Sprawdź się
Konstytucja kwietniowa została uchwalona stosunkiem głosów 260 do 139. Na podstawie fragmentu Konstytucji marcowej, której przepisy regulowały zmianę ustawy zasadniczej, rozstrzygnij, czy Konstytucja kwietniowa została wprowadzona zgodnie z prawem, czy nie. Uzasadnij odpowiedź.
Artykuł 35.
Każdy projekt ustawy, przez Sejm uchwalony, będzie przekazany Senatowi do rozpatrzenia. Jeżeli Senat nie podniesie w ciągu 30 dni od dnia doręczenia mu uchwalonego projektu ustawy żadnych przeciwko niemu zarzutów – Prezydent Rzeczypospolitej zarządzi ogłoszenie ustawy. Na wniosek Senatu Prezydent Rzeczypospolitej może zarządzić ogłoszenie ustawy przed upływem 30 dni.
Jeżeli Senat postanowi projekt, uchwalony przez Sejm, zmienić lub odrzucić, powinien zapowiedzieć to Sejmowi w ciągu powyższych 30 dni, a najdalej w ciągu następnych dni 30 zwrócić Sejmowi z proponowanemi zmianami.
Jeżeli Sejm zmiany, przez Senat proponowane, uchwali zwykłą większością, albo odrzuci większością 11/20 głosujących – Prezydent Rzeczypospolitej zarządzi ogłoszenie ustawy w brzmieniu, ustalonem ponowną uchwałą Sejmu.Artykuł 125.
Zmiana Konstytucji może być uchwalona tylko w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, względnie członków Senatu, większością 2/3 głosów.
Wniosek o zmianę Konstytucji winien być podpisany co najmniej przez ⅓ ustawowej liczby posłów, a zapowiedziany co najmniej na 15 dni.
Drugi z rzędu na zasadzie tej Konstytucji wybrany Sejm może dokonać rewizji Ustawy Konstytucyjnej własną uchwałą, powziętą większością 3/5 głosujących, przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Co lat 25 po uchwaleniu niniejszej Konstytucji ma być Ustawa Konstytucyjna poddana rewizji zwyczajną większością Sejmu i Senatu, połączonych w tym celu w Zgromadzenie Narodowe.
Na podstawie poniższych materiałów źródłowych oraz przepisów Konstytucji kwietniowej oceń, czy okólnik wprowadzony przez premiera był niezgodny z prawem. Uzasadnij swoje zdanie.
Źródło A
Gen Rydz‑Śmigły wyznaczony przez Marszałka Piłsudskiego jako pierwszy obrońca ojczyzny i pierwszy współpracownik Pana Prezydenta w rządzeniu państwem, ma być uważany i szanowany, jako pierwsza w Polsce osoba po Panu Prezydencie Rzeczypospolitej […]. Wszyscy funkcjonariusze państwowi z Prezesem Rady Ministrów na czele okazywać mu winni objawy honoru i posłuszeństwa
Źródło B
Okólnik ten był złamaniem konstytucji i Sładkowski powinien był odpowiadać za jego wydanie przed Trybunałem Stanu. Mniejsza zresztą o drugą osobę […] jakkolwiek drugą osobą w państwie był marszałek Senatu. […] Instytucja „drugiej osoby” redukująca się do porządku ustawiania foteli na nabożeństwach i uroczystościach […] miała znaczenie drugorzędne. Inaczej było z posłuszeństwem, którego dla Rydza Składkowski od ministrów w okólniku wymagał. Żądanie to łamało, druzgotało całą konstytucję z 23 kwietnia.
Na podstawie „deklaracji ideowej” Obozu Zjednoczenia Narodowego z lutego 1937 r. wykonaj polecenia.
1. Normę naszego wewnętrznego życia stanowi Konstytucja kwietniowa […]. Ukracając samowolę dawnego sejmowładztwa, zapewnia państwu silna i sprężystą władzę, opartą o przemożny autorytet głowy państwa, prezydenta Rzeczypospolitej, który stojąc na szczycie państwowej struktury, dzierży w swym ręku władzę zasadniczych rozstrzygnięć.
2. Drugim ważnym, charakterystycznym i dodatnim elementem naszego dzisiejszego życia państwowego jest armia. Marszałek Piłsudski ukochał ją nade wszystko […]. Dlatego walczył wytrwale i konsekwentnie o specjalne prerogatywy dla wodza armii, dlatego w sposób przewidujący tego wodza jako swego następcę wyznaczył.
