwego zastosowania takiej substancji. Jak czytamy o jednym z preparatów zawierających melatoninę:
Należy zachować ostrożność i skonsultować się z lekarzem w przypadku zaburzeń czynności wątroby i/lub nerek, depresji, zaburzeń czynności układu immunologicznego, zaburzeń hormonalnych, padaczki, stosowania leków przeciwzakrzepowych. (…) Podczas stosowania preparatu nie należy prowadzić ani obsługiwać pojazdów mechanicznych.
Indeks górny Żródło: https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/52804 Indeks górny koniecŻródło: https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/52804
Na podstawie powyższego tekstu na czerwono zaznacz charakterystykę osób, które nie mogą stosować opisanego leku, a na zielono te, które mogą go przyjmować.
{czerwony}5−letni chłopiec, który od pewnego czasu cierpi na niezdiagnozowane napady drgawek{/czerwony}
{zielony}40−letni biznesmen, podróżujący często między różnymi strefami czasowymi{/zielony}
{czerwony}70−letnia kobieta z chorobą alkoholową i wynikającymi z niej zaburzeniami funkcji wątroby{/czerwony}
{czerwony}65−letni kierowca ciężarówki podczas podróży służbowej{/czerwony}
{zielony}20−letnia kobieta, niewidoma od urodzenia{/zielony}
Na rozpoznanie bezsenności wskazują następujące objawy: trudności w zasypianiu i utrzymaniu snu, zbyt wczesne budzenie się lub sen złej jakości, który nie daje wypoczynku. Te objawy uważa się za nieprawidłowe, jeśli zaburzenia snu wpływają na złe samopoczucie lub zaburzają funkcjonowanie w ciągu dnia. Istotne znaczenie ma także czas ich trwania: powinny występować co najmniej przez miesiąc, trzy razy w tygodniu lub więcej.
Indeks górny Źródło: Bezsenność dr hab. n. med. Adam Wichniak, III Klinika Psychiatryczna Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie https://www.mp.pl/warsztaty/psychiatria/artykuly/bezsennosc/show.html?id=101012 Indeks górny koniecŹródło: Bezsenność dr hab. n. med. Adam Wichniak, III Klinika Psychiatryczna Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie https://www.mp.pl/warsztaty/psychiatria/artykuly/bezsennosc/show.html?id=101012
Jedną z podstawowych technik stosowanych w leczeniu bezsenności jest interwencja behawioralna, polegająca m.in. na unikaniu wieczorem silnego, jaskrawego światła. Należy zwrócić uwagę, że źródłem światła są także telewizor oraz ekran komputera.
Ilość syntetyzowanej melatoniny zmienia się wraz z wiekiem człowieka.
