Sprawdź się
Zapoznaj się z fragmentem mitu o jaskini. Jego autorem jest Platon, który w swoim dialogu Państwo włożył go w usta Sokratesa. Skup się na tym, jak doświadczali świata ludzie w jaskini. Wyobraź sobie, że jesteś jednym z nich. Zadaj sobie pytanie o arché twojego świata i spróbuj na nie odpowiedzieć. Poszukując odpowiedzi, naśladuj poznanych presokratyków, czyli:
PaństwoZobacz! Oto ludzie są niby w podziemnym pomieszczeniu na kształt jaskini. Do groty prowadzi od góry wejście zwrócone ku światłu, szerokie na całą szerokość jaskini. W niej oni siedzą od dziecięcych lat w kajdanach; przykute mają nogi i szyje tak, że trwają na miejscu i patrzą tylko przed siebie; okowy nie pozwalają im obracać głów. Z góry i z daleka pada na nich światło ognia, który się pali za ich plecami, a pomiędzy ogniem i ludźmi przykutymi biegnie górą ścieżka, wzdłuż której widzisz murek zbudowany równolegle do niej, podobnie jak u kuglarzy przed publicznością stoi przepierzenie, nad którym oni pokazują swoje sztuczki.
- Widzę - powiada.
- Więc zobacz, jak wzdłuż tego murku ludzie noszą różnorodne wytwory, które sterczą ponad murek; i posągi, i inne zwierzęta z kamienia i z drzewa, i wykonane rozmaicie i oczywiście jedni z tych, co je noszą, wydają głosy, a drudzy milczą.
Źródło: Platon, Państwo, tłum. W. Witwicki.
Podaj dwa pojęcia filozoficzne, które powstały w okresie aktywności trzech pierwszych filozofów.
Zapoznaj się z poniższym tekstem i odpowiedz na pytanie.
Chmury i zegaryZajmując się koncepcjami pierwszych filozofów, warto zdać sobie sprawę z podstawowej trudności, jaką napotyka każdy, kto próbuje współmyśleć wraz z autorami odległych epok. Problemem tym jest anachronizm, czyli zjawisko polegające na tym, że myślimy na nasz sposób o treściach dawnych koncepcji. Takie podejście jest ze wszech miar niefortunne, albowiem niemal zawsze założenia czy pojęcia leżące u podstaw naszego sposobu myślenia nie były podzielane przez autorów z czasów odległych. Przytłaczająca większość terminów, w jakich opisujemy świat, nie była znana w czasach jońskich filozofów przyrody. Rzetelnie opisać stanowiska dawnych myślicieli można jedynie wyrzekając się własnych pojęć – to zaś jest niewykonalne. Dlatego wszelkie próby podejmowane w tym zakresie przez współczesnych historyków filozofii przypominają sławny anachronizm wychwycony przez czytelników Szekspira [jak wiadomo, w starożytności korzystano jedynie z zegarów słonecznych, podczas gdy jeden z bohaterów Szekspira… używa zegarka podręcznego - przyp. G.T.].
Źródło: G. Trela, Chmury i zegary, Bielsko-Biała 2009, s. 25–26.