3. Państwo jest jedyną formą prawidłowego i zdrowego bytu narodu. […]
4. Naród polski związał się duchowo na progu swego cywilizacyjnego rozwoju z katolickim kościołem […]. W stosunku do innych wyznań stoimy na stanowisku określonym w Konstytucji, a wynikającym z tradycyjnej polskiej tolerancji religijnej.
5. […] Zachowując zasady własności prywatnej, jako też przedsiębiorczości prywatnej jednostek, Państwo musi mieć prawo wpływu na harmonijny rozwój całokształtu produkcji.
8. Kultura polska w nauce, sztuce i obyczaju winna być wykładnikiem geniusza narodowego […]. Nauka, literatura i sztuka tak pojęte, będąc źródłem duchowych i materialnych wartości narodu, winny być przez państwo otoczone troskliwą opieką
9. Wytyczną naszą w stosunku do mniejszości narodowych jest chęć bratniego współżycia obywatelskiego na tej ziemi, za którą w ciągu wieków przelewaliśmy krew […]. W stosunku do ludności żydowskiej – stanowisko nasze jest następujące: zbyt wysoko cenimy poziom i treść naszego życia kulturalnego […], abyśmy mogli aprobować akty samowoli i brutalnych odruchów antyżydowskich. […] Zrozumiałym natomiast jest instynkt samoobrony kulturalnej i naturalną jest dążność społeczeństwa polskiego do samodzielności gospodarczej.
Porównaj ordynację wyborczą z 1922 r. z nową, z 1935 r., a następnie wskaż, które stwierdzenia w tabeli są prawdziwe, a które fałszywe.
Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
W obu przypadkach zachowano zasadę pięcioprzymiotnikowych wyborów. | □ | □ |
Liczba posłów została zmniejszona, natomiast liczba senatorów zwiększona. | □ | □ |
Zarówno wiek wyborców, jak i wybieranych został podwyższony. | □ | □ |
Wybory w 1935 r. były nieproporcjonalne, ponieważ z każdego ze 104 okręgów wybierano taką samą liczbę kandydatów. | □ | □ |
W obu ordynacjach partie polityczne wyznaczają kandydatów do Sejmu. | □ | □ |
Zapoznaj się ze źródłami i odpowiedz na pytania.
Źródło A
Ustawa bowiem wyborcza do Senatu pozbawia chłopów całkowicie nawet dotychczasowego prawa głosowania, a przez to samo wywłaszcza ich z wszelkiego wpływu na skład Senatu. Ordynacja wyborcza do Sejmu pozostawia wprawdzie chłopom możność oddania kartki wyborczej, ale odejmuje im prawo zgłaszania własnych kandydatów na posłów. Posłem w tych warunkach zostać może tylko ten, kto uzyska przyzwolenie władz rządowych […]. Stronnictwo Ludowe i jego członkowie nie wezmą udziału w wyborach przeprowadzonych na podstawie nowej ordynacji wyborczej.
Źródło B
W Sejmie, w którym rozbrzmiewały tylko spory o cząstkowe rozbieżne interesy poszczególnych grup, w którym wszyscy wszystkich nawzajem zwalczali, Blok dał przykład, jak osiągnąć zharmonizowanie wysiłków i jak – w imię naczelnego, nadrzędnego interesu państwowego – należy dążyć do uzyskiwania rozstrzygnięć uzgodnionych. Fakt, że w Bloku znajdowali się przedstawiciele wszystkich warstw i rozbieżnych interesów społecznych, dał możność osiągania istotnego porozumienia, pozwolił na uzgodnione rozstrzyganie problemów realnego życia.
Źródło C
Dotychczasowy system wyborczy był wybitnie partyjny […]. Kandydatury były zgłaszane przez partie […]. Czemże jest taki poseł? Czy przedstawicielem narodu, czy sługą panów? […] CO się tyczy zmniejszenia liczby posłów, to są w tym względzie dosadne wypowiedzenia się nie tylko u nas, ale i za granicą. Stwierdzają one, że jakości nie można osiągnąć inaczej, jak przez zmniejszenie ilości.
Źródło D
Frekwencja: 46,6%
1935 | Sejm | Senat |
---|---|---|
Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem | 153 | 60 |
Mniejszości narodowe | 55 | 4 |
Frekwencja: 67,1%
1938 | Sejm | Senat |
---|---|---|
Obóz Zjednoczenia Narodowego | 161 | 64 |
Bezpartyjni i mniejszości narodowe | 47 | 0 |
Na podstawie poniższych fotografii wymień podobieństwa oraz różnice w przebiegu wyborów w 1935 r. i tych przeprowadzanych współcześnie.