Sprawdź się
Tekst A
Summa teologiiCzwarta droga wzięta jest ze stopni, które się w rzeczach znajduje. Znajduje się bowiem w rzeczach coś więcej lub mniej dobrego i prawdziwego, i szlachetnego, itp. Lecz „więcej” i „mniej” mówi się o rzeczach o tyle, o ile się w różny sposób przybliżają do czegoś, co jest „najwięcej”, tak jak bardzo ciepłym jest to, co się więcej przybliża do najcieplejszego. Jest przeto coś, co jest najprawdziwsze, najlepsze i najszlachetniejsze, a stąd najbardziej bytem: te rzeczy bowiem, które są najprawdziwsze, są najbardziej bytami. […] Lecz co w obrębie pewnego gatunku ma w najwyższym stopniu jego cechy istotnościowe, to jest przyczyną wszystkich rzeczy tego gatunku, tak jak ogień, który jest najgorętszy, jest przyczyną wszystkich rzeczy gorących. […] Przeto coś jest przyczyną bytu wszystkich bytów, dobroci i wszelkiej doskonałości, a to nazywamy Bogiem.
Źródło: św. Tomasz, Summa teologii. Cytat za: Barbara Markiewicz, Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów, WSiP, Warszawa 1999, s. 130-131.
Lecz ‘więcej’ i ‘mniej’ mówi się o rzeczach o tyle, o ile się w różny sposób przybliżają do czegoś, co jest ‘najwięcej’
, pisze św. Tomasz. Na podstawie tekstu A odpowiedz, w jaki sposób człowiek odróżnia dobro od zła, piękno od brzydoty i porządkuje byty.
Zapoznaj się z fragmentem tekstu dialogu Platona, w którym wypowiada się sofista Protagoras. Następnie odpowiedz na pytania.
ProtagorasZnam wiele rzeczy, które są dla ludzi nieużyteczne, także potrawy i napoje i lekarstwa, a także mnóstwo innych rzeczy, inne znowu są pożyteczne. Inne znowu są dla ludzi obojętne, a tylko dla koni. Inne znowu tylko dla wołów, inne dla psów, a inne ani dla tych, ani dla tamtych, tylko dla drzew, a inne znowu dla korzeni drzew dobre, ale dla liści najgorsze. Jak na przykład i gnój: dla korzeni wszystkich roślin dobry, jeśli go podłożyć, ale jeżelibyś chciał obłożyć nim pędy i młode gałązki, przepadnie wszystko. […] Dobro to jest coś, co się tak dalece mieni różnymi barwami, coś tak różnorodnego, że i to tutaj dla zewnętrznych części ciała ludzkiego jest dobre, a dla wewnętrznych bardzo szkodliwe.
Źródło: Platon, Protagoras, tłum. W. Witwicki. Cytat za: Adam Chmielewski, „Relatywizm protagorejski”, Nowa Krytyka, 9, 1998, s. 6.
Zapoznaj się z fragmentem tekstu Arystotelesa. Następnie odpowiedz na pytania.
O świecieTak więc w wyniku pomieszania przeciwstawnych elementów powstała harmonia jednocząca wszystko, co istnieje: niebo, Ziemię i cały wszechświat. […]
Przyczyną zachowania świata jest więc zgoda żywiołów, przyczyną zaś zgody – ich równowaga, co znaczy, że żaden nie jest silniejszy od drugiego. Istnieje bowiem jedna miara dla tego, co lekkie i ciężkie, tego, co ciepłe i zimne. Natura poucza nas na przykładzie owych wielkich rzeczy, że równość utrzymuje zgodę, zgoda zaś jest warunkiem istnienia przedziwnego w swej piękności świata, rodziną wszystkich tych rzeczy.
W istocie jakaż bowiem rzeczywistość mogłaby być doskonalsza od świata? Nawet jeśliby taką wskazano, zawsze byłaby to jedynie jego część.Źródło: Arystoteles, O świecie. Cytat za: Barbara Markiewicz, Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów, WSiP, Warszawa 1999, s. 53-54.
Gdyby Bóg nie istniał, świat byłby chaosem, w którym brakowałoby miary dobra, piękna i innych wartości. Napisz esej, w którym odpowiesz na pytanie, czy zgadzasz się z tym stwierdzeniem. Odwołaj się do znanych ci koncepcji filozoficznych.